Srebro w gojeniu się ran

Dlaczego?

Wykazano aktywność przeciwdrobnoustrojową srebra w warunkach in vitro, w tym wobec bakterii wieloopornych, takich jak MRSA. Aby być bakteriobójczym, srebro musi przekształcić się w jon srebra (Ag+). Wysięk z rany sprzyja tej przemianie, albo przez utratę elektronu, jeśli srebro było w postaci pierwiastka, albo przez oddzielenie związku, do którego jon srebra był przyłączony.

Jony srebra są bardzo reaktywne i powodują niszczenie bakterii przez ich działanie w różnych celach: rozbijają ścianę bakterii, zakłócają produkcję białek i replikację komórek. Różne badania na modelach doświadczalnych sugerują zmniejszenie przylegania bakterii i destabilizację macierzy biofilmu (patrz rycina).

Jedno dobrze zaprojektowane badanie kliniczne i dwa przeglądy Cochrane stwierdzają, że stosowanie opatrunków ze srebrem może nie poprawiać procesu gojenia,1-3 co jest sprzeczne z wynikami innych badań, opiniami ekspertów i obserwacjami w naszej praktyce klinicznej. Wyniki te mogą być spowodowane niewłaściwym stosowaniem opatrunków ze srebrem, w ranach bez cech zakażenia lub przez długi okres czasu. Chciałabym zwrócić uwagę na przegląd opublikowany w czasopiśmie American Academy of Dermatology4, który popiera korzystne działanie srebra w zmniejszaniu wielkości rany, bez możliwości określenia jego roli w długoterminowych wskaźnikach gojenia.

Jak?

Srebro może być obecne w strukturze opatrunku lub jako powłoka i może występować w różnych formach:

• Srebro pierwiastkowe: srebro nanokrystaliczne.
• Jako związek nieorganiczny: tlenek srebra, fosforan srebra, chlorek srebra, siarczan srebra, sulfadiazyna srebra.
• Jako związek organiczny: alginian srebra, karboksymetyloceluloza sodowa impregnowana srebrem jonowym.

Różne opatrunki zawierają zmienne ilości srebra, a podczas porównywania ich skuteczności przeciwbakteryjnej in vitro nie znaleziono korelacji pomiędzy zawartością lub ilością uwalnianego srebra a ich aktywnością przeciwbakteryjną.

Srebro w opatrunku musi mieć kontakt z wysiękiem z rany, aby mogło przejść w swoją formę jonową i mogło działać przeciwbakteryjnie. Dlatego też, chociaż zawartość srebra jest ważna, wiele innych czynników wpływa na zdolność opatrunku do niszczenia mikroorganizmów, takich jak rozmieszczenie i dostępność srebra w opatrunku oraz odpowiedni dobór opatrunku w zależności od jego zdolności adaptacyjnych i absorpcyjnych w zależności od wysięku z rany.5

Kiedy?

Stosowanie srebra w gojeniu ran byłoby zgodnie wskazane w dwóch sytuacjach:

• Wskazanie terapeutyczne, w owrzodzeniach z nadmiernym obciążeniem bakteryjnym lub objawami zakażenia.
• Wskazanie profilaktyczne, w ranach zagrożonych zakażeniem.

Granica stosowania srebra nie jest dobrze określona. Zaproponowano, aby po 2 tygodniach dokonać oceny, czy należy kontynuować jego stosowanie:5

• Jeżeli rana uległa poprawie, ale objawy zakażenia utrzymują się, opatrunek ze srebrem należałoby kontynuować.
• Jeśli nie ma poprawy klinicznej, należy zaprzestać jego stosowania.
• Jeśli ewolucja rany jest dobra i nie ma klinicznych objawów zakażenia, również należy zaprzestać jego stosowania.

Zasugerowano ryzyko toksyczności ogólnoustrojowej wynikające z długotrwałego stosowania opatrunków ze srebrem. Uogólniona argyria jest spowodowana odkładaniem się cząstek zawierających srebro w różnych narządach. Ogólnoustrojowa toksyczność srebra jest bardzo niska, a jego działanie ogranicza się do przebarwień skórno-śluzówkowych. Minimalna ilość srebra potrzebna do jej wywołania nie jest znana, ale wydaje się, że może być ona wywołana doustnymi dawkami większymi niż 3,8 g srebra pierwiastkowego. Ilość srebra wchłanianego ogólnoustrojowo podczas stosowania go w ranach jest minimalna.6 Chociaż miejscowa szarawa pigmentacja może być wytwarzana przez depozyt srebra, nie należy jej mylić z uogólnioną argyrią.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej o srebrze w gojeniu ran: Appropriate use of silver dressings in wounds: international consensus document.

Jest to dokument konsensusu po spotkaniu ekspertów w 2011 roku w celu sformułowania uznanych na całym świecie wytycznych dotyczących właściwego stosowania opatrunków ze srebrem, opartych na doświadczeniu z praktyki klinicznej i dostępnych dowodach.

1. Michaels JA, Campbell B, King B, et al. Randomized controlled trial and cost-effectiveness analysis of silver-donating antimicrobial dressings for venous leg ulcers (VULCAN trial). Br J Surg 2009; 96(10): 1147-56.
2. Vermeulen H, van Hattem JM, Storm-Versloot MN, Ubbink DT. Topical silver for treating infected rounds. Cochrane Database Syst Rev 2007; 24(1): CD005486.
3. Storm-Versloot MN, Vos CG, Ubbink DT, Vermeulen H. Topical silver for preventing wound infection. Cochrane Database Syst Rev 2010; 17(3): CD006478.
4. Carter MJ, Tingley Kelley K, Warriner RA. Silver treatments and silver impregnated dressings for the healing of leg wounds and ulcers: A systematic review and meta-analysis. J Am Acad Dermatol 2010; 63: 668-79.
5. International Consensus. Właściwe stosowanie srebrnych opatrunków na rany. Konsensus eksperckiej grupy roboczej. Londyn: Wounds International, 2012.
6. M C Fariña, P Escalonilla, R Grilli, M L Soriano, L Martín, L Requena, J L Sarasa, A de Castro. Uogólniona argyria wtórna do miejscowego podawania azotanu srebra. Actas Dermosifiliogr. 1998;89:547-52.

.