We gaan er vaak van uit dat een bevalling onmiddellijk gevoelens van vreugde en onvoorwaardelijke liefde opwekt die een leven lang duren. Maar na een lange en pijnlijke bevalling voelt niet iedere ouder zich onmiddellijk aangetrokken tot de gerimpelde en huilende pasgeborene die wanhopig terug de baarmoeder in wil. Als dit schokkend klinkt, kan dat zijn omdat een sociaal stigma rond “langzame hechting” mensen terughoudend maakt om dergelijke ervaringen te delen.
Terwijl veel ouders de geboorte van hun baby echt ervaren als een belangrijke en gelukkige levensgebeurtenis, hebben sommigen een onmiddellijke reactie van wensen dat het nooit was gebeurd. En een groot deel van de ouders zal daar ergens tussenin vallen, misschien met gelijktijdige gevoelens van verwondering en bezorgdheid of zelfs frustratie. Maar wat is normaal en wat is een probleem? En wat kunt u doen om uw kansen op een succesvolle hechting te vergroten?
Binding tussen ouder en kind wordt vaak verward met hechting tussen zuigeling en ouder. Hechting is het ouderlijke gevoel van verbondenheid met de zuigeling, het ervaren van een gevoel van onvoorwaardelijke liefde en nabijheid. Gehechtheid daarentegen beschrijft de behoefte van de zuigeling om dicht bij een beschermende verzorger te zijn. Beide ontwikkelen zich geleidelijk tijdens het eerste levensjaar, gebaseerd op een biologische bereidheid en de ervaring van frequente interacties.
Foute overtuigingen over hechting woekeren op sociale media en het internet, vaak onder de paraplu van “attachment parenting” – suggererend dat, bijvoorbeeld, vroeg huid-op-huid contact onontbeerlijk is voor hechting, of dat borstvoeding en co-sleeping nodig zouden zijn – of zelfs het vrouwelijke geslacht.
Maar onderzoek bij zuigelingen die ongeveer zes maanden na de geboorte zijn geadopteerd, toont aan dat hechting binnen de eerste weken of zelfs maanden niet noodzakelijk is voor het ontstaan van een veilige hechting tussen de zuigeling en een moeder of vader. Toch kunnen zwangerschap, bevalling en borstvoeding de menselijke geest helpen zich voor te bereiden op de nieuwe ouderlijke verantwoordelijkheden.
Hoe vaak komt trage hechting voor?
Het feit dat hechting een doorlopend proces is en geen bliksemflits die je voor eens en voor altijd treft, kan misschien verklaren dat mensen zulke verschillende ervaringen hebben. Het aantal ouders dat aangeeft niet onmiddellijk verliefd te worden op hun pasgeborene varieert, maar het kan tussen 25% en 35% liggen, afhankelijk van de definitie en het type maatstaf.
Maar ook al kan hechting tijd vergen, het gebeurt normaal gesproken voor alle ouders uiteindelijk. Volgens een recent Scandinavisch onderzoek vertoonde slechts ongeveer 4% van de moeders en 5,5% van de vaders zes maanden na de geboorte een “verminderde hechting” (“traag” is een beter woord).
Dus wat helpt ouders zich te hechten? Wanneer vrouwen zwanger worden, ondergaan ze enorme hormonale veranderingen. Hun oxytocine-niveaus stijgen tijdens de zwangerschap, en pieken rond de bevalling en bij het geven van borstvoeding. Een eerste effect van oxytocine is dat het ontspannend werkt en ons pijnlijke ervaringen doet vergeten – wat nogal welkom is na een bevalling.
Maar oxytocine beïnvloedt ook de opvallendheid van sociale signalen, waardoor ouders meer attent zijn op signalen dat de baby blij of angstig is. In onze hersenscanningstudies gaven we vrouwen een neusspray met oxytocine om het effect ervan verder te onderzoeken. We ontdekten dat vrouwen met hogere oxytocinespiegels meer connectiviteit hadden tussen de beloningscentra in de hersenen wanneer ze luisterden naar babygelach – wat suggereert dat ze er meer van genoten dan anderen.
