Podobnie przyjemna do oglądania i smakowania, fasola heirloom ma długą i barwną przeszłość.
Żyję na pustynnym południowym zachodzie, Mam przyjemność uprawiać i jeść odmiany fasoli, które lokalni rdzenni mieszkańcy spożywali przez tysiące lat – znacznie dłużej niż większość odmian dziedzicznych. Anasazi”, „Four Corners Gold” i „Taos Red” to tylko niektóre z odmian fasoli o czcigodnych korzeniach, które zdobią mój talerz.
Ludzie udomowili fasolę w różnych czasach w różnych regionach. Przez tysiąclecia hodowcy wybierali duże nasiona, krzaczasty pokrój, kolor (fasola jest bardzo kolorowa!), odporność na lokalne warunki uprawy, odporność na choroby, łatwość gotowania i dobry smak. Wybierzmy się w podróż w czasie, aby dowiedzieć się więcej o barwnej historii fasoli.
Kulturowa fasola została znaleziona w grobowcach starożytnych Greków i Egipcjan. Udomowiona fasola fava (Vicia faba) została znaleziona w tym, co jest teraz północnym Izraelem i została datowana na około 10 000 lat temu. Fawy (nie jest to prawdziwa fasola, ale roślina strączkowa) były podstawą diety śródziemnomorskiej i były powszechnie uprawiane, nawet przed zbożami. Ciecierzyca (Cicer arietinum) i soczewica (Lens culinaris) były również powszechnymi uprawami w starożytnym świecie. Dzięki podróżom i handlowi fasola ta stopniowo rozprzestrzeniała się w Indiach, północnej Afryce, Hiszpanii i reszcie Europy.
Zwykła fasola (Phaseolus vulgaris) pochodzi z obu Ameryk, gdzie była podstawą diety rdzennych mieszkańców Mezoameryki i Andów. Ta roślina pnąca o skręconych strąkach i małych nasionach jest matką prawie wszystkich współczesnych fasolek – fasolki szparagowej, fasolki do zupy, fasolki suchej i fasolki szparagowej – i nadal można ją znaleźć rosnącą dziko w części Meksyku.
Najstarsza odmiana fasoli zwykłej została znaleziona w Peru i datowana na około 8000 lat temu. Trzy inne rodzaje fasoli z rodzaju Phaseolus również zostały udomowione: Fasola Lima (P. lunatus) prawdopodobnie udomowiona w pobliżu Limy, Peru około 5 300 lat temu; fasola wielokwiatowa (P. coccineus) w Meksyku 2 200 lat temu; i fasola tepary (P. acutifolius). Według Native Seeds/SEARCH, fasola tepary była uprawiana przez około 5,000 lat na Pustyni Sonoran w północno-zachodnim Meksyku i południowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych, gdzie nadal jest podstawą diety.
Do późnych lat 1200, ludzie Anasazi zamieszkiwali południowo-zachodnie Stany Zjednoczone, gdzie uprawiali fasolę o biało-bordowym wzorze. Dzikie rośliny fasoli znaleziono rosnące wokół ruin cywilizacji na początku 1900 roku. Od tego czasu fasola została wyhodowana i zachowana, a obecnie jest dostępna w handlu jako fasola 'Anasazi’.
Legumes on the Move
Przez złożony system szlaków handlowych i centrów handlowych, fasola migrowała do reszty Ameryki Północnej wraz z innymi dostawami, w tym muszlami, skórami zwierząt i kamieniami do wyrobu narzędzi. Po pokoleniach selekcji i uprawy każde plemię miało swoją własną, lokalnie dostosowaną fasolę do jedzenia, nasion, prezentów i handlu.
Zwykła fasola migrowała po świecie przez tysiące lat – z obu Ameryk do Europy i z powrotem wraz z europejskimi odkrywcami i imigrantami. Kiedy europejscy odkrywcy przybyli do obu Ameryk, plemiona zapoznały ich z techniką sadzenia towarzyszącego, znaną jako Trzy Siostry. Kukurydza, fasola i kabaczek były uprawiane razem, ponieważ po setkach lat eksperymentów rdzenni mieszkańcy odkryli, że są one bardziej wydajne, gdy sadzi się je razem, niż gdy sadzi się je osobno. Kiedy odkrywcy wracali do Europy, zabierali ze sobą nasiona napotkanych roślin. Do tej pory Europejczycy znali tylko fasolę fava. W ciągu następnych kilku stuleci fasola rozprzestrzeniła się po Europie dzięki handlowi i migracji.
