Badacze przyjrzeli się kilku czynnikom, które łączą genetykę ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na WZJG. Należą do nich:
Grupy w rodzinach
UC ma tendencję do występowania w rodzinach – zwłaszcza wśród bliskich krewnych. Około 10 do 25 procent osób z UC ma rodzica lub rodzeństwo chore na IBD (UC lub chorobę Leśniowskiego-Crohna). Ryzyko wystąpienia WZJG jest również wyższe wśród bardziej odległych krewnych, takich jak dziadkowie czy kuzyni. UC, które dotyka wielu członków rodziny, często rozpoczyna się w młodszym wieku niż u osób, u których w rodzinie nie występowało to schorzenie.
Bliźnięta
Jednym z najlepszych sposobów badania genów w UC jest przyjrzenie się rodzinom.
Bliźnięta oferują w szczególności idealne okno na genetyczne korzenie choroby, ponieważ ich geny są najbardziej podobne. Bliźnięta jednojajowe dzielą większość tego samego DNA. Bliźnięta braterskie dzielą około 50 procent swoich genów. Bliźnięta, które dorastają w tym samym domu, również dzielą wiele z tych samych czynników środowiskowych.
W przypadku osób, które mają UC i są identycznymi bliźniakami, badania wykazały, że około 16 procent czasu, ich bliźniak również będzie miał UC. U bliźniąt braterskich, liczba ta wynosi około 4 procent.
Zawodowstwo
UC jest również bardziej powszechne wśród ludzi z niektórych grup etnicznych. Osoby rasy kaukaskiej i Żydzi aszkenazyjscy (Żydzi pochodzenia europejskiego) są bardziej narażeni na tę chorobę niż inne grupy etniczne.
Geny
Badacze przyglądali się dziesiątkom zmian genetycznych, które mogą być zaangażowane w UC. Wciąż nie wiedzą, jak te zmiany wywołują chorobę, ale mają kilka teorii.
Niektóre z genów powiązanych z WZJG są związane ze zdolnością organizmu do wytwarzania białek, które tworzą barierę ochronną na powierzchni wyściółki wewnątrz jelita. Bariera ta utrzymuje normalną florę bakteryjną i wszelkie toksyny wewnątrz jelita. Jeśli ta bariera ochronna zostanie przerwana, bakterie i toksyny mogą wejść w kontakt z powierzchnią nabłonka jelita grubego, a to może wywołać odpowiedź układu odpornościowego.
Inne geny związane z UC wpływają na komórki T. Komórki te pomagają układowi odpornościowemu identyfikować bakterie i innych obcych najeźdźców w organizmie i atakować ich.
Niektóre układy genetyczne mogą powodować, że limfocyty T albo błędnie atakują bakterie, które normalnie żyją w jelitach, albo mają zbyt agresywną odpowiedź na patogeny lub toksyny przechodzące przez jelito grube. Ta nadmierna odpowiedź immunologiczna może przyczynić się do procesu chorobowego w UC.
Badanie z 2012 roku odkryło ponad 70 genów podatności na IBD. Wiele z tych genów było już wcześniej związanych z innymi zaburzeniami immunologicznymi, takimi jak łuszczyca i zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.
.