In januari 2010 ging een bescheiden mahoniehouten draaiplateau uit circa 1780 voor $3.900 naar de hoogste bieder in het Londense veilinghuis Christie’s. Het item dient als een van de vroegst bekende voorbeelden van een lazy susan draaiplateau.
Maar wie was Susan? En was ze echt zo lui? We vragen het omdat, na zijn hoogtijdagen in de jaren 1950 en ’60, de luie susan weer helemaal terug is. In 2012 gaven we ambachtslieden de opdracht om een koperen luie susan te maken voor onze decorlijn. Zijn populariteit riep al snel om de uitrol van extra maten en materialen.
Sarah Coffin, hoofd van productontwerp en decoratieve kunst bij het Cooper-Hewitt National Design Museum in New York vertelde de Los Angeles Times dat de oorsprong van de luie susan draaischijf “een groot mysterie” is.”
“Ik ben er vrij zeker van dat de naam een 20e-eeuwse uitvinding is,” zei Coffin. “Maar de vroegste vormen die ik ken, komen uit het Engeland van de jaren 1720 en 1730. Veel van die tafels waren voetstukken met draaibare bladen, die werden gebruikt voor wijn- en theeproeverijen. Ik heb ook versies gezien met zilveren dienbladen die in het tafelblad waren gemonteerd.”
Er zijn nogal wat volksetymologieën die proberen te verklaren hoe de lazy susan aan zijn naam kwam. Hier volgen er een paar:
30″ Bamboo lazy susan
Velen beweren dat Thomas Jefferson de uitvinder is (of hem althans populair heeft gemaakt in Amerika). Hij bracht het concept van de “stomme ober” naar Monticello na een reis naar Frankrijk. Jefferson’s domme (of stille) obers waren dienbladen met wieltjes. Een gast die in het huis van de president dineerde herinnerde zich: “Bij elk individu stond een dumbwaiter, die alles bevatte wat nodig was voor het verloop van het diner van begin tot eind.” Tegenwoordig noemen sommigen de lazy susan een etenslift (vooral in Groot-Brittannië). Hij dient veel van dezelfde doeleinden en is een spin-off van dit functionele meubelstuk. Anderen schrijven de naam toe aan een andere Thomas: Edison. Hij was immers het brein achter de fonograaf, geïntroduceerd in 1877, en zijn draaiende draaitafel.
Ongeacht wie bedacht heeft de platen te draaien, de term “lazy susan” debuteerde in de pers in het begin van de 20e eeuw. In The Boston Journal in 1903, werd de Schotse timmerman John B. Laurie de “reanimator van de ‘luie susan.'” In een stuk stond: “‘Luie Susan’ is een stap in de richting van de oplossing van het altijd lastige dienstbodenprobleem. Ze kan gezien worden, maar niet gehoord, noch kan ze horen, ze doet gewoon haar ding en voert uw orders in een oogwenk uit.” In 1912 verwees The Christian Science Monitor naar de lazy susan als “het kenmerk van de zelfbedienende eettafel,” en een advertentie in Vanity Fair uit 1917 toonde Ovington’s $8.50 mahoniehouten “Draaibare Server of Lazy Susan.” In de advertentie stond: “$8,50 lijkt een onmogelijk laag loon voor een goede bediende; en toch staat hier Lazy Susan, de slimste serveerster van de wereld, tot uw dienst!” Bedenk dat WOI in 1917 aan de gang was, en vrouwen oplossingen zochten voor een tekort aan bedienden.
Webster’s Dictionary voegde de term in 1933 toe. Hoewel de identiteit van de oorspronkelijke Susan een mysterie blijft, leeft haar naamgenoot voort. We concluderen dat haar wortels in Europa liggen, terwijl ze in Amerika aan haar naam is gekomen, waar ze in en uit de mode is geraakt.
30″ Acacia Lazy Susan
In 1918 had Century Magazine de lazy susan al afgedaan als uit de mode, hoewel ze in de jaren 1950 weer erg populair zou worden, nadat George Hall, een fabrikant van sojasaus en partner in populaire Chinese restaurants in de omgeving van San Francisco, de tafelbladdraaitafels opnieuw in zijn restaurants introduceerde. Terzelfder tijd stortte de huishoudelijke dienstensector in en de naoorlogse babyboom leidde tot een vraag naar gemak. Lazy Susans werden zo modieus in de jaren 1950 en ’60 dat ze in de daaropvolgende decennia als kitscherig werden beschouwd, maar in de 21e eeuw zijn ze opnieuw uitgevonden en opnieuw in trek.
Dit draaiplateau heeft vandaag meerdere toepassingen, veel verder dan zijn oorspronkelijke doel als vervanging voor de bediende. Het is het nieuwe middelpunt van de moderne eettafel-zo functioneel als altijd, maar hebben ondergaan een high-end make-over die heeft ontwerpers en huiseigenaren, en degenen die verzamelen rond hun tafels, schreeuwen om ze te nemen voor een spin.
Wil je meer geschiedenis? Zie berichten over de geschiedenis van de trog gootsteen, de geschiedenis van de boerderij gootsteen en de koperen badkuip in de geschiedenis.