Czarniak skóry jest złośliwym nowotworem skóry, który rozwija się z komórek barwnikowych produkujących melaninę, zwanych melanocytami. Rozwój czerniaka jest procesem wieloczynnikowym. Czynniki zewnętrzne, predyspozycje genetyczne lub oba te czynniki mogą powodować uszkodzenia DNA w komórkach czerniaka. Mutacje genetyczne mogą występować de novo lub mogą być przekazywane z pokolenia na pokolenie. Najważniejszym środowiskowym czynnikiem ryzyka jest promieniowanie UV, zarówno naturalne, jak i sztuczne. Inne czynniki ryzyka obejmują typ skóry, pochodzenie etniczne, liczbę znamion melanocytowych, liczbę i ciężkość oparzeń słonecznych, częstość i czas ekspozycji na promieniowanie UV, położenie geograficzne oraz poziom wiedzy na temat czerniaka złośliwego (MM) i jego czynników ryzyka.1
Czerniak stanowi zaledwie 1% do 2% wszystkich nowotworów, ale znany jest z szybko rosnącej częstości występowania.2 Białe osoby zamieszkujące nasłonecznione obszary Ameryki Północnej, północnej Europy, Australii i Nowej Zelandii wydają się być najbardziej narażone na rozwój czerniaka.3 Globalna zachorowalność na MM w latach 2004-2008 wynosiła 20,8 osób na 100 000 osób.4 W Europie Środkowej czerniaka rozpoznano u 10 do 12 osób na 100 000 osób, a w Australii u 50 do 60 osób na 100 000 osób. W 2011 roku ryzyko zdiagnozowania czerniaka w ciągu całego życia wynosiło 1% w Europie Środkowej i 4% w Australii.2 Częstość występowania czerniaka jest niższa w populacjach o ciemniejszym kolorze skóry (tj. Afrykanie, Azjaci). W niektórych częściach świata ogólna częstość występowania i/lub stopień zaawansowania czerniaka zmniejszyły się w ciągu ostatnich kilku dekad, co prawdopodobnie odzwierciedla poprawę świadomości społecznej.5
Skórny MM jest agresywnym nowotworem skóry, który ma śmiertelne konsekwencje, jeśli zostanie późno zdiagnozowany. Szanse na przeżycie wzrastają jednak dramatycznie, gdy czerniak jest wcześnie wykryty. Zbieranie i analizowanie danych na temat danej choroby prowadzi do lepszego jej zrozumienia i zachęca do opracowywania strategii zapobiegania. Badania epidemiologiczne przyczyniają się do poprawy opieki nad pacjentem poprzez pomiar występowania danego zdarzenia i badanie zależności między występowaniem zdarzenia a czynnikami towarzyszącymi; w ten sposób badania epidemiologiczne bezpośrednio umożliwiają lepsze zrozumienie choroby i promują skuteczne metody profilaktyczne i terapeutyczne.6
Chociaż czynniki ryzyka czerniaka są dobrze poznane, aktualne badania epidemiologiczne pokazują, że brakuje informacji na temat ekspozycji na promieniowanie UV i jej związku z tą chorobą w wielu częściach świata, w tym w Europie Środkowej. Celem pracy było zbadanie czynników behawioralnych i socjodemograficznych związanych z rozwojem MM w Republice Czeskiej i Niemczech.
Materiały i metody
To szpitalne badanie kliniczno-kontrolne zostało przeprowadzone w największych oddziałach dermatologicznych w Czechach (Klinika Dermatologii i Wenerologii, Trzeci Wydział Lekarski, Uniwersytet Karola, Praga) i Niemczech (Klinika Dermatologii i Alergologii, Uniwersytet Ludwika Maksymiliana, Monachium). Dane z Republiki Czeskiej i Niemiec nie były oceniane oddzielnie. Te 2 kraje zostały wybrane jako reprezentatywna populacja próby z Europy Środkowej.
Populacja badana
Populacja badana obejmowała 207 pacjentów (103 mężczyzn; 104 kobiety) w wieku od 31 do 94 lat, u których kolejno rozpoznano MM (przypadki). Z badania wyłączono pacjentów z czerniakiem soczewicowatym okolicy tarczowej ze względu na ogólnie przyjętą teorię, że schorzenie to nie jest związane z ekspozycją na promieniowanie UV. Rozpoznanie czerniaka było oparte na badaniu histopatologicznym. Populacja badana obejmowała również 235 losowo wybranych osób z grupy kontrolnej (110 mężczyzn; 125 kobiet) z tych samych 2 ośrodków badawczych, które były hospitalizowane z powodu innych rozpoznań dermatologicznych, bez historii żadnego raka skóry. Wśród pacjentów, których poproszono o udział w badaniu, wskaźniki uczestnictwa wyniosły 83% wśród przypadków i 62% wśród kontroli.
Ocena
Różne czynniki socjodemograficzne i czynniki związane z ekspozycją na promieniowanie UV zostały ocenione poprzez podanie ustrukturyzowanego kwestionariusza, który został wypełniony przez wszystkich 442 pacjentów.
Zbudowano cztery modele statystyczne dotyczące zmiennych. Model podstawowy, który był częścią wszystkich kolejnych modeli, obejmował wiek, płeć, wykształcenie i historię nowotworów skóry. Zmiennymi uwzględnionymi w modelu biologicznym były kolor oczu (jasne vs ciemne) oraz typ skóry Fitzpatricka (I-V). Zmiennymi uwzględnionymi w modelu stylu życia było stosowanie filtrów przeciwsłonecznych (nigdy i rzadko; często; zawsze; zawsze i powtarzalnie), ekspozycja na słońce podczas pracy (tak/nie) oraz wakacje nad morzem (nigdy, rzadko, regularnie, częściej niż raz w roku). Zmienną w modelu ekspozycji była liczba oparzeń słonecznych w dzieciństwie i młodości (brak, 1-5 razy, 6-10 razy, ≥11 razy).
Do każdego modelu włączono cechy socjodemograficzne (płeć, wiek, wykształcenie) oraz wcześniejszą zachorowalność na nowotwory skóry. Chociaż nie było istotnych statystycznie różnic w częstości występowania czerniaka związanych z płcią i wiekiem, zmienne te zostały zachowane w modelach, aby kontrolować wpływ innych zmiennych według płci i wieku.
Inne zmienne były dodawane do modelu jedna po drugiej, a współczynnik prawdopodobieństwa był testowany krok po kroku. Tylko te zmienne, które poprawiły dopasowanie modelu, zostały zachowane w ostatecznym modelu. Wpływ zmiennych na zmienne zależne również był testowany; zmienne, które nie miały znaczącego wpływu na zmienne zależne były pomijane w modelu.
Analiza statystyczna
Związek między czynnikami ryzyka a MM oceniano za pomocą wieloczynnikowej regresji logistycznej. W sumie 4 modele zostały uwzględnione w wynikach, które przedstawiono jako ilorazy szans (OR) i 95% przedziały ufności (CI). Przyjęto poziom istotności α=,05. Do wszystkich analiz użyto programu statystycznego Stata 11.
Wyniki
Dane opisowe dotyczące 442 badanych pacjentów przedstawiono w tabeli 1. Wyniki regresji logistycznej we wszystkich badanych modelach przedstawiono w tabeli 2.
.