Etiologia

Etiologia (alternatywnie etiologia, aitiologia) jest badaniem przyczynowości.

Wywodzi się od greckiego αιτιολογία, „dający powód” (αἰτία „przyczyna” + -logy).

Słowo to jest najczęściej używane w teoriach medycznych i filozoficznych, gdzie odnosi się do badania, dlaczego rzeczy występują i przyczyny stojące za sposobem, w jaki rzeczy działają. Jest on również stosowany w filozofii, fizyki, psychologii, rządu, medycyny i biologii w odniesieniu do przyczyn różnych phenomena.

W kontekście religijnym, mit etiologiczny jest wysiłek, aby wyjaśnić nazwę lub stworzyć mityczną historię dla miejsca lub rodziny. Oxford English Dictionary definiuje mit jako „Tradycyjną opowieść, zazwyczaj z udziałem nadprzyrodzonych istot, sił lub stworzeń, która ucieleśnia i dostarcza wyjaśnienia, etiologii lub uzasadnienia dla czegoś takiego jak wczesna historia społeczeństwa, wierzenia religijne lub rytuały, lub zjawiska naturalne.”

Ludzkość często poszukuje znaczenia w nauce, religii lub filozofii poprzez poszukiwanie pochodzenia rzeczy. Jednak wiele tradycji religijnych naucza, że zaabsorbowanie etiologią odwraca uwagę od znaczenia codziennego życia, życia w obecnej chwili i dążenia do poprawy warunków na świecie.

Medycyna

W medycynie termin „etiologia” odnosi się do przyczyn chorób lub patologii. Medyczne badanie etiologii w medycynie sięga muzułmańskich lekarzy w średniowiecznym świecie islamskim, którzy odkryli zaraźliwy charakter chorób zakaźnych, takich jak świerzb, gruźlica i choroby przenoszone drogą płciową. W tekście Ibn Sena (Avicenna), The Canon of Medicine, odkrył, że wiele chorób zakaźnych jest spowodowanych przez zakażenie, które może rozprzestrzeniać się poprzez kontakt cielesny lub przez wodę i glebę. Stwierdził również, że wydzielina ciała jest zanieczyszczona przez obce ciała ziemskie, zanim zostanie zainfekowana.

Ibn Zuhr (Avenzoar) był pierwszym muzułmańskim lekarzem, który przedstawił naukową etiologię chorób zapalnych ucha i pierwszym, który jasno omówił przyczyny stridoru. Poprzez swoje sekcje, udowodnił, że choroba skóry świerzb był spowodowany przez pasożyta, odkrycie, które wstrząsnęło Galenic teorii humorystyki, a on był w stanie skutecznie usunąć pasożyta z ciała pacjenta bez oczyszczania lub bleeding.

Kiedy Czarna Śmierć (dżuma) osiągnęła al-Andalus (Hiszpania) w XIV wieku, Ibn Khatima postawił, że choroby zakaźne są spowodowane przez mikroorganizmy, które wchodzą do ludzkiego ciała. Inny andaluzyjski lekarz, Ibn al-Khatib (1313-1374), napisał traktat o nazwie On the Plague, stwierdzając, że zakażenie może rozprzestrzeniać się przez ubrania, naczynia i earrings.

Etiologiczne odkrycie w medycynie ma historię w demonstracji Roberta Kocha, że prątek gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis complex) powoduje chorobę gruźlicy, Bacillus anthracis powoduje wąglika, a Vibrio cholerae powoduje cholerę. Ta linia myślenia i dowody są podsumowane w postulatach Kocha. Jednak dowód przyczynowości w chorobach zakaźnych jest ograniczona do indywidualnych przypadków, które zapewniają eksperymentalne dowody etiologii.

W epidemiologii, kilka linii dowodów razem są wymagane do wnioskowania przyczynowości. Sir Austin Bradford-Hill wykazał związek przyczynowy między paleniem a rakiem płuc, i podsumował linię rozumowania w epidemiologicznych kryteriów przyczynowości. Dr Al Evans, amerykański epidemiolog, zsyntetyzował pomysły swoich poprzedników, proponując ujednoliconą koncepcję przyczynowości.

Dalsze myślenie w epidemiologii było wymagane, aby odróżnić przyczynowość od asocjacji lub korelacji statystycznej. Zdarzenia mogą występować razem po prostu z powodu przypadku, uprzedzenia lub konfuzji, zamiast jednego zdarzenia spowodowanego przez drugie. Ważne jest również, aby wiedzieć, które zdarzenie jest przyczyną. Dowody eksperymentalne, obejmujące interwencje (dostarczające lub usuwające domniemaną przyczynę), dają najbardziej przekonujące dowody etiologii.

Etiologia jest czasami częścią łańcucha przyczynowości. Czynnik etiologiczny choroby może wymagać niezależnego kofaktora i podlegać promotorowi (zwiększa ekspresję), aby spowodować chorobę. Przykładem powyższego, który został rozpoznany późno, jest to, że choroba wrzodowa może być wywołana przez stres, wymaga obecności wydzielania kwasu w żołądku i ma pierwotną etiologię w zakażeniu Helicobacter pylori. Wiele przewlekłych chorób o nieznanej przyczynie mogą być badane w tych ramach w celu wyjaśnienia wielu epidemiologicznych stowarzyszeń lub czynników ryzyka, które mogą lub nie mogą być przyczynowo związane, i szukać rzeczywistej etiologii.

