Vampierfilms

Eerdere filmische vampiers in films als The Vampire (1913), geregisseerd door Robert G. Vignola, waren geen ondode bloedzuigende fiends, maar ‘vamps’. Dergelijke femmes fatales waren geïnspireerd op een gedicht van Rudyard Kipling genaamd “The Vampire”, gecomponeerd in 1897. Dit gedicht werd geschreven als een soort commentaar op een schilderij van een vrouwelijke vampier door Philip Burne-Jones dat in datzelfde jaar werd tentoongesteld. Teksten uit het gedicht van Kipling: A fool there was … , waarin een verleid man wordt beschreven, werden gebruikt als titel van de film A Fool There Was (1915) met Theda Bara in de hoofdrol als de vampier in kwestie, en het gedicht werd gebruikt in de publiciteit voor de film.

De eerste verfilming van de onsterfelijke aristocraat was ongetwijfeld de Hongaarse speelfilm Drakula halála (Károly Lajthay, 1921), waarvan nu wordt aangenomen dat het een verloren gewaande film is.

Een authentieke bovennatuurlijke vampier figureert in het baanbrekende Nosferatu (1922 Duitsland, geregisseerd door F. W. Murnau) met in de hoofdrol Max Schreck als de afzichtelijke graaf Orlok. Dit was een niet-gelicentieerde versie van Bram Stoker’s Dracula, zo nauw gebaseerd op de roman dat de nalatenschap een proces aanspande en won, met het bevel om alle kopieën te vernietigen. In 1994 werd de film zorgvuldig gerestaureerd door een team van Europese wetenschappers op basis van de vijf overlevende afdrukken die aan vernietiging waren ontsnapt. De vernietiging van de vampier, in de slotscène van de film, door zonlicht in plaats van de traditionele staak door het hart bleek van grote invloed op latere films en werd een geaccepteerd onderdeel van de vampieroverlevering.

De volgende klassieke behandeling van de vampierlegende was een bewerking van het toneelstuk gebaseerd op Bram Stoker’s roman Dracula, Universal’s Dracula (1931) met Bela Lugosi in de hoofdrol als Graaf Dracula. Lugosi’s vertolking was zo populair dat zijn Hongaarse accent en zijn veelsoortige gebaren kenmerken werden die nu algemeen met Dracula worden geassocieerd. Vijf jaar na de release van de film, bracht Universal Dracula’s Daughter (1936) uit, een direct vervolg dat onmiddellijk na het einde van de eerste film begint. Een tweede vervolg, Son of Dracula met Lon Chaney Jr. in de hoofdrol, volgde in 1943. Ondanks zijn schijnbare dood in de film van 1931, keerde de graaf terug tot leven in drie andere Universal films in het midden van de jaren 1940: House of Frankenstein (1944) en House of Dracula (1945)-beide met John Carradine in de hoofdrol- en Abbott and Costello Meet Frankenstein (1948). Terwijl Lugosi een vampier had gespeeld in twee andere films in de jaren 1930 en 1940, was het pas in deze laatste film dat hij Graaf Dracula voor de tweede (en laatste) keer op het scherm speelde.

Dracula werd gereïncarneerd voor een nieuwe generatie in de Hammer Films serie met Christopher Lee als de graaf in de hoofdrol. In de eerste van deze films, Dracula (1958), versterkte de spectaculaire dood van het titelpersonage door blootstelling aan de zon dit deel van de vampieroverlevering, voor het eerst vastgesteld in Nosferatu, en maakte het bijna axiomatisch in de daaropvolgende films. Lee keerde terug als Dracula in op twee na alle zeven vervolgen. Een meer getrouwe bewerking van Stoker’s roman verscheen als Bram Stoker’s Dracula (1992), geregisseerd door Francis Ford Coppola, maar ook deze film identificeert Graaf Dracula met de beruchte middeleeuwse Balkan heerser Vlad III de Spietser.

Een apart subgenre van vampierfilms, uiteindelijk geïnspireerd door Le Fanu’s “Carmilla”, verkende het onderwerp van de lesbische vampier. Hoewel geïmpliceerd in Dracula’s Daughter, was de eerste openlijk lesbische vampier te zien in Blood and Roses (1960) van Roger Vadim. Meer expliciete lesbische inhoud was te vinden in Hammer’s Karnstein Trilogie. De eerste hiervan, The Vampire Lovers (1970), met Ingrid Pitt en Madeline Smith in de hoofdrollen, was een relatief rechtlijnige hervertelling van LeFanu’s novelle, maar met meer openlijk geweld en seksualiteit. Latere films in dit subgenre, zoals Vampyres (1974), werden nog explicieter in hun weergave van seks, naaktheid en geweld.

