Leerdoelen
- Uitleg van het begrip elasticiteit van het aanbod en de berekening ervan.
- Uitleg wat het betekent als het aanbod prijsinelastisch, prijselastisch per eenheid product, prijselastisch, volmaakt prijsinelastisch en volmaakt prijselastisch is.
- Leg uit waarom tijd een belangrijke determinant is van de prijselasticiteit van het aanbod.
- Toepassen van het concept prijselasticiteit van het aanbod op de aanbodcurve van arbeid.
De elasticiteitsmaten die tot nu toe in dit hoofdstuk zijn tegengekomen, hebben allemaal betrekking op de vraagzijde van de markt. Het is ook nuttig om te weten hoe gevoelig de geleverde hoeveelheid is voor een verandering in de prijs.
Stel dat de vraag naar appartementen stijgt. Er zal een tekort aan appartementen ontstaan op het oude niveau van de huurprijzen van appartementen en de huurprijzen zullen onder druk komen te staan om te stijgen. Voor het overige geldt dat hoe gevoeliger de aangeboden hoeveelheid appartementen is voor veranderingen in de maandelijkse huurprijzen, des te lager de huurverhoging zal zijn die nodig is om het tekort op te heffen en de markt weer in evenwicht te brengen. Omgekeerd, als de geleverde hoeveelheid minder gevoelig is voor prijsveranderingen, zal de prijs meer moeten stijgen om een door een stijging van de vraag veroorzaakt tekort op te heffen.
Dit wordt geïllustreerd in figuur 5.10 “Stijging van de huurprijzen van appartementen hangt af van hoe gevoelig het aanbod is”. Stel dat de huurprijs voor een typisch appartement R0 en de hoeveelheid Q0 was geweest toen de vraagcurve D1 was en de aanbodcurve S1 (een aanbodcurve waarbij de geleverde hoeveelheid minder gevoelig is voor prijsveranderingen) of S2 (een aanbodcurve waarbij de geleverde hoeveelheid meer gevoelig is voor prijsveranderingen). Merk op dat bij beide aanbodcurven de evenwichtsprijs en -hoeveelheid aanvankelijk gelijk zijn. Stel nu dat de vraag stijgt tot D2, wellicht als gevolg van de bevolkingsgroei. Met aanbodcurve S1 zal de prijs (huur in dit geval) stijgen tot R1 en de hoeveelheid appartementen zal stijgen tot Q1. Als de aanbodcurve echter S2 was geweest, zou de huur slechts tot R2 hoeven te stijgen om de markt weer in evenwicht te brengen. Bovendien zou het nieuwe evenwichtsaantal appartementen hoger liggen bij Q2. Aanbodcurve S2 laat een grotere responsiviteit van de geleverde hoeveelheid op prijsverandering zien dan aanbodcurve S1.
Figuur 5.10 Stijging van de huurprijzen van appartementen hangt af van hoe responsief het aanbod is
Hoe responsiever het aanbod van appartementen is op prijsveranderingen (in dit geval de huurprijs), hoe minder de huurprijzen stijgen wanneer de vraag naar appartementen toeneemt.
We meten de prijselasticiteit van het aanbod (eS) als de verhouding tussen de procentuele verandering in de geleverde hoeveelheid van een goed of dienst en de procentuele verandering in de prijs ervan, waarbij alle andere dingen onveranderd blijven:
Vergelijking 5.6
e_S = \frac{ \: verandering in: geleverde hoeveelheid}{ \: verandering in: prijs}
Omdat prijs en geleverde hoeveelheid gewoonlijk in dezelfde richting bewegen, is de prijselasticiteit van het aanbod gewoonlijk positief. Hoe groter de prijselasticiteit van het aanbod, des te gevoeliger zijn de bedrijven die het goed of de dienst leveren voor een prijsverandering.
