Machu Picchu, miejska cytadela zbudowana wysoko w szczytach Andów przez cywilizację Inków, fascynuje zarówno zwiedzających, jak i naukowców. Ale największym pytaniem dla większości z nich – zwłaszcza po kilkudniowej wędrówce Szlakiem Inków, aby dotrzeć do miejsca położonego wysoko w górach na grzbiecie z widokiem na przepaścistą dolinę rzeki – jest to, dlaczego Inkowie zbudowali miasto w tak odległym miejscu. Teraz nowe badanie sugeruje, że wszystko to ma związek z geologią; Machu Picchu, jak również inne miasta Inków, zostały celowo zbudowane na liniach uskoków.
Na początku tego tygodnia, Rualdo Menegat, geolog z brazylijskiego Federalnego Uniwersytetu Rio Grande do Sul, przedstawił wyniki na dorocznym spotkaniu Geological Society of America. Wykorzystując zdjęcia satelitarne i dane terenowe, Menegat był w stanie udokumentować sieć pęknięć pod Machu, od małych szczelin biegnących przez pojedyncze głazy do 107-milowego uskoku odpowiedzialnego za orientację skał w dolinie rzeki. Niektóre z uskoków mają orientację północno-zachodnio-południowo-wschodnią, a inne północno-zachodnio-południowo-zachodnią. W środku, gdzie uskoki przecinają się w kształcie litery „X” znajduje się Machu Picchu.
Nie jest prawdopodobne, że Inkowie wybrali linie uskoków z powodów religijnych lub symbolicznych. Raczej, uskoki produkują kawałki granitu, które już zostały rozbite na kawałki, co umożliwiło zbudowanie wyszukanej kamiennej placówki z dopasowanych skał przy minimalnym wysiłku. Mury miasta są również zorientowane zgodnie z kierunkiem uskoku. „Lokalizacja Machu Picchu nie jest przypadkowa” – przekonuje Menegat w komunikacie prasowym. „Intensywna szczelinowatość w tym miejscu predysponowała skały do pękania wzdłuż tych samych płaszczyzn słabości, co znacznie zmniejszyło energię potrzebną do ich wyrzeźbienia. Byłoby niemożliwe zbudowanie takiego miejsca w wysokich górach, gdyby podłoże nie było pęknięte.”
Poza tym, że Inkowie mogli łatwiej znaleźć i dopasować kamienie do siebie bez zaprawy, uskoki zapewniały inne korzyści. Linie uskoków biegnące przez to miejsce prawdopodobnie kierowały topniejący śnieg i wodę deszczową do wysoko położonej placówki dostarczającej wodę. A sieć szczelin poniżej miejsca prawdopodobnie pozwoliła na drenaż, jeden z powodów, dla których miasto przetrwało tak długo.
Menegat mówi Aristosowi Georgiou w Newsweeku, że budowanie Machu Picchu w tym miejscu prawdopodobnie nie było przypadkiem. „Wydawało mi się, że żadna cywilizacja nie mogła powstać w Andach bez znajomości skał i gór tego regionu. Machu Picchu nie jest odosobnionym przypadkiem strategii przetrwania Inków w Andach”, mówi.
Inne miasta Inków, w tym Ollantaytambo, Pisac i Cusco, są również zbudowane na podobnych przecięciach uskoków, jak znalazł Menegat. Niekoniecznie sugeruje to, że Inkowie posiadali głęboką wiedzę na temat tektoniki płyt. Raczej mogli poszukiwać tych obszarów, wypełnionych zlepkiem skał pękniętych na kształty takie jak trójkąty i romby, które mogły być dopasowane do siebie, aby ściany.
„Inkowie wiedzieli, jak rozpoznać intensywnie pęknięte strefy i wiedzieli, że rozciągają się one na długie odcinki. Dzieje się tak z jednego prostego powodu: uskoki mogą prowadzić do wody”, Menegat mówi Georgiou. „Rozważmy więc uskok, który zaczyna się od szczytu ośnieżonej góry i rozciąga się do 3000 metrów w dół, by dotrzeć do głębokich dolin. Topnienie wiosną i latem napędza ten uskok i zmienia ilość wody, która przez niego przepływa. Uskoki i warstwy wodonośne są częścią cyklu wodnego w królestwie andyjskim.”
W Quechua, języku Inków, istnieje słowo dla dużych pęknięć lub uskoków, co jest kolejnym wskazaniem, że Inkowie byli świadomi uskoków biegnących przez ich górską domenę.
Machu Picchu jest uważane za zbudowane około 1450 roku pod kierunkiem cesarza Inków Pachacuti Inca Yupanqui jako coś w rodzaju królewskiej posiadłości górskiej. Zbudowano tam rezydencje dla elity Inków i to, co uważa się za prywatną rezydencję cesarza, w tym prywatny ogród i jego własną toaletę. Kiedy Hiszpanie rozpoczęli inwazję na Amerykę Południową, wojna i choroby doprowadziły imperium Inków do końca, a miasto w górach wraz z wieloma innymi zostało opuszczone. Zostało odkryte przez zachodnią naukę w 1911 roku, kiedy profesor Yale Hiram Bingham III został poinformowany o jego istnieniu przez miejscowych i zaprowadzony na miejsce, wówczas zarośnięte roślinnością. Obecnie Machu Picchu jest obiektem Światowego Dziedzictwa i ogromną atrakcją turystyczną na całym świecie. Dziś stoi w obliczu bardzo nowoczesnych zagrożeń, w tym nadmiernej turystyki, problemu, który będzie tylko spotęgowany przez plany budowy nowego lotniska w regionie.