Wat is tinea pedis?
Tinea pedis is een voetinfectie ten gevolge van een dermatofytische schimmel. Het is de meest voorkomende dermatofyt infectie en komt vooral voor in warme, tropische, stedelijke omgevingen.
- Interdigitale betrokkenheid wordt het meest gezien (deze presentatie is ook bekend als voet van een atleet, hoewel sommige mensen de term gebruiken voor elke vorm van tinea pedis).
- Tinea pedis kan gepaard gaan met tinea cruris, tinea manuum of tinea unguium.
Wat veroorzaakt tinea pedis?
De drie meest voorkomende dermatofytenschimmels die tinea pedis veroorzaken zijn:
- Trichophyton (T.) rubrum
- T. interdigitale, voorheen genoemd T. mentagrophytes var. interdigitale
- Epidermophyton floccosum
Tinea pedis
Zie meer afbeeldingen van tinea pedis …
Wie krijgt tinea pedis?
Tinea pedis komt meestal voor bij mannen en adolescenten/jonge volwassenen, maar kan ook vrouwen, kinderen en oudere mensen treffen. De infectie wordt meestal opgelopen door direct contact met het veroorzakende organisme, bijvoorbeeld met een gedeelde handdoek, of door blootsvoets te lopen in een openbare kleedkamer.
Andere risicofactoren zijn:
- Occlusief schoeisel (bijvoorbeeld zware industriële laarzen)
- Excessief zweten (hyperhidrosis)
- Onderliggende immunodeficiëntie of diabetes mellitus
- Systemische corticosteroïden of immuunsuppressieve medicatie
- Slechte perifere circulatie of lymfo-oedeem.
Wat zijn de klinische kenmerken van tinea pedis?
Tinea pedis heeft de neiging asymmetrisch te zijn, en kan unilateraal zijn. Het presenteert zich meestal op een van de drie manieren:
- Jeukende erosies en/of schubben tussen de tenen, vooral tussen de 4e en 5e teen
- Schubben over de zool en de zijkanten van de voeten (hyperkeratotisch/moccasinetype, meestal veroorzaakt door T. rubrum)
- Kleine tot middelgrote blaren, meestal aan de binnenkant van de voet (vesiculobullauw type).
Het kan ook zelden ozing en ulceratie tussen de tenen veroorzaken (ulceratief type), of pustels (deze komen vaker voor bij tinea pedis door T. interdigitale dan die door T. rubrum).
Hoe wordt de diagnose tinea pedis gesteld?
De diagnose tinea pedis kan in de meeste gevallen klinisch worden gesteld, op basis van de karakteristieke klinische kenmerken. Andere typische plaatsen, zoals teennagels, liezen en handpalmen, moeten worden onderzocht op schimmelinfectie, wat de diagnose tinea pedis kan ondersteunen.
De diagnose wordt bevestigd door huidafkrabsels, die worden opgestuurd voor microscopie in kaliumhydroxide (wanneer gesegmenteerde hyfen kunnen worden waargenomen) en kweek (mycologie). Kweek kan niet nodig zijn als typische schimmelelementen worden waargenomen op microscopie.
Wat is de differentiële diagnose van tinea pedis?
De differentiaaldiagnose van tinea pedis omvat:
- Voeteczeem – vooral pompholyx (pedopompholyx), of irriterende contactdermatitis door aanhoudend vocht tussen nauw aan elkaar klevende tenen
- Contactallergische dermatitis voor een component van schoeisel (zoals een rubberversneller, schoenlijm, kaliumdichromaat gebruikt als looimiddel voor leer, of kleurstof voor stof)
- Psoriasis (plantaire psoriasis)
- Plantaire pustulose
- Plantair keratodermie.
Deze ontstekingsaandoeningen zijn vaker symmetrisch en bilateraal. Mycologie is negatief.
Wat is de behandeling van tinea pedis?
Algemene maatregelen moeten de eerste lijn zijn, waaronder het zorgvuldig drogen van de voeten, vooral tussen de tenen, het vermijden van occlusief schoeisel, en het gebruik van barrièrebescherming (sandalen) in gemeenschappelijke voorzieningen.
Topische antifungale therapie een- of tweemaal daags is meestal voldoende. Deze omvatten azolen, allylamines, butenafine, ciclopirox, en tolnaftate. Een typische kuur duurt 2 tot 4 weken, maar eenmalige doses kunnen succesvol zijn bij een milde infectie.
Voor degenen die niet reageren op topische therapie, kan een oraal antischimmelmiddel nodig zijn gedurende een paar weken. Deze omvatten:
- Terbinafine
- Itraconazol
- Fluconazol
- Griseofulvine (dit kan inferieur zijn aan andere orale middelen en is in sommige landen niet verkrijgbaar) .
Patiënten met de hyperkeratotische variant van tinea pedis kunnen baat hebben bij de toevoeging van een topische keratolytische crème die salicylzuur of ureum bevat .
Hoe kan recidief van tinea pedis worden voorkomen?
Om herhaling van tinea pedis te minimaliseren:
- Droog voeten en tenen zorgvuldig na het baden
- Gebruik een- of tweemaal daags ontzurend voetpoeder
- Vermijd het langdurig dragen van occlusief schoeisel
- Droog schoenen en laarzen grondig
- Reinig de douche- en badkamervloeren met een product dat bleekmiddel bevat
- Behandel schoenen met antischimmelpoeder.
Als behandeling van tinea pedis niet succesvol is, overweeg dan een herinfectie, een co-existente onbehandelde schimmelnagelinfectie, herinfectie door een onbehandeld familielid, of een alternatieve diagnose.