Europejscy osadnicy zmienili nazwy odmian fasoli i sprowadzili je do Ameryki Północnej. Na przykład dzisiejsza fasola „Mayflower” mogła przypłynąć na statku Mayflower w 1620 r. i stać się podstawą w Karolinie Północnej i Południowej, ale najprawdopodobniej pochodzi z „nowej” lokalizacji.
Fasola „Hutterite Soup” przybyła do Stanów Zjednoczonych z Rosji przez Austrię w latach 70. XIX w. wraz z Hutterytami, pacyfistyczną i wspólnotową grupą chrześcijańską, która wyemigrowała, aby uciec przed prześladowaniami religijnymi. Osiedlili się w górnym Midwest i Canada.
Imigranci, którzy nieśli nasiona z Europy wyhodował je, dokonując selekcji dostosowanych do lokalnego klimatu, i przekazał nasiona jako dziedzictwo rodziny. Niektóre odmiany zostały przejęte przez firmy nasienne w celu rozwoju i sprzedaży. Na przykład fasola tyczkowa 'Kentucky Wonder’ jest jedną z najpopularniejszych fasoli uprawianych współcześnie. Pierwotnie nosiła nazwę 'Texas Pole’, która została zmieniona na 'Old Homestead’ około 1864 roku. Katalogi nasion wprowadziły ją jako 'Kentucky Wonder’ w 1877 r.
Fasola 'Bolita’ była częścią diety północnego Nowego Meksyku przez wieki. Nie jest jasne, czy fasola ta została przywieziona z Hiszpanii, czy też Hiszpanie zebrali ją podczas wędrówki na północ przez Meksyk. Fasola Navy pochodzi z Włoch, fasola Flageolet z Francji, a lista jest długa. Wszyscy przodkowie tych odmian fasoli pochodzą z obu Ameryk.
Dary fasoli
Biali osadnicy czasami otrzymywali fasolę od rdzennych mieszkańców, a niektóre z historii, które zostały przekazane wraz z tymi odmianami są tak barwne jak sama fasola.
Mój przyjaciel, Lee Bentley, dał mi kilka suchych fasolek, które nazywa „Kickapoo beans”. Według rodzinnej opowieści, przodkowie Lee kupili w 1830 roku trakt ziemi w Illinois. Było zbyt późno, aby zbudować dom, więc postawili duży namiot jako schronienie. Potem nadeszła jedna z najgorszych zim, jakie Środkowy Zachód widział od lat. Zwierzęta gospodarskie padły, a rodzinie zaczęło brakować jedzenia. Byli pewni, że umrą, dopóki nie odkryli ich myśliwi Kickapoo. Myśliwi udali się do swojej wioski i wrócili z wystarczającą ilością brązowych fasolek, aby rodzina Lee mogła się najeść do końca zimy i zasadzić następnej wiosny. Rodzina Lee uprawia to, co nazywa fasolą Kickapoo od prawie 200 lat.
„Great Northern” to kolejna fasola, która mogła zostać przeniesiona bezpośrednio od rdzennych mieszkańców do nowych osadników. Historia mówi, że Oscar H. Will, hodowca nasion z Północnej Dakoty (i pradziadek redaktora naczelnego Heirloom Gardener’s) otrzymał torbę mieszanej fasoli od Syna Gwiazdy, przyjaciela Hidatsa. Will wybrał małe białe i rozwijał je przez kilkanaście lat, zanim wprowadził je do swojego katalogu pod nazwą 'Great Northern’.’
Gdy mieszkałem w New Hampshire, 'Jacob’s Cattle’ była popularną odmianą kojarzoną z Nową Anglią, ale tak naprawdę jest to odmiana dziedziczna z Wyspy Księcia Edwarda w Kanadzie. Według Slow Food USA, fasola ta była prezentem od plemienia Passamaquoddy z okazji narodzin dziecka osadnika w Lubec, Maine.
Starożytne odmiany często zmieniają nazwy, gdy przechodzą z rąk do rąk. Mój przyjaciel, przedstawiciel handlowy Adobe Milling, dał mi kilka pięknych, dużych białych fasolek do wyhodowania. Nazwał je 'Mortgage Lifter’, co jest znaną nazwą dla pomidora heirloom. Poszukałem w Internecie i odkryłem, że 'Mortgage Lifter’ jest również znana jako 'Aztec Runner’ i 'Bordal.’
Mimo że nie zawsze znamy dokładne pochodzenie fasoli, którą uprawiamy i jemy dzisiaj, możemy uhonorować jej drogę od dzikiej rośliny do popularnego, zdrowego produktu spożywczego, jakim jest. Zachowajmy kulturę i bioróżnorodność, nadal dzieląc się nasionami i ich historiami.
.