Het aanbod is prijselastisch als de prijselasticiteit van het aanbod groter is dan 1, prijselastisch per eenheid als deze gelijk is aan 1, en prijsinelastisch als deze kleiner is dan 1. Een verticale aanbodcurve, zoals weergegeven in paneel (a) van figuur 5.11 “Supply Curves and Their Price Elasticities”, is perfect inelastisch; de prijselasticiteit van het aanbod is nul. Het aanbod van liedjes van de Beatles is perfect inelastisch omdat de band niet meer bestaat. Een horizontale aanbodcurve, zoals weergegeven in paneel (b) van figuur 5.11 “Aanbodcurves en hun prijselasticiteiten”, is volmaakt elastisch; de prijselasticiteit van het aanbod is oneindig. Dit betekent dat leveranciers bereid zijn elke hoeveelheid tegen een bepaalde prijs te leveren.
Figuur 5.11 Aanbodcurven en hun prijselasticiteiten
De aanbodcurve in Paneel (a) is volmaakt inelastisch. In paneel (b) is de aanbodcurve perfect elastisch.
Tijd: een belangrijke determinant van de Elasticiteit van het aanbod
De tijd speelt een zeer belangrijke rol bij de bepaling van de prijselasticiteit van het aanbod. Kijk nog eens naar het effect van huurverhogingen op het aanbod van appartementen. Stel dat de huren van appartementen in een stad stijgen. Als we kijken naar de aanbodcurve van appartementen over een periode van enkele maanden, zal de huurverhoging de appartementseigenaren er waarschijnlijk toe aanzetten een relatief klein aantal extra appartementen te verhuren. Door de hogere huren zullen de eigenaars van appartementen hun leegstand wellicht voortvarender terugdringen, en aangezien meer mensen op zoek zijn naar een huurwoning, zou dit vrij gemakkelijk te realiseren moeten zijn. Zolders en kelders zijn gemakkelijk te renoveren en te verhuren als extra eenheden. In een korte periode zal de reactie van het aanbod echter waarschijnlijk vrij bescheiden zijn, hetgeen impliceert dat de prijselasticiteit van het aanbod vrij laag is. Een aanbodcurve die overeenkomt met een korte periode zou er uitzien als S1 in figuur 5.10 “Increase in Apartment Rents Depends on How Responsive Supply Is”. In dergelijke perioden kan de roep om huurcontrole luider klinken.
Als de beschouwde periode een paar jaar en niet een paar maanden bedraagt, zal de aanbodcurve waarschijnlijk veel prijselastischer zijn. Na verloop van tijd kunnen gebouwen voor andere doeleinden worden gebruikt en kunnen nieuwe appartementencomplexen worden gebouwd. Een aanbodcurve die overeenkomt met een langere periode zou er uitzien als S2 in figuur 5.10 “Increase in Apartment Rents Depends on How Responsive Supply Is”.
Elasticity of Labor Supply: A Special Application
Het concept prijselasticiteit van het aanbod kan worden toegepast op arbeid om te laten zien hoe de hoeveelheid geleverde arbeid reageert op veranderingen in lonen of salarissen. Interessant in dit geval is dat de gemeten elasticiteit soms negatief blijkt te zijn, d.w.z. dat een stijging van het loon gepaard gaat met een daling van de geleverde hoeveelheid arbeid.
In de meeste gevallen vertonen de arbeidsaanbodcurven hun normale opwaartse helling: hogere lonen zetten de mensen ertoe aan meer te werken. Voor hen is het extra inkomen uit meer werken te verkiezen boven meer vrije tijd. Loonstijgingen kunnen er echter toe leiden dat mensen met zeer goed betaalde banen minder uren gaan werken omdat hun inkomen al hoog is en zij liever meer tijd overhouden voor vrijetijdsbesteding. In dat geval zou de arbeidsaanbodcurve een negatieve helling vertonen. De redenen voor dit verschijnsel worden in een later hoofdstuk nader toegelicht.
In dit hoofdstuk is een groot aantal elasticiteitsmetingen behandeld. Alle geven de mate aan waarin een afhankelijke variabele reageert op een verandering in een onafhankelijke variabele. Zoals we hebben gezien, kan de mate van deze reactie een cruciale rol spelen bij het bepalen van de uitkomsten van een breed scala van economische gebeurtenissen. Tabel 5.2 “Selected Elasticity Estimates “1 geeft voorbeelden van enkele schattingen van elasticiteiten.
