27.06.2019
Wanneer je jezelf toestemming geeft om over mensen als groepen te praten, geef je jezelf toestemming om mensen te ontmenselijken en beslissingen te nemen die niet zijn gebaseerd op het in de ogen kijken van mensen. (Professor Brené Brown)
De regering gaat binnenkort overleggen of de Vagrancy Act van 1824 nog wel geschikt is voor het doel. De wet maakt het een misdaad in Engeland en Wales om te bedelen of dakloos te zijn op straat. Samen met andere liefdadigheidsinstellingen en een groep parlementsleden zijn wij een campagne gestart om de wet te schrappen. De Vagrancy Act werd in de zomer van 1824 aangenomen. De 195e verjaardag is aangebroken. Het doel van de wet was om twee problemen van die tijd aan te pakken. Ten eerste, dat de Napoleontische oorlogen duizenden ex-militairen gewond en dakloos achterlieten. Mannen die ooit voor hun koning hadden gevochten, werden nu beschouwd als ‘schurken en vagebonden’ die als nieuwe misdaad hadden ’te trachten door het ontbloten van wonden of misvormingen aalmoezen te verkrijgen of te verzamelen’.
De tweede groep die gestraft moest worden waren degenen in de steden die in die plaats dakloos waren maar van elders kwamen. Er was speciale aandacht voor Schotten of Ieren die in Engeland als ongewenst werden beschouwd, maar ook voor iedereen die ‘in het buitenland rondzwierf en in een schuur of bijgebouw verbleef… of in de open lucht, of onder een tent, of in een kar of wagon en geen goede rekening van zichzelf gaf’.
In Engeland en Wales hebben deze overtredingen de 195 jaar sinds de goedkeuring van de wet overleefd, en het uitgangspunt dat mensen die op straat dakloos zijn en/of bedelen als misdadigers kunnen worden beschouwd, is in 2019 nog springlevend. Voor Schotland werd de wet in 1982 ingetrokken.
Er werden in 2018 (de laatst beschikbare cijfers) 1.320 mensen vervolgd op grond van de Vagrancy Act. Hoewel het aantal vervolgingen meer dan gehalveerd is sinds 2014, toen nieuwe wetgeving tegen asociaal gedrag werd ingevoerd, toont de geschiedenis aan dat we niet gewoon kunnen wachten tot de Act uitdooft. In de loop der jaren is de wet gebruikt om achterhaalde sociale opvattingen een juridische dekmantel te geven, homoseksuelen te vervolgen, prostitutie, handlijnkunde, vrouwen die in zonde leven, en door de decennia heen is de door de staat gesanctioneerde criminalisering van daklozen en bedelaars doorgegaan.
In 1824, toen de Vagrancy Act in het parlement werd besproken, sprak William Wilberforce zich ertegen uit. Hij was tegen het willekeurige karakter van de voorgestelde wet en stelde dat deze niets deed om de omstandigheden die tot dakloosheid en behoeftigheid leidden te begrijpen of erop in te spelen. Hij wist toen wat wij nu nog steeds weten; dat dit omstandigheden zijn die veranderd moeten worden, geen levenskeuzes die bestraft moeten worden.
‘Het weerhield me er niet van om te bedelen. Ik was meteen weer buiten. Dezelfde plek waar ik probeerde te overleven zonder een crimineel te zijn. Het is of dat (bedelen) of gaan stelen omdat je wanhopig bent. Ik stierf zes maanden daarna bijna op straat.’ (Shaun, Blackpool)
‘Er is geen noodzaak voor de Vagrancy Act. Het zijn niet de donkere eeuwen, en het werkt toch niet. Als ze me weer doorschuiven, kom ik terug als een rubberen bal. Zelfs als het mensen zou stoppen met bedelen, zouden ze echte misdaden kunnen gaan plegen om te overleven, en het is het publiek dat nog meer zal lijden. Ze zouden mensen moeten helpen voordat ze op straat komen in plaats van ze te criminaliseren als ze er eenmaal zijn’ (Peter, Londen)
‘De helft van de daklozen in de stad heeft nu Vagrancy Act-papieren gekregen, en de meesten van hen hebben een boete van £100 gekregen en vervolgens een straatverbod uit het stadscentrum…maar dat betekent dat al die mensen de stad niet in kunnen om gebruik te maken van de weinige plaatselijke diensten die er zijn voor daklozen.’ (Pudsey, Blackpool)
De formele vervolging van mensen in Engeland en Wales op grond van de Act kan verwoestend zijn voor mensen, en het beboeten van mensen voor bedelen en dakloosheid is in ieders ogen toch waanzin. De schade die wordt aangericht door het voortdurende gebruik van de wet gaat echter verder dan het formele gebruik ervan.
