Volgens de CalFlora website (http://www.calflora.org/) komen 21 soorten amaranths (tot op zekere hoogte) voor in Californië. Hoewel vele soorten niet inheems zijn, zijn enkele soorten, zoals de prostraatzwam (Amaranthus blitoides) en de Palmer amaranth (Amaranthus palmeri), wel inheems. Hoewel het misschien gemakkelijk is om alle Amaranthus-soorten over één kam te scheren wanneer onkruidbestrijdingsopties worden overwogen, is een goede identificatie belangrijk om inzicht te krijgen in de mogelijke opbrengstderving (niet alle amaranthsoorten zijn gelijk geschapen wat concurrentievermogen betreft) en de mogelijkheid van herbicideresistentie (populaties van Palmer amaranth met resistentie tegen glyfosaat zijn in de staat vastgesteld), enz… Dit bericht zal u hopelijk helpen onderscheid te maken tussen vijf onkruidachtige amaranths: roodwortelvarkentje (Amaranthus retroflexus), prostraatvarkentje (Amaranthus blitoides), tuimelvarkentje (Amaranthus albus), waterhazelaar (Amaranthus rudis), en Palmer amaranth (Amaranthus palmeri).
Laten we beginnen…
Dus, je kijkt naar een plant die 1) afwisselende bladeren heeft die gekerfd zijn aan de uiteinden, 2) onopvallende groene bloemen, 3) en die een enorme hoeveelheid kleine, glanzende, zwarte zaden produceert. Je bent er vrij zeker van dat je naar een biggenkruid kijkt, maar je weet niet zeker welke. Hoe kun je ze uit elkaar houden? Welke combinaties van kenmerken onderscheiden de ene soort van de andere? Hieronder vindt u enkele kenmerken die u kunnen helpen bij het maken van uw keuze.
Roodwortelvarkentje (Amaranthus retroflexus)
Roodwortelvarkentje wordt gekenmerkt door zijn rode penwortel (meestal aanwezig in het zaailingstadium van de ontwikkeling), waaraan de plant zijn naam dankt. De planten staan rechtop en zijn meestal ongeveer 3-4′ hoog, hoewel ze groter kunnen worden. De bladeren zijn rond tot ovaal van vorm en hebben opvallende nerven; zowel de bladeren als de stengels zijn bedekt met fijne haren (pubescent). Jonge bladeren kunnen aan de onderzijde paarsachtig zijn. Mannelijke (meeldraad) en vrouwelijke (stamper) bloemen komen op dezelfde plant voor (gedefinieerd als eenhuizig) in eindstandige bloemaren die bestaan uit korte, dikke takken. Zie de UC IPM-website voor meer informatie over roodwortelvarkentje: http://ipm.ucanr.edu/PMG/WEEDS/redroot_pigweed.html .
Rode verkleuring op de wortel van een jonge roodwortelvarkentjesplant. Als u goed kijkt, ziet u ook enkele fijne haartjes op de stengel van de plant, die de plant zijn ruwe uiterlijk geven.
Bladeren van roodwortelvarkentje zijn rond tot ovaal van vorm; jonge bladeren kunnen aan de onderkant paars zijn.
Mannelijke en vrouwelijke bloemen worden aan dezelfde plant geproduceerd in eindstandige bloemaren die bestaan uit korte/schuine en dikke takken.
Steunend biggenkruid (Amaranthus blitoides)
Zoals de naam al doet vermoeden, heeft staand biggenkruid een zeer afgeplatte (in tegenstelling tot rechtopstaande) groeiwijze. Dat de plant plat is, betekent echter niet dat hij klein is; de takken kunnen tot 2′ lang worden. De bladeren zijn enigszins lepelvormig (smaller aan de basis), klein (<1,5″ lang), en zijn vaak donkergroen en wasachtig. De stengels zijn meestal glad, vlezig (succulent), en vaak rood van kleur. Mannelijke en vrouwelijke bloemen worden op dezelfde plant geproduceerd, maar niet in eindstandige aren; in plaats daarvan worden de bloemen van het prostraat biggenkruid geproduceerd in clusters in de bladoksels. De Illinois wildflower website heeft meer informatie over deze soort op: http://www.illinoiswildflowers.info/weeds/plants/pros_pigweed.htm.
Prostrate pigweed bladeren zijn klein, smal aan de basis, en wasachtig van uiterlijk.
Struikvarkensklaverblad is klein, smal aan de basis en wasachtig van uiterlijk.
