Download a PDF of this fact sheet here
IVF jest metodą wspomaganego rozrodu, w której plemniki mężczyzny i jajeczka kobiety są łączone poza organizmem w naczyniu laboratoryjnym. Jedno lub więcej zapłodnionych jajeczek (embrionów) może zostać przeniesionych do macicy kobiety, gdzie mogą one zagnieździć się w wyściółce macicy i rozwijać się. Poważne powikłania związane z lekami i procedurami IVF są rzadkie. Jak w przypadku wszystkich zabiegów medycznych, istnieją jednak pewne zagrożenia. W niniejszym dokumencie omówiono najczęstsze zagrożenia.
Jakiego rodzaju skutki uboczne mogą wystąpić w przypadku leków stosowanych w zapłodnieniu in vitro?
Zazwyczaj w cyklu zapłodnienia in vitro stosuje się leki na płodność w postaci zastrzyków (gonadotropiny). Leki te pomagają stymulować liczbę pęcherzyków z jajeczkami do wzrostu w jajnikach. Bardziej szczegółowe omówienie leków na płodność można znaleźć w broszurze ASRM, Leki do wywoływania owulacji.
Możliwe skutki uboczne wstrzykiwanych leków na płodność obejmują:
- Łagodne zasinienie i bolesność w miejscu wstrzyknięcia (używanie różnych miejsc do wstrzyknięć może pomóc)
- Nudności i, sporadycznie, wymioty
- Tymczasowe reakcje alergiczne, takie jak zaczerwienienie skóry i/lub swędzenie w miejscu wstrzyknięcia
- Tkliwość piersi i zwiększona ilość wydzieliny z pochwy
- Wahania nastroju i zmęczenie
- Zespół hiperstymulacji jajników (OHSS)
Większość objawów OHSS (nudności, wzdęcia, dyskomfort jajników) jest łagodna. Zwykle ustępują one bez leczenia w ciągu kilku dni po pobraniu komórek jajowych. W ciężkich przypadkach, OHSS może spowodować nagromadzenie się dużej ilości płynu w jamie brzusznej (brzuchu) i płucach. Może to spowodować bardzo duże powiększenie jajników, odwodnienie, problemy z oddychaniem i silny ból brzucha. Bardzo rzadko (u mniej niż 1% kobiet poddawanych zabiegowi pobrania jajeczek do zapłodnienia in vitro) OHSS może prowadzić do zakrzepów krwi i niewydolności nerek. Więcej informacji na temat OHSS można znaleźć w arkuszu informacyjnym ASRM Ovarian hyperstimulation syndrome (OHSS).
Wcześniejsze doniesienia sprzed kilkudziesięciu lat sugerowały związek między rakiem jajnika a stosowaniem leków zwiększających płodność. Jednakże nowsze, dobrze przeprowadzone badania nie wykazują już wyraźnego związku między rakiem jajnika a stosowaniem leków na bezpłodność.
Jakie są zagrożenia związane z zabiegiem pobrania jajeczek?
Podczas zabiegu pobrania jajeczek lekarz wykorzystuje dopochwowe badanie ultrasonograficzne, aby poprowadzić wprowadzenie długiej, cienkiej igły przez pochwę do jajnika, a następnie do każdego pęcherzyka w celu pobrania jajeczek. Możliwe zagrożenia związane z tą procedurą obejmują:
- Łagodny do umiarkowanego ból miednicy i brzucha (w trakcie lub po). W większości przypadków ból ten ustępuje w ciągu dnia lub dwóch i można go opanować za pomocą leków przeciwbólowych dostępnych bez recepty.
- Uszkodzenie narządów w pobliżu jajników, takich jak pęcherz moczowy, jelita lub naczynia krwionośne. Bardzo rzadko uraz jelita lub naczyń krwionośnych może wymagać operacji w trybie nagłym i, sporadycznie, transfuzji krwi.
- Zakażenie miednicy (łagodne do ciężkiego). Infekcje miednicy po pobraniu komórek jajowych lub transferze zarodków są obecnie rzadkie, ponieważ leki antybiotykowe są zwykle podawane w czasie pobierania komórek jajowych. Ciężkie zakażenie może wymagać hospitalizacji i/lub leczenia antybiotykami podawanymi dożylnie.
- Rzadko, w celu opanowania ciężkiego zakażenia, może być wymagana operacja usunięcia jednego lub obu jajników i jajowodów i/lub macicy. Kobiety, które przeszły infekcje miednicy lub endometriozę obejmującą jajniki, są bardziej narażone na infekcje związane z IVF.
Jakie są zagrożenia związane z transferem zarodków?
Cewnik zawierający zarodki jest używany do delikatnego umieszczenia ich w macicy. Kobiety mogą odczuwać łagodne skurcze, kiedy cewnik jest wprowadzany przez szyjkę macicy lub mogą mieć plamienie z pochwy (niewielkie krwawienie) po zabiegu. Bardzo rzadko może rozwinąć się infekcja, którą zazwyczaj można leczyć antybiotykami.
