Ten artykuł został pierwotnie opublikowany w The Conversation. Publikacja wniosła artykuł do Live Science’s Expert Voices: Op-Ed & Insights.
Prawie 90 procent ludzi jest praworęcznych i jest to jedna z cech, która oddziela nas od większości innych naczelnych, które tak naprawdę nie wykazują żadnych ogólnych preferencji dla lewo- lub praworęczności.
Uważa się, że ręczność odegrała ważną rolę w ewolucji człowieka, z niedawnym badaniem najwcześniejszych dowodów na praworęczność w zapisie kopalnym rzucającym światło na to, kiedy i dlaczego ta cecha powstała. Co ciekawe, wskazówki znaleziono nie w naszych starożytnych dłoniach, ale w naszych starożytnych zębach.
Od dawna wiemy, że ludzki mózg składa się z dwóch mniej więcej podobnych połówek. Lewa półkula kontroluje język i zdolności motoryczne, podczas gdy prawa półkula jest odpowiedzialna za uwagę wzrokowo-przestrzenną.
Mniej znany jest fakt, że lateralizacja mózgu, czyli dominacja niektórych procesów poznawczych po jednej stronie mózgu, jest charakterystyczną cechą ludzi, związaną z lepszymi zdolnościami poznawczymi.
Czy dłoń mogła odegrać rolę w lateralizacji mózgu? Ancient stone tools made and used by our earliest ancestors reveal some clues.
Use of tools
The earliest stone tools date to 3.3 million years ago and were found in modern day Kenya, Africa. Wczesne tworzenie narzędzi kamiennych wymagałoby wysokiego poziomu zręczności. Wiemy z eksperymentów, które odtworzyły procesy tworzenia narzędzi, że lewa półkula mózgu, która jest odpowiedzialna za planowanie i wykonanie, jest aktywna podczas tego procesu.
W tym samym czasie ludzie są w przeważającej mierze praworęczni, jeśli chodzi o tworzenie narzędzi w porównaniu z innymi gatunkami. Dzieje się tak najprawdopodobniej dlatego, że lewa i prawa półkula kontrolują działania motoryczne po przeciwnych stronach ciała.
Pomimo, że związek ten nie jest bezpośredni, wydaje się, że w większości przypadków ręka i lateralizacja mózgu idą w parze (pun intended).
Dlaczego więc używać zębów do badania ręki? Odpowiedź leży w niedostatku pasujących do siebie kości lewej i prawej ręki w zapisie kopalnym, szczególnie tych należących do naszych najwcześniejszych przodków.
Bez pasujących do siebie zestawów lewej i prawej ręki, niemożliwe jest zbadanie różnic w rozmiarze i kształcie w celu określenia, którą rękę faworyzował osobnik podczas wykonywania zadań manualnych.
Zęby, z drugiej strony, mają tendencję do stosunkowo dobrego przetrwania w zapisie kopalnym i mogą zachować rysy, lub „prążki”, które określają rękę.
W jednym z wcześniejszych badań naukowcy zauważyli prążki na przedniej stronie zębów należących do europejskich neandertalczyków. Wysunęli hipotezę, że znaki te powstały, gdy materiał był trzymany w jednej ręce i chwytany między przednimi zębami, a druga ręka pracowała z kamiennym narzędziem, przy czym kamienne narzędzie od czasu do czasu uderzało w te zęby.
Działania te zostały powtórzone podczas eksperymentów, w których uczestnicy nosili ochraniacze na zęby. Wyniki wskazały, że prawoskośne prążki powstają na zębach, gdy materiał jest ciągnięty lewą ręką i uderzany prawą. Prawoskośne prążki są zatem dobrym wskaźnikiem praworęczności.
Przedmiot nowego badania – starożytna górna kość szczękowa – dostarcza najstarszych dowodów na praworęczność znanych w naszym rodzaju Homo.
Kość szczękowa należała do jednego z naszych najwcześniejszych przodków człowieka, Homo habilis (dosłownie, „podręczny człowiek”), który przemierzał Tanzanię w Afryce około 1,8 miliona lat temu. Szczęka została zidentyfikowana w Olduvai Gorge na równinie Serengeti, która przyniosła jedne z najwcześniejszych śladów archeologicznych na świecie.
Znaki na zębach
Autorzy badania zauważyli szereg prążków na przedniej stronie zębów. Użyli mikroskopów o dużej mocy i aparatów cyfrowych do zbadania tych prążków, a zwłaszcza wzorców w ich kierunku.
Interesująco, prawie połowa wszystkich prążków była prawoskośna. Prawoskośne prążki były szczególnie dominujące na czterech przednich zębach (lewy i prawy siekacz centralny, prawy drugi siekacz i prawy kły).
To doprowadziło autorów do stwierdzenia, że większość znaków została wykonana prawą ręką. Zasugerowali oni również, że cztery przednie zęby z wieloma prawoskośnymi prążkami były w centrum większości działań związanych z obróbką.
Szczęka Homo habilis jest ważna, ponieważ dostarcza najstarszych dowodów na praworęczność w zapisie kopalnym. Ale jest ona również istotna, ponieważ sugeruje, że główny poziom organizacji mózgu wystąpił u ludzi co najmniej 1,8 miliona lat temu.
Ten rozwój mózgu umożliwił nam opanowanie kluczowych wczesnych umiejętności, takich jak wytwarzanie narzędzi kamiennych i potencjalnie utorował drogę do rozwoju języka. Praworęczność oznacza zatem dla nas o wiele więcej niż tylko preferencję do używania prawej ręki.
Just some food for thought next time you are brushing your teeth, sending a text message or high-fiving someone.
Caroline Spry, Honorary Associate, PhD, La Trobe University
This article was originally published on The Conversation. Read the original article.
Recent news
.