Recente ontwikkelingen
Het geweld in het oosten en westen van de Centraal-Afrikaanse Republiek (CAR) is in 2018 toegenomen en uitgebreid naar nieuwe provincies, omdat de regering in Bangui niet in staat blijft om de controle buiten de hoofdstad uit te breiden. Een vredesakkoord dat in juni 2017 werd ondertekend tussen de regering en dertien van de veertien belangrijkste gewapende facties had weinig effect, en ex-Seleka en anti-balaka milities samen met honderden andere gelokaliseerde groepen opereren openlijk en controleren maar liefst tweederde van het grondgebied van de CAR.
In april 2018 lanceerden de Multidimensionale Geïntegreerde Stabilisatiemissie van de VN in de Centraal-Afrikaanse Republiek (MINUSCA) en veiligheidstroepen van de regering een operatie om een militiegroep te ontwapenen in de PK5-wijk van Bangui, een overwegend islamitische enclave in de christelijke meerderheidsstad. Nadat geruchten de ronde deden dat de vredeshandhavers van plan waren alle moslims te ontwapenen, waardoor zij kwetsbaar zouden worden voor aanvallen van gewapende christelijke groepen, braken hevige schermutselingen uit waarbij meer dan twintig doden vielen, onder wie een VN-vredeshandhaver, en bijna honderdvijftig mensen gewond raakten. Dagen later legden demonstranten de lichamen van zestien mensen die bij het geweld waren gedood voor het hoofdkwartier van MINUSCA in Bangui, waarbij ze de vredeshandhavers ervan beschuldigden op burgers te schieten.
In de daaropvolgende weken breidde het geweld zich uit buiten PK5 toen vergeldingsaanvallen werden uitgevoerd door zowel ex-Seleka als anti-balaka milities. In mei 2018 vielen gewapende mannen een kerk in Bangui aan, waarbij zestien mensen werden gedood, waaronder een priester; verschillende moskeeën werden als vergelding aangevallen. Ex-Seleka-leiders kwamen bijeen in het noorden van de CAR en dreigden de hoofdstad aan te vallen, wat MINUSCA ertoe aanzette de beveiliging rond de stad te versterken.
Achtergronden
Sinds het verkrijgen van onafhankelijkheid in 1960 heeft de CAR tientallen jaren van geweld en instabiliteit gekend. Een opstand onder leiding van de Seleka (of “alliantie” in het Sango) – een coalitie van gewapende, voornamelijk islamitische groepen – heeft geleid tot een ernstige verslechtering van de veiligheidsinfrastructuur van het land en tot grotere etnische spanningen. Seleka-strijders lanceerden in december 2012 een offensief tegen de Centraal-Afrikaanse regering, namen de hoofdstad Bangui in en pleegden in maart 2013 een staatsgreep. Als reactie op het geweld van de Seleka-troepen, vormden “anti-balaka” (wat “onoverwinnelijk” betekent in het Sango) coalities van christelijke strijders om vergeldingsgeweld uit te voeren tegen Seleka-strijders, waardoor een element van religieuze vijandigheid werd toegevoegd aan het geweld dat eerder afwezig was geweest.
In september 2013 begonnen anti-balaka troepen wijdverspreide wraakaanvallen te plegen tegen voornamelijk moslims burgers, waardoor tienduizenden mensen naar door Seleka gecontroleerde gebieden in het noorden werden verdreven. De Seleka-troepen werden kort na het begin van de wraakaanvallen door de regering ontbonden, maar veel ex-Seleka-leden begonnen tegenaanvallen uit te voeren, waardoor de CAR in een chaotische staat van geweld en een daaruit voortvloeiende humanitaire crisis belandde. Sinds het uitbreken van het hernieuwde conflict in 2013 zijn duizenden mensen gedood en bijna 575.000 vluchtelingen ontheemd geraakt, van wie de meerderheid naar buurlanden Kameroen en de Democratische Republiek Congo is gevlucht.
Ondanks optimisme na de verkiezing van president Faustin Archange Touadera in het voorjaar van 2016, is de crisis alleen maar verergerd. Een de facto territoriale verdeling leidde tot een pauze in de moslim-christelijke gevechten, maar de gevechten tussen facties van de ex-Seleka zijn toegenomen. Hoewel de regering de controle over Bangui behoudt, hebben de meeste gewapende groepen de pogingen van president Touadera geboycot om de regio te kalmeren door middel van ontwapening, waardoor de regering buiten de hoofdstad machteloos staat. De wetteloosheid in de rest van het land heeft de gewapende groepen in staat gesteld te gedijen en de gevechten zijn toegenomen in de centrale, westelijke en oostelijke provincies. Het conflict heeft ook de economie verwoest, de particuliere sector lamgelegd en bijna 75% van de bevolking in armoede achtergelaten.
Verslagen van mensenrechtengroeperingen en VN-organisaties wijzen erop dat de misdaden van zowel de ex-Seleka-troepen als de anti-balaka-groepen neerkomen op oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Vanwege de omvang van de crisis heeft de VN-Veiligheidsraad in april 2014 een vredesmacht opgericht waarin de troepen van de Afrikaanse Unie en Frankrijk die eerder in de CAR waren gestationeerd, werden opgenomen. MINUSCA werd opgericht, met een mandaat om burgers te beschermen en milities te ontwapenen, en telt momenteel bijna vijftienduizend vredeshandhavers die in de CAR opereren. MINUSCA staat voor aanzienlijke uitdagingen bij het vervullen van haar mandaat om burgers te beschermen en gewapende groepen te ontmantelen, voornamelijk door een gebrek aan infrastructuur en door terughoudendheid om militair geweld te gebruiken. Er zijn ook talrijke aanvallen uitgevoerd tegen VN-vredeshandhavers en humanitaire hulpverleners; in 2017 werden vijftien vredeshandhavers gedood in de CAR en in 2018 zijn zes vredeshandhavers gedood bij aanvallen door verschillende gewapende groepen.
Concerns
De Verenigde Staten steunen al lang de economische groei, de rechtsstaat en de politieke stabiliteit in de CAR, en zij blijft bezorgd over de hoge niveaus van geweld en de verslechterende humanitaire crisis. Verdere verslechtering van het veiligheidsklimaat zal het sektarisch geweld doen toenemen en spillover zal de regio blijven destabiliseren, wat een uitdaging vormt voor het beëindigen van de conflicten in het naburige Zuid-Sudan en de Democratische Republiek Congo.