Sam Van Aken groeide op een familieboerderij op voordat hij een carrière als kunstenaar begon. Nu werkt hij als kunstprofessor aan de Syracuse University, maar zijn beroemdste wapenfeit – de ongelooflijke Tree of 40 Fruit – combineert zijn kennis van landbouw en kunst.
In 2008 vernam Van Aken dat een boomgaard van het New York State Agricultural Experiment Station op het punt stond te worden gesloten wegens een gebrek aan financiering. In deze ene boomgaard groeide een groot aantal erfelijke, antieke en inheemse variëteiten van steenfruit, waarvan sommige 150 tot 200 jaar oud waren.
Het verlies van deze boomgaard zou veel van deze zeldzame en oude fruitvariëteiten doen uitsterven. Dus, om ze te behouden, kocht Van Aken de boomgaard, en bracht de volgende jaren door met uitzoeken hoe delen van de bomen op een enkele fruitboom konden worden geënt.
Werkend met een pool van meer dan 250 variëteiten van steenfruit, ontwikkelde Van Aken een tijdlijn van wanneer elk van hen bloeide in relatie tot elkaar en begon een paar te enten op de wortelstructuur van een werkende boom.
Toen de werkboom ongeveer twee jaar oud was, gebruikte Van Aken een techniek die “chip enting” wordt genoemd om meer variëteiten als afzonderlijke takken toe te voegen. Bij deze techniek wordt een stukje van een fruitboom genomen dat de knop bevat, en dat wordt in een incisie in de werkboom gestoken.
Het wordt dan op zijn plaats getaped, en men laat het zitten en genezen tijdens de winter. Als alles goed gaat, wordt de tak teruggesnoeid om hem aan te moedigen als een normale tak aan de werkboom te groeien.
Na ongeveer vijf jaar en verschillende geënte takken was Van Akens eerste Boom met 40 vruchten voltooid.
Het grootste deel van het jaar ziet hij eruit als een gewone boom, maar in het voorjaar onthult de plant een prachtig patchwork van roze, witte, rode en paarse bloesems, die in de zomermaanden veranderen in een scala van pruimen, perziken, abrikozen, nectarines, kersen en amandelen, stuk voor stuk zeldzame en unieke variëteiten.
Het is niet alleen een prachtig exemplaar, maar het helpt ook om de diversiteit van steenvruchten in de wereld te behouden. Steenvruchten worden geselecteerd voor commerciële teelt op basis van in de eerste plaats hoe lang ze houdbaar zijn, dan hoe groot ze worden, dan hoe ze eruit zien, en ten slotte hoe ze smaken.
Dit betekent dat er duizenden steenvruchtenvariëteiten in de wereld zijn, maar dat slechts een select aantal als commercieel levensvatbaar wordt beschouwd – zelfs als het niet de best smakende of meest voedzame variëteiten zijn.
Volgens de lijst op Van Akens website heeft Van Aken tot nu toe minstens 20 van deze bomen geplant, en zijn ze te vinden in musea, gemeenschapscentra en particuliere kunstcollecties in de hele VS.
De voor de hand liggende vraag is natuurlijk wat er met al het fruit gebeurt dat van deze bomen wordt geoogst. Zoals Van Aken in 2014 aan Lauren Salkeld van Epicurious vertelde:
“Ik heb te horen gekregen van mensen die ze bij hen thuis hebben dat het de perfecte hoeveelheid en perfecte variëteit aan fruit oplevert. Dus in plaats van één variëteit te hebben die meer produceert dan je weet wat je ermee moet doen, levert het goede hoeveelheden van elk van de 40 variëteiten.
“Omdat al deze vruchten op verschillende tijdstippen rijpen, van juli tot oktober, word je ook niet overspoeld.”
Je kunt meer te weten komen over deze bomen en de rest van het interview hier lezen.
Een versie van dit artikel werd oorspronkelijk gepubliceerd in september 2014.