Longyearbyen is een van ’s werelds meest fascinerende plaatsen om te wonen. Iedereen kan er gaan wonen, maar er is één probleem…
Dit artikel is voor het eerst gepubliceerd op Forbes.com
Op 78 graden noorderbreedte is Longyearbyen de meest noordelijke permanent bewoonde gemeenschap ter wereld. In plaats van een afgelegen buitenpost, is de stad van iets meer dan 2000 mensen verrassend normaal, met een supermarkt, bars, kerk, bioscoop, school, en zelfs een gemeentelijk zwembad.
Gesticht als een mijnstad voor bedrijven, heeft Longyearbyen de laatste tien jaar of zo een economische transformatie ondergaan. Voorheen was de stad afhankelijk van de steenkoolwinning, maar nu heeft zij twee andere economische pijlers: wetenschappelijk onderzoek en toerisme. Terwijl één kolenmijn blijft bestaan, worden de andere twee pijlers steeds belangrijker.
Lees meer: Wonen op Spitsbergen
Naarmate er meer onderzoekers en studenten naar het Universitair Centrum in Spitsbergen (UNIS) komen en het toerisme jaar na jaar toeneemt, kampt de stad met een huisvestingscrisis. Nieuwkomers worden gedwongen appartementen te delen die voor één persoon zijn ontworpen. Verscheidene seizoensmedewerkers vertelden zelfs dat ze op tijdelijke bedden in opslagruimten moesten slapen.
Huisvestingsproblemen door lawinegevaar
Veranderingen in het klimaat verergeren het probleem. Hilde Kristin Røsvik, redacteur van ’s werelds noordelijkste krant Svalbardposten, zegt dat de temperaturen al 96 maanden achter elkaar boven het historisch gemiddelde liggen.
“Het ijs smelt, gletsjers krimpen, er is meer regen en meer wind. Spitsbergen is een Arctische woestijn, en dus heeft meer vocht de dreiging en de ernst van lawines vergroot, omdat de sneeuw en het gesteente gemakkelijker kunnen wegglijden. Elf huizen werden verwoest door een lawine in 2015 en een bijna-ongeluk in 2017 bedreigde er nog veel meer”, zegt ze.
Ondanks dat er lawinewerende hekken zijn geïnstalleerd op de bergen boven de nederzetting, worden de meest risicovolle huizen afgebroken. Maar het bouwen van vervangende huizen is niet eenvoudig.
Lees meer: The Remarkable Winter Wildlife of Svalbard
De meeste woningen in de nederzetting zijn eigendom van het mijnbouwbedrijf Store Norske of Statsbygg, de eigendomsvleugel van de Noorse regering. Er is zeer weinig particulier eigendom vanwege de geschiedenis van Longyearbyen als bedrijfsstad. Iedereen die wil bouwen, moet een aanvraag indienen bij de plaatselijke bestuurders en zich houden aan een strikt zoneringssysteem.
Ondanks dit alles zijn er twee nieuwbouwprojecten aan de gang. Het ene voorziet in nieuwe huisvesting voor studenten en onderzoekers van UNIS, en het andere wordt gebouwd door Statsbygg. Deze appartementen worden echter gebouwd ter vervanging van de appartementen die bij de lawine verloren zijn gegaan, dus het zal niet veel of geen verschil maken voor de beschikbare capaciteit.
Op het moment van schrijven heeft Finn.no, de grootste onroerend-goedmarktplaats van Noorwegen, slechts één huis op Svalbard op de lijst staan. Het inmiddels verkochte huis van 81 m² met drie slaapkamers staat genoteerd voor 3,35 miljoen Noorse kronen, ongeveer $ 383.000.
Geen verantwoordelijkheid voor huisvesting
Vele buitenstaanders zullen zich ongetwijfeld afvragen wat de lokale overheid aan het probleem doet. Maar door de unieke manier waarop Spitsbergen wordt bestuurd, is het antwoord niet erg veel. Simpel gezegd, het is niet hun verantwoordelijkheid. Longyearbyen mag dan veel gemeen hebben met elke andere kleine Noorse stad, er zijn toch een aantal cruciale verschillen.
Lees meer: Fascinerende feiten over Spitsbergen
Hoewel het onder de soevereiniteit van Noorwegen valt, geeft het Verdrag van Spitsbergen elk van de 46 ondertekenaars gelijke rechten op commerciële activiteiten. Iedereen in de wereld kan er wonen, aangezien er geen werkvergunningen of visa zijn. Je kunt er echter niet bevallen of sterven, er is geen welzijnszorg van de staat, en de verantwoordelijkheid voor het vinden van werk en een woning ligt bij het individu.
“Als je naar Svalbard komt, moet je zelfvoorzienend zijn en voor jezelf kunnen zorgen, anders moet je vertrekken. De lokale overheid heeft hier geen andere verantwoordelijkheid dan voor haar eigen werknemers”, verklaart langdurig ingezetene Anna Lena Ekeblad, eigenaresse van Barents Expeditions.
“De structuur van de samenleving is nog steeds in veel opzichten een bedrijfsstad waar in de meeste gevallen de werkgevers voor de huisvesting zorgen. De nieuwere toeristenindustrie heeft niet de verantwoordelijkheid genomen om de grote kosten op zich te nemen en woningen te kopen of te bouwen.”
Omwille van het strikte bestemmings- en planningssysteem is er zeer weinig ruimte beschikbaar waarop kan worden gebouwd. Zelfs met toestemming is dat erg duur, omdat er arbeidskrachten moeten worden geïmporteerd en bouwmaterialen per schip moeten worden vervoerd. “Er zijn veel kleine toeristische bedrijven die het zich niet kunnen veroorloven om huizen te kopen of te bouwen”, legt Ekeblad uit.
Een duurzaam evenwicht vinden
Tot overmaat van ramp is de groei van de reisindustrie niet iets waar sommige lokale bewoners op lange termijn erg enthousiast over zijn, wat problemen kan opleveren voor eventuele huisvestingsprojecten.
De lokale bevolking moppert begrijpelijkerwijs wanneer een cruiseschip zijn passagiers – soms wel 4000 – in de kleine nederzetting lost. Er zijn vaker meldingen van toeristen die op sneeuwscooters de wildernis intrekken en wilde dieren afschrikken, culturele monumenten verstoren of gewoon afval achterlaten.
Een milieubelasting op binnenkomende toeristen brengt meer dan $1 miljoen per jaar op, dat wordt besteed aan milieuprojecten op de eilanden. Veel lokale bewoners eisen een beperking van het aantal bezoekers, maar het zou kunnen dat het gebrek aan huisvesting voor de mensen die deze bezoekers bedienen, uiteindelijk tot die beperking leidt.