Beginnend met Abbott and Costello Meet Frankenstein (1948) is de vampier vaak het onderwerp van komedie geweest. The Fearless Vampire Killers (1967) van Roman Polanski was een opmerkelijke parodie op het genre. Andere komische bewerkingen, van wisselende kwaliteit, zijn Vampira (1974) met David Niven als een verliefde Dracula, Love at First Bite (1979) met George Hamilton, My Best Friend Is a Vampire (1988), Innocent Blood (1992), Buffy the Vampire Slayer (1992), Dracula: Dead and Loving It (1995), geregisseerd door Mel Brooks met Leslie Nielsen, en, meer recentelijk, Taika Waititi en Jemaine Clement’s mockumentary kijk op het onderwerp, What We Do in the Shadows (2014).

Een andere ontwikkeling in sommige vampierfilms is een verandering geweest van bovennatuurlijke horror naar sciencefiction-uitleg van vampirisme. The Last Man on Earth (1964, geregisseerd door Sidney Salkow), The Omega Man (1971 VS, geregisseerd door Boris Sagal) en twee andere films waren allemaal gebaseerd op de roman I Am Legend van Richard Matheson. Ze leggen uit dat de aandoening een natuurlijke oorzaak heeft. Vampirisme wordt uitgelegd als een soort virus in David Cronenbergs Rabid (1976) en Red-Blooded American Girl (1990), geregisseerd door David Blyth, en in beperkte mate ook in de Blade-trilogie.

Race is een ander thema, zoals blijkt uit de blaxploitation-film Blacula (1972) en het vervolg daarop Scream Blacula Scream.

Hoewel de vampier altijd een voorstelling van passie en verlangen is geweest, is hij sinds de tijd van Béla Lugosi’s Dracula (1931) meestal geportretteerd als een verleidelijk sekssymbool. Christopher Lee, Delphine Seyrig, Frank Langella en Lauren Hutton zijn slechts enkele voorbeelden van acteurs die een grote aantrekkingskracht op seks hebben uitgeoefend in hun portrettering van de vampier. De laatste tijd zijn de impliciete seksuele thema’s van de vampierfilm veel openlijker geworden, met als hoogtepunten films als Gayracula (1983) en The Vampire of Budapest (1995), twee pornografische vampierfilms voor mannen, en Lust for Dracula (2005), een softcore pornografische verfilming voor lesbiennes van Bram Stokers roman.

Er is echter een heel klein subgenre, gepionierd in Murnau’s baanbrekende Nosferatu (1922) waarin de uitbeelding van de vampier gelijkenis vertoont met het afzichtelijke schepsel uit de Europese folklore. Max Schreck’s vertolking van deze rol in Murnau’s film werd gekopieerd door Klaus Kinski in Werner Herzog’s remake Nosferatu the Vampyre (1979). In Shadow of the Vampire (2000) (geregisseerd door E. Elias Merhige) speelt Willem Dafoe Max Schreck, zelf, maar hier geportretteerd als een echte vampier. In Salem’s Lot (1979) van Stephen King worden vampieren met name afgeschilderd als angstaanjagende, simpele wezens, zonder erotiek, en met als enige verlangen zich te voeden met het bloed van anderen. De hoofdvampier in de Subspecies-films, Radu, vertoont ook soortgelijke esthetische invloeden, zoals lange vingers en nagels en over het algemeen groteske gelaatstrekken. Dit type vampier komt ook voor in de film 30 Days of Night.

Een belangrijk personage in de meeste vampierfilms is de vampierjager, waarvan Stoker’s Abraham Van Helsing een prototype is. Het doden van vampiers is echter veranderd. Waar Van Helsing vertrouwde op een staak door het hart, heeft Jack Crow (James Woods) in Vampires (1998), geregisseerd door John Carpenter, een zwaarbewapend team vampierjagers en in Buffy the Vampire Slayer (1992, geregisseerd door Fran Rubel Kuzui), verbond schrijver Joss Whedon (die TV’s Buffy the Vampire Slayer en spin-off Angel creëerde) de Slayer, Buffy Summers (Kristy Swanson in de film, Sarah Michelle Gellar in de TV-serie), aan een netwerk van Watchers en begiftigde haar mystiek met bovenmenselijke krachten.

Dracula in films en zijn erfenisEdit

Verreweg de bekendste en populairste vampier in de films is graaf Dracula. Een groot aantal films zijn in de loop der jaren verfilmd met de kwaadaardige graaf, waarvan sommige worden gerangschikt onder de grootste verbeeldingen van vampiers op film. Dracula heeft tot op heden meer dan 170 verfilmingen, waarmee hij het meest geportretteerde personage in horrorfilms is; ook heeft hij het hoogste aantal filmverschijningen in totaal, alleen overtroffen door Sherlock Holmes.