Niektóre choroby, takie jak cukrzyca lub zapalenie wątroby, są syndromatycznie zdefiniowane, przez ich oznaki i objawy, ale obejmują różne warunki z różnymi etiologiami. I odwrotnie, jedna etiologia, taka jak wirus Epsteina-Barr, może w różnych okolicznościach produkować różne choroby, takie jak mononukleoza, rak nosogardła lub chłoniak Burkitta.

Mitologia etiologiczna

Mit etiologiczny jest mitem mającym na celu wyjaśnienie pochodzenia praktyk kultowych, zjawisk naturalnych, nazw własnych i tym podobnych. Na przykład nazwa Delfy i związane z nią bóstwo, Apollon Delfinios, są wyjaśnione w Hymnie Homeryckim, który opowiada o tym, jak Apollo przeniósł Kreteńczyków przez morze w kształcie delfina (delphus), aby uczynić ich swoimi kapłanami. O ile Delfy rzeczywiście związane są ze słowem delphus („łono”), o tyle wiele mitów etiologicznych opiera się w podobny sposób na etymologii ludowej (na przykład termin „Amazonka”). W Eneidzie (ok. 17 p.n.e.) Wergiliusz twierdzi, że klan juliański Augusta Cezara wywodzi się od bohatera Eneasza poprzez jego syna Ascaniusa, zwanego też Julusem. Inne przykłady mitu etiologicznego pochodzą z Biblii, jak np. pojawienie się tęczy na niebie jako znaku przymierza Boga z Noem (Rdz 9); czy historia żony Lota z Rdz 19, która wyjaśnia, dlaczego na obszarze Morza Martwego znajdują się słupy soli. Opowieść o sztuczce Prometeusza w Teogonii Hezjoda mówi o tym, jak Prometeusz oszukał Zeusa, by ten wybrał kości i tłuszcz pierwszego zwierzęcia ofiarnego zamiast mięsa, co ma uzasadnić, dlaczego po złożeniu ofiary Grecy ofiarowywali bogom kości owinięte w tłuszcz, a mięso zatrzymywali dla siebie.

Do czasów chrześcijańskich, świat grecko-rzymski zaczął używać terminu „mit” w znaczeniu „bajka, fikcja, kłamstwo” i wcześni pisarze chrześcijańscy używali „mitu” w ten sposób. Teraz to użycie terminu „mit” przeszło do powszechnego użycia.

Termin mitologia, oznaczający „badanie mitów”, jest w użyciu od co najmniej piętnastego wieku. Dodatkowe znaczenie „ciało mitów” pochodzi z 1781 Oxford English Dictionary (OED). Mit w powszechnym użyciu jest często wymienny z legendą lub alegorią, ale uczeni ściśle rozróżniają te terminy.Niektórzy religioznawcy ograniczają termin „mit” do opowieści, których główni bohaterowie „muszą być bogami lub bliskimi bogami”. Inni uczeni nie zgadzają się z takimi próbami ograniczania definicji terminu „mit”. Klasyk G. S. Kirk uważa, że rozróżnienie między mitami a folklorystycznymi opowieściami może być użyteczne, ale twierdzi, że „kategoryzacja opowieści jako folklorystycznych, legendarnych i właściwych mitów, tak prosta i pociągająca jak się wydaje, może być poważnie myląca.” W szczególności odrzuca on ideę, „że wszystkie mity są związane z religijnymi wierzeniami, uczuciami lub praktykami.”

W przeciwieństwie do definicji mitu w OED jako „tradycyjnej opowieści”, większość folklorystów stosuje ten termin tylko do jednej grupy tradycyjnych opowieści. Według tego systemu, tradycyjne opowieści można podzielić na trzy grupy:

• mity – święte historie dotyczące odległej przeszłości, zwłaszcza stworzenia świata; na ogół skupione na bogach
• legendy – historie dotyczące (zwykle bliższej) przeszłości, które na ogół obejmują lub są oparte na pewnych wydarzeniach historycznych i na ogół skupiają się na ludzkich bohaterach
• folktales/fairytales – historie, którym brak wyraźnej oprawy historycznej; często zawierają postacie zwierzęce

W rozszerzonym użyciu, słowo „mit” może również odnosić się do zbiorowej lub osobistej ideologicznej lub społecznie skonstruowanej otrzymanej mądrości.

Notatki

• Barthes, Roland. Mythologies. Nowy Jork: Hill and Wang, 1972. ISBN 9780809013692
• Eliade, Mircea. Myth and Reality. Long Grove, IL: Waveland Press, 1998. ISBN 978-1577660095
• Eliade, Mircea. Myths, Dreams and Mysteries. Fontana, 1968. ISBN 978-0006416784
• Kirk, G. S. Myth: Its Meaning and Functions in Ancient and Other Cultures. Berkeley: University of California Press, 1973. ISBN 9780521098021
• Meletinsky, Eleazar Moiseevich. The Poetics of Myth, Translated by Guy Lanoue and Alexandre Sadetsky, foreword by Guy Lanoue. Routledge, 2000. ISBN 0415928982
• Segal, Robert A. Myth: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press, 2004. ISBN 9780192803474
• Sarton, George. Wprowadzenie do historii nauki. Krieger Pub Co., 1975. ISBN 978-0882751726

All links retrieved August 13, 2017.

• Ibrahim B. Syed, Ph.D. (2002). „Medycyna islamska: 1000 lat przed swoimi czasami”, Journal of the Islamic Medical Association 2, s. 2-9.