Tegelijkertijd, wanneer ze luisterden naar babygehuil, zorgde oxytocine ervoor dat dezelfde vrouwen minder activiteit hadden in de amygdala, een hersengebied dat betrokken is bij angst, en meer activiteit in empathie-gerelateerde hersengebieden. Gezien het feit dat het slechts enkele seconden na de geboorte duurt voordat baby’s huilen, en ongeveer zes weken voordat ze lachen, helpt het hormonale systeem jonge ouders om de eerste vermoeiende weken te overwinnen.
Oxytocine kan ook helpen onderscheid te maken tussen babygehuil dat een onmiddellijke reactie vereist en gehuil dat niet dringend is, maar in plaats daarvan de overgang markeert van wakker zijn naar slapen bij sommige baby’s. De hersenen van vrouwen die oxytocine snoven als onderdeel van onze studie vertoonden minder activiteit wanneer we hen vertelden dat het gehuil afkomstig was van een “verveelde baby” dan wanneer het afkomstig was van een “zieke baby”. Dergelijke contextinformatie, die de betekenis van precies hetzelfde huilgeluid kleurt, werd beter in aanmerking genomen wanneer de oxytocinespiegels hoog waren.
Oxytocine helpt ook vaders. Wanneer we vaders vroegen er een snuifje van te nemen, speelden ze op een meer stimulerende en gevoelige manier met hun kind. En we weten dat de oxytocinespiegel van vaders stijgt in de eerste zes maanden na de geboorte van de baby, en toeneemt tijdens actief spelen met hun baby.
Dus ervaring helpt ook. Een nieuwe studie heeft aangetoond dat de hersenen van ouders anders reageren op babygehuil dan de hersenen van niet-ouders – ze verwerken het geluid op een meer onmiddellijke en emotionele manier. Dit in tegenstelling tot niet-ouders, die meer cognitieve verwerking gebruiken. Bovendien toonde een studie bij vaders aan dat verbindingen in de hersenen die het zorgen ondersteunen toenemen met het aantal uren dat ze direct verantwoordelijk zijn voor de zorg voor het kind.
Bondingsondersteuning
Een gebrek aan hechting wordt sterk geassocieerd met het ervaren van uitputting, burn-out, slapeloze nachten en postnatale depressie. Dit zijn dingen die onze hersenchemie in de war kunnen sturen.
Voor het opvoeden van en het succesvol hechten aan pasgeboren baby’s is het daarom nodig dat alle ouders de werklast delen. Moeders zijn in feite geëvolueerd om te vertrouwen op de steun van anderen om hun kroost op te voeden, en kinderen zijn geëvolueerd om gehecht te raken aan meer dan één verzorger om te overleven in een gevaarlijke wereld.
Dit betekent dat er geen reden is om aan te nemen dat baby’s niet net zo gemakkelijk gehecht kunnen raken aan vaders als aan moeders. Het is ook een argument voor samenlevingen om (langzame) hechting van zowel moeders als vaders te faciliteren door betaald ouderschapsverlof. De meerderheid van de landen voorziet echter niet in betaald vaderschapsverlof.
Er zijn ook trucs om het proces te versnellen. Veel ouders hebben er bijvoorbeeld baat bij video’s te bekijken van plezierige ervaringen die voortkomen uit momenten van soepel samenspel met hun baby. Draagzakken kunnen ook nuttig zijn om een huilende baby te kalmeren, en om de band tussen de ouders te versterken.
Eindelijk is de geboorte van een baby een ingrijpende gebeurtenis in het leven en hechting helpt ouders ermee om te gaan. Maar het is een proces en kan tijd kosten. De overgrote meerderheid van de ouders slaagt erin om na de eerste maanden, nadat ze de baby hebben leren kennen, een band met hun baby op te bouwen. En voor iedereen die op dit punt worstelt, praat met een gezondheidswerker over het krijgen van steun.
Met tijd, oefening en steun om de nieuwe taal van de baby te leren, zal de hechting zich waarschijnlijk ontwikkelen – langzaam maar zeker.