Jeśli poczęcie nastąpi w wyniku zapłodnienia in vitro, czy moja ciąża będzie bardziej skomplikowana (niż gdybym poczęła sama)?
Zachodzenie w ciążę mnogą (ciąża z więcej niż jednym dzieckiem) jest bardziej prawdopodobne w przypadku zapłodnienia in vitro, szczególnie gdy przenoszonych jest więcej niż jeden embrion. Ciąże te niosą ze sobą znaczne ryzyko, w tym:
- Przedwczesny poród i/lub poród: Wcześniaki (niezależnie od tego, czy zostały poczęte naturalnie czy z IVF) są bardziej narażone na komplikacje zdrowotne, takie jak problemy z rozwojem płuc, infekcje jelitowe, porażenie mózgowe, trudności w nauce, opóźnienia językowe, i problemy z zachowaniem
- Krwotok u matki
- Poród przez cesarskie cięcie (C-section)
- Nadciśnienie związane z ciążą
- Cukrzyca ciążowa
Im więcej zarodków jest przenoszonych do macicy, tym większe jest ryzyko. Lekarz powinien przenieść minimalną liczbę zarodków konieczną do zapewnienia wysokiego prawdopodobieństwa zajścia w ciążę przy najniższym ryzyku ciąży mnogiej. Więcej informacji na temat ciąży mnogiej można znaleźć w broszurze ASRM zatytułowanej Ciąża mnoga i poród: bliźnięta, trojaczki i wieloraczki wysokiego rzędu. Jednym ze sposobów na uniknięcie ciąży mnogiej jest wybór transferu tylko jednego zarodka na raz. Więcej informacji na ten temat można znaleźć w arkuszu informacyjnym ASRM Why Would I Choose to Have Elective Single-embryo Transfer (eSET)?
Will IVF increase the risk of my child having a birth defect?
Ryzyko wystąpienia wad wrodzonych w ogólnej populacji wynosi 2%-3% i jest nieco wyższe wśród niepłodnych pacjentów. Większość tego ryzyka jest związana z opóźnionym poczęciem i podstawową przyczyną niepłodności. To, czy IVF samo w sobie jest odpowiedzialne za wady wrodzone, pozostaje przedmiotem debaty i badań. Jednakże, kiedy wewnątrzcytoplazmatyczne wstrzyknięcie spermy (ICSI) jest wykonywane razem z IVF, może istnieć zwiększone ryzyko wad wrodzonych.
W dodatku, może istnieć nieznacznie zwiększone ryzyko nieprawidłowości chromosomów płciowych (chromosom X lub Y) z ICSI. Nie jest jednak pewne, czy ryzyko to wynika z samej procedury ICSI, czy z problemów z samymi plemnikami. Mężczyźni z wadami spermy są bardziej narażeni na nieprawidłowości chromosomalne, które mogą być przekazywane ich dzieciom. Zaburzenia te są jednak niezwykle rzadkie. Rzadkie zespoły genetyczne zwane zaburzeniami imprintingu mogą być nieznacznie zwiększone przy zapłodnieniu in vitro.
Poronienie i ciąża pozamaciczna
Stopa poronień po zapłodnieniu in vitro jest podobna do stopy po naturalnym poczęciu, przy czym ryzyko wzrasta wraz z wiekiem matki. Wskaźnik poronienia może być tak niski jak 15% dla kobiet w wieku 20 lat do ponad 50% dla kobiet w wieku 40 lat.
Istnieje niewielkie ryzyko (1%) ciąży pozamacicznej (tubalnej) przy IVF; jednakże, wskaźnik ten jest podobny do kobiet z historią niepłodności. Jeśli wystąpi ciąża pozamaciczna, kobieta może otrzymać leki, aby zakończyć ciążę lub operację, aby ją usunąć. Jeśli jesteś w ciąży i odczuwasz ostry, kłujący ból; plamienie z pochwy lub krwawienie; zawroty głowy lub omdlenia; ból w dolnej części pleców; lub niskie ciśnienie krwi (z powodu utraty krwi), a nie miałaś badania USG potwierdzającego, że ciąża jest w macicy, natychmiast skontaktuj się z lekarzem. Są to wszystkie oznaki możliwej ciąży pozamacicznej. Istnieje 1% ryzyko wystąpienia ciąży heterotopowej po IVF. Jest to sytuacja, w której zarodek implantuje się i rośnie w macicy, podczas gdy inny zarodek implantuje się w jajowodzie, co prowadzi do jednoczesnej ciąży pozamacicznej. Ciąża heterotopowa zazwyczaj wymaga operacji (aby usunąć ciążę pozamaciczną). W większości przypadków, ciąża w macicy może nadal rozwijać się i rosnąć bezpiecznie po usunięciu ciąży jajowodowej.
Revised 2015
.