Zatoka Gwinejska, część wschodniego tropikalnego Oceanu Atlantyckiego u wybrzeży zachodniej Afryki, rozciągająca się na zachód od Cap López, w pobliżu równika, do Przylądka Palmas na 7° długości geograficznej zachodniej. Do jej głównych dopływów należą rzeki Wolta i Niger.
© Nicolas De Corte/Dreamstime.com
Wybrzeże Zatoki Gwinejskiej stanowi część zachodniej krawędzi afrykańskiej płyty tektonicznej i odpowiada w znacznym stopniu marginesowi kontynentalnemu Ameryki Południowej biegnącemu od Brazylii do Gujan. Zbieżność między geologią i geomorfologią tych dwóch wybrzeży stanowi jedno z najwyraźniejszych potwierdzeń teorii dryfu kontynentalnego.
Szelf kontynentalny Zatoki Gwinejskiej jest prawie jednolicie wąski i rozszerza się aż do 100 mil (160 km) tylko od Sierra Leone do archipelagu Bijagós, Gwinei Bissau i w Zatoce Biafry. Rzeka Niger zbudowała wielką deltę z mułów holoceńskich (tzn, liczących mniej niż 11 700 lat)- i dopiero tutaj dopasowanie płyt tektonicznych Afryki i Ameryki Południowej jest poważnie zaburzone.
Jedynym aktywnym regionem wulkanicznym jest łuk wysp wyrównany z Górą Kamerun (13 353 stóp) na wybrzeżu Republiki Kamerunu; wyspy tego łuku (Bioko, Príncipe, São Tomé, i Annobón) rozciągają się 450 mil (724 km) od morza na południowy zachód.
Całe północne wybrzeże zatoki jest obmywane przez płynący na wschód Prąd Gwinejski, który rozciąga się 250-300 mil (400-480 km) od Senegalu do Zatoki Biafry. Tropikalna woda w zatoce jest oddzielona od płynących w kierunku równika chłodnych prądów Bengueli i Kanaryjskiego przez ostre fronty, odpowiednio przy rzekach Kongo i Senegal. Prąd Bengueli, płynąc w kierunku zachodnim, tworzy Południowy Prąd Równikowy na południe od Prądu Gwinejskiego i biegnący w kierunku przeciwnym do niego.
Ciepłe wody tropikalne Zatoki Gwinejskiej charakteryzują się stosunkowo niskim zasoleniem, co wynika ze spływów rzecznych i dużych opadów wzdłuż wybrzeża. Ta ciepła woda jest oddzielona od głębszej, bardziej słonej i zimniejszej wody płytką termokliną – warstwą wody pomiędzy górnym i dolnym poziomem, która leży zwykle na głębokości mniejszej niż 100 stóp (30 m). Coastal upwelling, a tym samym bogata produkcja roślin i zwierząt, występuje sezonowo i lokalnie z centralnej zatoki wybrzeży Ghany i Wybrzeża Kości Słoniowej.
Różnorodność flory i fauny morskiej Zatoki Gwinejskiej jest ograniczona w porównaniu z zachodniej tropikalnego Atlantyku, a zwłaszcza z Indo-Pacyfiku biogeograficznej sfery. To względne ubóstwo biologiczne wynika z (1) braku ekosystemów raf koralowych z powodu niskiego zasolenia i dużej mętności wody Prądu Gwinejskiego oraz (2) regresji klimatycznej do warunków chłodnych w epoce miocenu (tzn, około 23 do 5,3 milionów lat temu), podczas którego znacznie mniej schronienie dla tropikalnych gatunków zwierząt i roślin były dostępne w Atlantyku niż w regionie Indo-Pacyfiku.
Because większość wybrzeża jest nisko położone, bez naturalnych portów, a w dużej mierze oddzielone od suchego lądu wnętrza pasem błotnistych namorzynów zakażonych potoków i lagun, afrykańskie ludy przybrzeżne zazwyczaj nie łatwo podjęte do żeglugi na zatoce. Grupy znajdujące się na Wybrzeżu Kości Słoniowej i Ghany, gdzie wybrzeże jest mniej nieregularne, a rybołówstwo przybrzeżne jest stosunkowo wydajne, stanowią wyjątek. Zasoby naturalne zatoki obejmują podmorskie złoża ropy naftowej oraz złoża twardych minerałów w obrębie szelfu kontynentalnego.