Tabel 5..2 Geselecteerde schattingen van de elasticiteit
| Product | Elasticiteit | Product | Elasticiteit | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Prijs Elasticiteit van de Vraag | Cross Price Elasticity of Demand | Inkomen Elasticiteit van de Vraag | |||||||
| Crude oil (U.S.)* | -0.06 | Alcohol ten opzichte van heroïneprijs | -0.05 | Snelheidsovertredingen | -0.26 tot -0.33 | ||||
| benzine | -0.1 | brandstof in verhouding tot prijs van vervoer | -0.48 | Urban Public Trust in Frankrijk en Madrid (resp.) | -0.23; -0.26 | ||||
| Speeding citations | -0.21 | Alcohol in relatie tot prijs van voedsel | -0.16 | Grond rundvlees | -0.197 | ||||
| Kool | -0.25 | Marijuana ten opzichte van heroïneprijs (vergelijkbaar voor cocaïne) | -0.01 | -0.01 | -0.01 | -0.01 | -0.01 | Verkoop van loterij instant games in Colorado | -0.06 |
| Cocaïne (twee schattingen) | -0.28; -1.0 | Bier ten opzichte van prijs van wijn gedistilleerd (jonge drinkers) | 0,0 | Heroïne | -0,00 | ||||
| Alcohol | -0,00 | -0,00 | -0,00 | ||||||
| Bier ten opzichte van prijs van gedistilleerde drank (jonge drinkers) | 0.0 | Marijuana, alcohol, cocaïne | +0.00 | ||||||
| Perziken | -0.38 | Varkensvlees ten opzichte van prijs gevogelte | 0.06 | Aardappelen | 0.15 | ||||
| Marijuana | -0.4 | Varkensvlees ten opzichte van de prijs van gemalen rundvlees | 0.23 | Levensmiddelen** | 0.2 | ||||
| Sigaretten (alle rokers; twee schattingen) | -0.4; -0.32 | Grond rundvlees ten opzichte van prijs van gevogelte | 0.32 | 0.3324 | Kleding*** | 0,3 | |||
| Ruwe aardolie (U.S.)** | -0,45 | Rundvlees ten opzichte van varkensvlees | 0,3 | -0,435 | Bier | 0.4 | |||
| Melk (twee schattingen) | -0.49; -0.63 | Coca met betrekking tot de prijs van Pepsi | 0.61 | 0.63 | -0.45 | .61 | Eggs | 0.57 | |
| Gasoline (tussentijdse termijn) | -0.5 | Pepsi ten opzichte van prijs van Coke | 0.80 | Coke | 0.60 | ||||
| Zachte dranken | -0.55 | Lokale televisiereclame t.o.v. prijs radioreclame | 1.0 | 0.5 | -0.5 | Shelter** | 0.7 | ||
| Vervoer* | -0.6 | Tabak zonder rook ten opzichte van prijs van sigaretten (jonge mannen) | 1.2 | Rundvlees (tafelstukken – niet gemalen) | 0.81 | ||||
| Levensmiddelen | -0.7 | Prijs Elasticiteit van het Aanbod | Sinaasappelen | 0.83 | |||||
| Bier | -0.7 tot -0.9 | -0.7 tot -0.9 | -0.9 | -0.7 tot -0.9 | .9 | artsen (specialist) | -0.3 | appels | 1.32 |
| sigaretten (tieners; twee schattingen) | -0.3 tot -1.5 | -0.9 tot -1.5 | -0.9 tot -1.5 | ||||||
| artsen (eerstelijnsgezondheidszorg) | 0,0 | vrijetijdsbesteding** | 1,4 | ||||||
| heroïne | -0.94 | artsen (jonge mannen) | 0.2 | perziken | 1.43 | ||||
| Grond rundvlees | -1.0 | artsen (Jonge vrouwen) | 0.5 | gezondheidszorg** | 1.6 | ||||
| poterkaas | -1.1 | Melk* | 0.36 | Hoger onderwijs | 1.67 | ||||
| benzine** | -1.5 | Melk** | 0.36 | 1.67 | |||||
| benzine** | -1.5 | 0.36 | Melk** | ||||||
| Coke | -1.71 | Kinderverzorging arbeid | 2 | ||||||
| Vervoer | -1.9 | ||||||||
| Pepsi | -2.08 | ||||||||
| Verse tomaten | -2.22 | ||||||||
| Levensmiddelen** | -2.3 | ||||||||
| sla | -2.3 | ||||||||
| -2.3 | -2.3 | ||||||||
| Note: *=short-run; **=long-run | |||||||||
Key Takeaways
- De prijselasticiteit van het aanbod meet de responsiviteit van de geleverde hoeveelheid op veranderingen in de prijs. Het is de procentuele verandering in de geleverde hoeveelheid gedeeld door de procentuele verandering in de prijs. Zij is gewoonlijk positief.
