Kurt Lewin powiedział, że nie ma nic tak praktycznego jak dobra teoria. Teorie psychologiczne są cenne dla kierowania praktyką w edukacji, zdrowiu psychicznym, biznesie i innych dziedzinach. Dostarczają one odpowiedzi na wewnętrznie interesujące pytania dotyczące wielu rodzajów myślenia, w tym percepcji, emocji, uczenia się i rozwiązywania problemów.
Niedawny artykuł Kurt Gray oferuje pomóc psychologom rozwijać lepsze teorie za pomocą map teorii, które wyświetlają związki między różnymi czynnikami. Na przykład, mapa teorii dla osądu moralnego identyfikuje pozytywne skojarzenie między uczuciem empatii i widząc bezbronnego pacjenta, a negatywne skojarzenie między uczuciem empatii i regulacji emocji.
Takie stowarzyszenia mogą być empirycznie uzasadnione, ale stowarzyszenia nie dostarczają informacji przyczynowej, która służy do wyjaśnienia, dlaczego ludzie robią to, co robią, i że prowadzi interwencje w świecie, aby poradzić sobie z praktycznymi problemami. Mapy asocjacji nie są teoriami wyjaśniającymi.
Czym więc jest teoria psychologiczna? W fizyce teorie są zazwyczaj zestawami równań matematycznych, które identyfikują czynniki przyczynowe. Na przykład teoria ruchu planet Newtona zawiera równania opisujące, w jaki sposób siły takie jak grawitacja wprawiają planety w ruch. Psychologia jest zbyt niechlujna, by dopuszczać tego rodzaju teorie.
Lepsze metodologiczne wzorce pochodzą z biologii i medycyny. Teorie w biologii zazwyczaj składają się z opisów mechanizmów, które są kombinacjami połączonych części, których interakcje wytwarzają regularne zmiany. Na przykład w genetyce częściami są komórki, geny, białka i inne jednostki, które oddziałują na siebie w celu wytworzenia dziedziczenia i selekcji. Teorie medyczne mają na celu wyjaśnienie i leczenie chorób i zazwyczaj działają poprzez wskazanie, w jaki sposób mechanizmy, które są użyteczne dla funkcjonowania organizmu, mogą się załamać, na przykład kiedy tętnice są zablokowane podczas ataku serca.
Analogicznie, możemy szukać mechanistycznych wyjaśnień w psychologii na dwóch poziomach: reprezentacyjnym i neuronalnym. Od rewolucji poznawczej w latach 50-tych i 60-tych, psychologia stosuje wyjaśnienia w kategoriach reprezentacji umysłowych, takich jak pojęcia, schematy i reguły. Są to części systemów umysłowych, które wchodzą ze sobą w interakcje poprzez procesy obliczeniowe, takie jak wnioskowanie i aktywacja rozprzestrzeniania. Działanie tych psychologicznych mechanizmów zostało opisane z wystarczającą precyzją, aby przeprowadzić symulacje komputerowe na architekturach kognitywnych takich jak ACT i Soar.
Architektura poznawcza jest ogólną propozycją dotyczącą reprezentacji i procesów, które wytwarzają myślenie. Dobrą strategią dla psychologów, którzy chcą teoretyzować na temat swojej pracy empirycznej, jest próba pokazania, jak zjawiska mogą być przyczynowo wyjaśnione przez operacje architektury poznawczej. Ale nie wszystkie architektury poznawcze odwołują się do symbolicznego, werbalnego myślenia.
Od lat 80. psychologia coraz częściej rozwija wyjaśnienia w kategoriach mechanizmów neuronalnych, gdzie części to neurony, połączenia to synapsy, a interakcje obejmują pobudzenie i hamowanie, które prowadzą do wzorców wypalania neuronów. Do wybitnych architektur poznawczych sieci neuronowych należą PDP (równoległe przetwarzanie rozproszone), Leabra i CLARION. Stąd alternatywną strategią teoretyzowania psychologicznego jest pokazanie, że zjawiska wynikają z mechanizmów neuronowych.
Moją ulubioną architekturą poznawczą jest Semantic Pointer Architecture Chrisa Eliasmitha, która łączy bogate mechanizmy neuronowe ze zdolnością do modelowania reprezentacji wysokiego poziomu, takich jak pojęcia i wnioskowania symbolicznego, takiego jak dedukcja. Ma ona wiele zastosowań wyjaśniających, od kontroli motorycznej do świadomości.
Wszystkie te architektury poznawcze są prawdziwymi teoriami w tym sensie, że dostarczają opisów mechanizmów, które przyczynowo wyjaśniają szeroki zakres zjawisk. Mechanizmy te mówią, dlaczego rzeczy się dzieją i dostarczają wskazówek, jak interweniować w świecie, by przynieść praktyczne korzyści. Są więc bardziej skuteczne zarówno teoretycznie, jak i praktycznie niż zbiory skojarzeń. Psychologia rzeczywiście potrzebuje lepszych teorii, ale powinny to być te, które określają mechanizmy przyczynowe.