Onderzoek in 2017 toonde aan dat informeel gebruik van de wet inhoudt dat mensen regelmatig worden doorgestuurd of van bepaalde locaties worden geweerd, vaak met de dreiging van arrestatie. De overgrote meerderheid van daklozen in deze situatie meldt dat hen geen hulp of ondersteuning werd aangeboden. Misschien nog schadelijker is echter de mensonterende en vernederende ervaring om op deze manier te worden behandeld.
Dit is de menselijke impact die niet uit de officiële statistieken blijkt, en deze zinloze spiraal van kwetsbare mensen die verder weggeduwd worden van de hulp die ze nodig hebben, zou ons allemaal tot nadenken moeten stemmen over de realiteit van het leven op straat.
‘Je voelde je een crimineel, dus uiteindelijk sluit je je af en vertrouw je alleen nog maar op de daklozengemeenschap. Ik deed mijn best om uit het zicht te blijven… kleine plekjes om me te verstoppen, zoals garages, luchtroosters en parken.’ (Karl, Liverpool)
We hebben uitvoerig met politiekorpsen en strafrechtdeskundigen gesproken over waarom de Vagrancy Act formeel en informeel wordt gebruikt. Keer op keer hoorden we dat de politie er niet op uit is daklozen en kwetsbare personen te criminaliseren, sterker nog, sommige korpsen verklaren nu dat ze de wet actief niet inzetten.
Er is iets verontrustenders aan het licht gekomen dan alleen maar een verouderde wet. Wanneer de frustraties bij bezorgde bedrijven of forenzen over onveilig slapen en bedelen hoog oplopen, zonder de ondersteunende diensten die werkelijk nodig zijn, is handhaving door de politie op grond van de Vagrancy Act de enige beschikbare reactie. In veel opzichten is het gebruik van de wet een vernietigende aanklacht tegen het gebrek aan diensten die werkelijk nodig zijn.
Het bewijs van wat werkt is duidelijk. Toegang tot reguliere huisvesting, specialistische en intensieve hulp bij geestelijke gezondheidsproblemen en verslavingen, en een op trauma’s gebaseerde aanpak van straathoekwerk: dit zijn de essentiële elementen om dakloosheid en armoede aan te pakken. Wanneer deze niet beschikbaar zijn, is de kans het grootst dat er een beroep op de politie wordt gedaan om de symptomen te bestrijden van wat zich voor hen afspeelt. In het ergste geval zien we een koortsachtige wanhoop waarin criminalisering en ontmenselijking van mensen het enige is wat de staat te bieden heeft.
Zoals gesteld in een debat in het House of Lords over de Vagrancy Act in 1990:
‘Historici zijn het als beroepsgroep over weinig eens, maar als ze naar eerdere gelegenheden in andere eeuwen kijken, lijken ze het erover eens te zijn dat die pieken in het aantal landloperijvervolgingen geen pieken in de erfzonde markeren. Ze markeren periodes van uitzonderlijk slechte sociale omstandigheden. De variabele heeft te maken met de mate van armoede en werkloosheid en de toereikendheid van de hulpverlening’
En zoals een anonieme klokkenluider bij de Metropolitan Police het onlangs uitdrukte
‘Onze taken worden boven onze mogelijkheden uitgebreid met niet-strafrechtelijke zaken betreffende geestelijke gezondheid en sociale diensten, omdat bezuinigingen ook die sectoren hebben verzwakt’
.
Het is tijd om de Vagrancy Act in te trekken, ja. Maar als het antwoord ooit ging over de vraag of we mensen moeten criminaliseren, dan hebben we de verkeerde vraag gesteld. Als we verder kunnen kijken dan het etiketteren, groeperen, ontslaan, verdoemen, zinloos vervolgen en beboeten van mensen, kunnen we misschien beginnen met het beantwoorden van de juiste vraag. Welke hulp en steun hebben mensen nodig om hun potentieel te verwezenlijken, en hoe snel kunnen we die hulp en steun geven aan iedereen die dat nodig heeft?
Voor vragen van de media:
E: [email protected]
T: 020 7426 3880
Voor algemene vragen:
E: [email protected]
T: 0300 636 1967