Struikvarkensklaverbloemen worden in trossen in de bladoksels gevormd.
Struikvarkentje heeft een afgeplatte groeiwijze en roodachtige tot rode stengels.
Struikvarkentje (Amaranthus albus)
Struikvarkentje heeft een struikachtige groeiwijze; de plant wordt ongeveer 3′ hoog en kan sterk vertakt zijn. De bladeren kunnen klein zijn (<1,5″ lang), zijn eivormig, en kunnen gegolfde randen hebben. Stengels en bladeren zijn lichtgroen van kleur. Net als het vuil biggenkruid is de soort eenhuizig met bloemen in gestekelde trossen in de bladoksels (niet in eindstandige bloemaren). Aanvullende informatie over de verschillen tussen struik- en strompig biggenkruid is hier te vinden: http://drkaae.com/Weeds2011/Pigweed.htm.
Tuimelvarkentjesbladeren zijn lichtgroen van kleur, ovaal tot eivormig, en hebben golvende randen.
Tuimelvarkentjesbloemen komen voor in stekelige trossen in bladoksels. Let op het ontbreken van scherpe schutbladeren bij strompelvarkentjes.
Waterhazelaar (Amaranthus rudis)
Waterhazelaar is een rechtopstaande/rechtopstaande pigweed-soort (die 5-7′ hoog kan worden). De stengels zijn glad (onbehaard) en variëren van groen tot rood van kleur. Hoewel de bladvorm variabel kan zijn, zijn de meeste bladeren (vooral de oudere) lang en slank/smal; de bladeren zijn meestal donkergroen en glanzend. In tegenstelling tot de roodwortelzwam, het prostraatzwam en het tuimelzwijn, produceert de waterereprijs mannelijke en vrouwelijke bloemen op afzonderlijke planten (gedefinieerd als tweehuizig). De bloemen komen voornamelijk voor op lange (tot 1′ of meer in lengte) en minimaal vertakte, eindstandige bloemaren of op aren die ontspringen aan de bovenste bladoksels. Voor meer informatie over waterhennep, zie de volgende website: http://www.illinoiswildflowers.info/weeds/plants/water_hemp.htm.
Waterhennepbladeren zijn donkergroen, glanzend, haarloos en slank.
Waterhennepstengels zijn glad/haarloos en kunnen qua kleur variëren.
Mannelijke (links) en vrouwelijke (rechts) waterhempbloemen worden geproduceerd in eindstandige bloemaren die op afzonderlijke planten helpen.
Palmeramarant (Amaranthus palmeri)
Palmeramarant is ook een rechtopstaande pigweed-soort (die >6-8′ hoog wordt). Net als waterhazelaar zijn de stengels onbehaard en variëren ze van groen tot rood van kleur. De vorm van de bladeren kan variëren, maar de meeste bladeren zijn ei-, ruit-, of lansvormig; de bladeren kunnen soms een wit of paars, chevronvormig watermerk vertonen. De bladstelen (vooral op oudere bladeren) zijn even lang of langer dan de bladschijf. Palmer amaranth produceert ook mannelijke en vrouwelijke bloemen op afzonderlijke planten (tweehuizig). De bloemen komen voornamelijk voor op lange (tot 2-3′ of meer lengte) en minimaal vertakte, eindstandige bloemaren of op aren die ontspringen aan de bovenste bladoksels. De vrouwelijke bloemen van Palmer amaranth zijn van waterhennep te onderscheiden door de aanwezigheid van scherpe schutbladeren.Voor meer informatie over Palmer amaranth en hoe deze te onderscheiden van waterhennep, zie de volgende website: https://www.extension.purdue.edu/extmedia/WS/WS-51-W.pdf.
Palmer amaranth bladeren. Sommigen merken op dat de bladschikking lijkt op die van een puntensettia.
Bladbladen van waterhennep (links) en Palmer amaranth (rechts).
Petiole verschillen tussen waterhennep (links) en Palmer amaranth (rechts).
Mannelijke (links) en vrouwelijke (rechts) bloemen van Palmer amaranth worden geproduceerd in eindstandige bloemaren die op afzonderlijke planten helpen staan. Let op de aanwezigheid van scherpe schutbladeren die bij de vrouwelijke bloemen horen.
Deze blogpost is niet bedoeld om alles en iedereen te identificeren (veel andere soorten die in Californië voorkomen zijn niet eens opgenomen…), maar het is bedoeld om u op weg te helpen. Uw lokale Cooperative Extension kantoor personeel of Master Gardeners kan u ook helpen.