- Het aanbod is prijsinelastisch als de prijselasticiteit van het aanbod kleiner is dan 1; het is prijselastisch per eenheid als de prijselasticiteit van het aanbod gelijk is aan 1; en het is prijselastisch als de prijselasticiteit van het aanbod groter is dan 1. Van een verticale aanbodcurve wordt gezegd dat zij volmaakt inelastisch is. Een horizontale aanbodcurve is volmaakt elastisch.
- De prijselasticiteit van het aanbod is groter naarmate de beschouwde periode langer is, omdat producenten in de loop van de tijd meer mogelijkheden hebben om zich aan de prijsverandering aan te passen.
- Toegepast op het aanbod van arbeid, is de prijselasticiteit van het aanbod gewoonlijk positief, maar kan zij negatief zijn. Als hogere lonen mensen ertoe aanzetten meer te werken, is de arbeidsaanbodcurve opwaarts gericht en is de prijselasticiteit van het aanbod positief. In sommige zeer goed betaalde beroepen kan de arbeidsaanbodcurve een negatieve helling hebben, wat leidt tot een negatieve prijselasticiteit van het aanbod.
Try It!
In de late jaren negentig werd op het nieuws gemeld dat de hightechindustrie zich zorgen maakte over het kunnen vinden van voldoende werknemers met computergerelateerde expertise. Baanaanaanbiedingen voor pas afgestudeerden met een graad in computerwetenschappen gingen gepaard met hoge salarissen. Er werd ook gemeld dat meer studenten dan ooit afstudeerden in computerwetenschappen. Vergelijk de prijselasticiteit van het aanbod van computerwetenschappers op dat moment eens met de prijselasticiteit van het aanbod van computerwetenschappers over een langere periode van bijvoorbeeld 1999 tot 2009.
Case in Point: A Variety of Labor Supply Elasticities
Figuur 5.12
Lisa Brewster – Happy doctor – CC BY-SA 2.0.
Studies ondersteunen het idee dat het arbeidsaanbod minder elastisch is in goedbetaalde banen dan in lagerbetaalde banen.
David M. Blau schatte bijvoorbeeld dat het arbeidsaanbod van werknemers in de kinderopvang zeer prijselastisch is, met een geschatte prijselasticiteit van het arbeidsaanbod van ongeveer 2,0. Dit betekent dat een loonsverhoging van 10% leidt tot een toename van 20% in de hoeveelheid geleverde arbeid. John Burkett schatte het arbeidsaanbod van zowel verpleeghulpen als verpleegkundigen op prijselasticiteit, waarbij die van verpleeghulpen op 1,9 werd geschat (zeer dicht bij die van kinderverzorgsters) en die van verpleegkundigen op 1,1. Merk op dat de prijselasticiteit van het arbeidsaanbod van de hoger betaalde verpleegkundigen iets lager is dan die van de lager betaalde verpleegassistenten.
