Osmolariteit
Osmolariteit is de maat voor de concentratie van opgeloste stoffen per VOLUME eenheid oplosmiddel.
Het is niet hetzelfde als toniciteit! Osmolariteit houdt rekening met ALLE concentraties van opgeloste stoffen, niet alleen met die welke het semipermeabele membraan niet kunnen passeren.
Osmolaliteit
Osmolaliteit is de maat voor de concentratie van opgeloste stoffen per eenheid MASSA van oplosmiddel.
Osmolariteit meet je in de praktijk nooit, omdat het volume van water verandert met de temperatuur (maar de massa blijft gelijk, en dus is het handiger en consistenter)
Osmolaliteit is hetzelfde in de ICF en de ECF.
Zowel binnen als buiten is de osmolaliteit 285-290 mOsm/Kg.
Osmolaliteit is ondanks het feit dat het membraan waterondoorlatend lipide is, water beweegt goed genoeg over het celmembraan; hierover later meer….
Toniciteit
Toniciteit is de maat voor de osmotische drukgradiënt tussen twee oplossingen.
In tegenstelling tot osmolariteit wordt toniciteit alleen beïnvloed door oplosmiddelen die dit semipermeabele membraan niet kunnen passeren, omdat dit de enige oplosmiddelen zijn die de osmotische drukgradiënt beïnvloeden.
Dus kun je iso-osmolaire oplossingen hebben die niet isotoon zijn.
Iso-osmolaire oplossingen die niet isotoon zijn: 5% dextrose en intracellulaire vloeistof
5% dextrose, bij infusie, iso-osmolair met de lichaamsvloeistofcompartimenten. De osmolaliteit is gelijk aan de osmolaliteit van de celinhoud (ongeveer 300 mOsm/L). Omdat dextrose echter zo gemakkelijk de cellen binnendringt, kan het niet bijdragen tot de tonus. De toegediende dextrose is dus iso-osmolair maar hypotoon.
Een oplossing kan dus iso-osmolair en hypotoon zijn, wanneer het oplosmiddel dat bijdraagt tot de osmolaliteit geen oplosmiddel is dat kan bijdragen tot de toniciteit. Deze osmolen, die niet bijdragen tot de toniciteit, worden door Brandis spottend “ineffectieve osmolen” genoemd. Dextrose en ureum zijn de voornaamste ineffectieve osmolen. Bij een diabetespatiënt kan dextrose nog steeds een effectieve osmole zijn.
Dextrose en ureum zijn de belangrijkste ineffectieve osmolen.
Bij een diabetespatiënt kan dextrose nog steeds een effectieve osmole zijn.
De belangrijkste “effectieve” osmole is SODIUM.
Natrium en zijn anion harem dragen bij aan 86% van de osmolaliteit en 92% van de toniciteit.