Vampier televisieseriesEdit

Live actionEdit

Eén van de eerste televisieseries met een vampier als hoofdpersoon was de komedieserie The Munsters uit 1964. Lily Munster en Opa (ook bekend als Vladimir Dracula, Graaf van Transsylvanië) zijn vampiers.

The Munsters werd in 1966 gevolgd door de gotische soap Dark Shadows, waarin de onwillige vampier Barnabas Collins een hoofdpersoon werd.

In 1985 was The Little Vampire een televisieserie gemaakt voor kinderen. Het vertelt de avonturen van het vampierkind Rüdiger en zijn mensenvriend Anton.

Forever Knight (1992-1996) was het eerste vampierdetectiverhaal, later gevolgd door vele soortgelijke series als Angel, Moonlight, Blood Ties en Vampire Prosecutor.

In 1997 werd de tienervampierenserie Buffy the Vampire Slayer populair over de hele wereld. Buffy is een tienermeisje dat ontdekt dat ze een vampierendoder is. Ze voelt zich ook aangetrokken tot een vampier.

True Blood (2008) draait om de avonturen van de telepathische serveerster Sookie Stackhouse, die verliefd wordt op een vampier. In datzelfde jaar werd de BBC Three-serie Being Human populair in Groot-Brittannië. Het is een onconventioneel trio van een vampier, een weerwolf en een geest die een flat delen in Bristol.

In 2009 vertelde The Vampire Diaries het verhaal van het schoolmeisje Elena Gilbert, die verliefd wordt op vampier Stefan Salvatore, maar zich ook aangetrokken voelt tot Stefan’s broer Damon Salvatore.

The Strain (2014) is gebaseerd op de gelijknamige roman van Guillermo del Toro.

AnimatieEdit

Een van de eerste geanimeerde vampierseries was de serie Count Duckula uit 1988, een parodie op Dracula. In 1985 werd de anime verfilming van de eerste Vampire Hunter D roman uitgebracht direct-to-video en werd populair in zowel Japan als de Verenigde Staten, wat leidde tot een verfilming van de derde roman in de eveneens direct-to-video film Vampire Hunter D: Bloodlust in 2000. De twee films en de romans waarop ze zijn gebaseerd draaien om de gelijknamige D, een vampierenjager die de half-vampier/half-mens zoon van Dracula is en die de strijd aanbindt met vampieren in het jaar 12.090 na Christus. In 1997 werd de anime serie Vampire Princess Miyu populair in Japan, vele andere anime volgden. Later in 2012 kwam Hotel Transylvania uit, gevolgd door een vervolg in 2015, Hotel Transylvania 2 en in 2018 door Hotel Transylvania 3: Summer Vacation.

Een andere Japanse anime-serie, Rosario + Vampire, portretteert een van de leidende vrouwelijke personages, Moka Akashiya, als een vampier, wiens demonische krachten in haar zijn verzegeld met een rozenkranszegel om haar nek. De serie portretteert ook andere soorten fictieve monsters, waaronder een heks en een sneeuwvrouw.

Vampier webseriesEdit

Vanaf 2001 werden vampier webseries populair over de hele wereld. Een van de eerste webseries was de serie The Hunted uit 2001. Het gaat over een groep vampier doders die gebeten zijn door vampiers (maar nog niet veranderd zijn in vampiers) en proberen de bloedzuigende vampiers te bestrijden. The Hunted werd gevolgd door 30 Days of Night: Blood Trails (2007) en 30 Days of Night: Dust to Dust (2008) die gebaseerd waren op de films 30 Days of Night en 30 Days of Night: Dark Days. In 2009 volgt de MTV online serie Valemont Maggie Gracen, die besluit te infiltreren in de universiteit van Valemont, omdat haar broer Eric is verdwenen. Ze komt er al snel achter dat de universiteit vol zit met vampieren. De webserie I Heart Vampires uit 2009 gaat over twee tiener vampierfans, die erachter komen dat vampiers meer dan echt zijn. In 2011 werd de Being Human spin-off Becoming Human online uitgebracht. Het gaat over een vampier, een weerwolf en een geest die samen naar een school gaan en een moord proberen op te lossen. De vampierenserie Carmilla uit 2014 bevat een hervertelling van het verhaal van de vampier Carmilla Karnstein, die in de moderne tijd naar een universiteit gaat en verliefd wordt op een menselijk meisje.