In tegenstelling daarmee schatten John Rizzo en David Blumenthal de prijselasticiteit van het arbeidsaanbod voor jonge artsen (jonger dan 40 jaar) op ongeveer 0,3. Dit betekent dat een loonsverhoging van 10% leidt tot een toename van de hoeveelheid aangeboden arbeidskrachten met slechts ongeveer 3%. Toen Rizzo en Blumenthal keken naar de elasticiteit van het arbeidsaanbod per geslacht, vonden zij bovendien dat de prijselasticiteit van het arbeidsaanbod voor vrouwelijke artsen iets hoger lag (op ongeveer 0,3).5) dan die van de mannen (ongeveer 0,2) in de steekproef. Omdat de inkomens van vrouwelijke artsen in de steekproef lager waren dan de inkomens van de mannelijke artsen in de steekproef, was dit verschil in elasticiteit van het arbeidsaanbod te verwachten. Aangezien de steekproef bestond uit artsen in de eerste fasen van hun loopbaan, waren de positieve, zij het kleine, prijselasticiteiten ook te verwachten. Veel van de personen in de steekproef hadden ook hoge schulden, vaak door studieleningen. De kans om meer te verdienen door meer te werken is dus een kans om onderwijs- en andere leningen terug te betalen.
In een ander onderzoek naar het arbeidsaanbod van artsen dat niet beperkt was tot jonge artsen, vond Douglas M. Brown dat de prijselasticiteit van het arbeidsaanbod voor basisartsen bijna nul was en die van specialisten negatief, op ongeveer -0,3. Voor deze groep artsen hebben loonsverhogingen dus weinig of geen effect op de hoeveelheid werk van basisartsen, terwijl een loonsverhoging van 10% voor specialisten hun arbeidsvolume met ongeveer 3% vermindert. Omdat de inkomens van specialisten hoger zijn dan die van basisartsen, is dit elasticiteitsverschil ook logisch.
Bronnen: David M. Blau, “The Supply of Child Care Labor,” Journal of Labor Economics 11:2 (April 1993): 324-347; David M. Brown, “The Rising Cost of Physician’s Services: A Correction and Extension on Supply,” Review of Economics and Statistics 76 (2) (mei 1994): 389-393; John P. Burkett, “The Labor Supply of Nurses and Nursing Assistants in the United States,” Eastern Economic Journal 31(4) (herfst 2005): 585-599; John A. Rizzo and Paul Blumenthal. “Physician Labor Supply: Do Income Effects Matter?” Journal of Health Economics 13:4 (december 1994): 433-453.
Antwoord op Try It! Probleem
Hoewel op een bepaald moment het aanbod van mensen met een graad in de informatica zeer prijsinelastisch is, zou de elasticiteit na verloop van tijd moeten toenemen. Het feit dat meer studenten een graad in de informatica behaalden, bevestigt deze voorspelling. Naarmate het aanbod prijselastischer wordt, zouden de salarissen op dit gebied langzamer moeten stijgen.
1 Hoewel in alle gevallen dicht bij nul, suggereren de significante en positieve tekenen van de inkomenselasticiteit voor marihuana, alcohol en cocaïne dat dit normale goederen zijn, maar significante en negatieve tekenen, in het geval van heroïne, suggereren dat heroïne een inferieur goed is. Saffer en Chaloupka (hieronder geciteerd) suggereren dat de effecten van inkomen voor alle vier de stoffen beïnvloed kunnen worden door opleiding.
Adesoji, O. Adelaja, A. “Price Changes, Supply Elasticities, Industry Organization, and Dairy Output Distribution,” American Journal of Agricultural Economics 73:1 (februari 1991):89-102.
Bar-Ilan, A., and Bruce Sacerdote, “The Response of Criminals and Non-Criminals to Fines,” Journal of Law and Economics, 47:1 (April 2004): 1-17.
Baye, M.R., D.W. Jansen, and J.W. Lee, “Advertising Effects in Complete Demand Systems,” Applied Economics 24 (1992):1087-1096.
Bhuyan, S., and Rigoberto A. Lopez, “Oligopoly Power in the Food and Tobacco Industries,” American Journal of Agricultural Economics 79 (August 1997):1035-1043.
Blau, D. M., “The Supply of Child Care Labor,” Journal of Labor Economics 2(11) (April 1993):324-347.
Blundell, R., e.a., “What Do We Learn About Consumer Demand Patterns from Micro Data?”, American Economic Review 83(3) (juni 1993):570-597.
Bresson, G., Joyce Dargay, Jean-Loup Madre, and Alain Pirotte, “Economic and Structural Determinants of the Demand for French Transport: An Analysis on a Panel of French Urban Areas Using Shrinkage Estimators”, Transportation Research: Part A 38:4 (mei 2004): 269-285.
Brester, G. W., and Michael K. Wohlgenant, “Estimating Interrelated Demands for Meats Using New Measures for Ground and Table Cut Beef,” American Journal of Agricultural Economics 73 (november 1991):1182-1194.
Brown, D. M., “The Rising Price of Physicians’ Services: A Correction and Extension on Supply,” Review of Economics and Statistics 76(2) (May 1994):389-393.
Davis, G. C., and Michael K. Wohlgenant, “Demand Elasticities from a Discrete Choice Model: The Natural Christmas Tree Market,” Journal of Agricultural Economics 75(3) (August 1993):730-738.
Ekelund, R. B., S. Ford, and John D. Jackson. “Are Local TV Markets Separate Markets?” International Journal of the Economics of Business 7:1 (2000): 79-97.
Elzinga, K. G., “Beer,” in Walter Adams and James Brock, eds., The Structure of American Industry, 9th ed. (Englewood Cliffs: Prentice Hall, 1995), pp. 119-151.
Farrelly, M. C., Terry F. Pechacek, and Frank J. Chaloupka; “The Impact of Tobacco Control Program Expenditures on Aggregate Cigarette Sales: 1981-2000,” Journal of Health Economics 22:5 (September 2003): 843-859.
Fogel, R. W., “Catching Up With the Economy,” American Economic Review 89(1) (maart, 1999):1-21.
Gasmi, F., e.a., “Econometric Analysis of Collusive Behavior in a Soft-Drink Market,” Journal of Economics and Management Strategy (zomer 1992), pp. 277-311.
Griffin, J. M., and Henry B. Steele, Energy Economics and Policy (New York: Academic Press, 1980), p. 232.
Grossman, M., “A Survey of Economic Models of Addictive Behavior,” Journal of Drug Issues 28:3 (zomer 1998):631-643.
Grossman, M., “Cigarette Taxes,” Public Health Reports 112:4 (juli/augustus 1997): 290-297.
Grossman, M., and Henry Saffer, “Beer Taxes, the Legal Drinking Age, and Youth Motor Vehicle Fatalities,” Journal of Legal Studies 16(2) (June 1987):351-374.
Hansen, A., “The Tax Incidence of the Colorado State Lottery Instant Game,” Public Finance Quarterly 23(3) (July, 1995):385-398.
Heien, D., and Cathy Roheim Wessells, “The Demand for Dairy Products: Structure, Prediction, and Decomposition,” American Journal of Agriculture Economics (mei 1988):219-228.
Kleinman, M. A. R., Marijuana: Costs of Abuse, Costs of Control (NY:Greenwood Press, 1989).
Levine, J. M., et al., “The Demand for Higher Education in Three Mid-Atlantic States,” New York Economic Review 18 (Fall 1988):3-20.
Matas, A., “Demand and Revenue Implications of an Integrated Transport Policy: The Case of Madrid,” Transport Reviews, 24:2 (March 2004): 195-217.
Rizzo J.A., and David Blumenthal, “Physician Labor Supply: Do Income Effects Matter?” Journal of Health Economics 13(4) (December 1994):433-453.
Ross, H., and Frank J. Chaloupka, “The Effect of Public Policies and Prices on Youth Smoking,” Southern Economic Journal 70:4 (April 2004): 796-815.
Saffer, H., and Frank Chaloupka, “The Demand for Illicit Drugs,” Economic Inquiry 37(3) (juli, 1999): 401-411.
Suits, D.B., “Agriculture,” in Walter Adams and James Brock, eds., The Structure of American Industry, 9th ed. (Englewood Cliffs: Prentice Hall, , 1995), pp. 1-33.
Tauras. J. A., “Public Policy and Smoking Cessation among Young Adults in the United States,” Gezondheidsbeleid, 68:3 (juni 2004): 321-332.