Een risicofactor is alles wat van invloed is op uw kans om een ziekte te krijgen, zoals kanker. Verschillende soorten kanker hebben verschillende risicofactoren. Sommige risicofactoren, zoals roken, kunnen worden veranderd. Andere, zoals iemands leeftijd of familiegeschiedenis, kunnen niet worden veranderd.
Het hebben van één risicofactor, of zelfs meerdere factoren, betekent echter niet dat u de ziekte zult krijgen. Bovendien kunnen sommige mensen met de ziekte weinig of geen van de bekende risicofactoren hebben gehad.
Factoren die uw risico op leverkanker kunnen verhogen
Een aantal factoren kan iemands kans op het ontwikkelen van hepatocellulair carcinoom (HCC) verhogen.
Geslachtspecifieke incidentie
Hepatocellulair carcinoom komt veel vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Een groot deel hiervan is waarschijnlijk te wijten aan gedragingen die van invloed zijn op sommige van de hieronder beschreven risicofactoren. Het fibrolamellaire HCC-subtype komt vaker voor bij vrouwen.
Ras/etnische groep
In de Verenigde Staten hebben Oost-Amerikanen en Pacifische eilandbewoners de hoogste percentages leverkanker, gevolgd door Hispanics/Latino’s, Amerikaanse indianen/Alaska Natives, en zwarte Amerikanen.
Chronische virale hepatitis
Wereldwijd is de meest voorkomende risicofactor voor leverkanker chronische (langdurige) infectie met hepatitis B-virus (HBV) of hepatitis C-virus (HCV). Deze infecties veroorzaken levercirrose en zijn er verantwoordelijk voor dat leverkanker in vele delen van de wereld de meest voorkomende vorm van kanker is.
In de Verenigde Staten zijn hepatitis C-infecties de meest voorkomende oorzaak van hepatocellulaire kanker, terwijl in Azië en ontwikkelingslanden hepatitis B vaker voorkomt. Mensen die met beide virussen besmet zijn, lopen een groot risico op het ontwikkelen van chronische hepatitis, levercirrose en leverkanker. Het risico is nog groter als zij overmatig alcoholische dranken gebruiken (ten minste zes alcoholische dranken per dag).
HBV en HCV kunnen van persoon tot persoon worden verspreid door het delen van besmette naalden (onder drugsgebruikers), onbeschermde seks, of tijdens de bevalling. Zij kunnen ook worden overgedragen via bloedtransfusies, hoewel dit in de Verenigde Staten zeer zelden is voorgekomen sinds bloedproducten op deze virussen worden getest. In ontwikkelingslanden lopen kinderen soms een hepatitis B-infectie op door langdurig contact met besmette familieleden.
HBV veroorzaakt eerder symptomen, zoals griepachtige ziekte (griep), en geelzucht (een vergeling van de ogen en de huid). De meeste mensen herstellen echter binnen een paar maanden volledig van HBV-infectie. Slechts een zeer klein percentage van de volwassenen wordt chronisch drager (en heeft een verhoogd risico op leverkanker). Zuigelingen en jonge kinderen die besmet raken, hebben een verhoogd risico chronisch drager te worden.
Aan de andere kant veroorzaakt HCV minder snel symptomen. De meeste mensen met HCV krijgen echter chronische infecties, die eerder leverschade of zelfs kanker kunnen veroorzaken.
Ook andere virussen kunnen hepatitis veroorzaken, zoals het hepatitis A-virus en het hepatitis E-virus. Mensen die met deze virussen besmet zijn, krijgen echter geen chronische hepatitis, of cirrose; ook hebben zij geen verhoogd risico op leverkanker.
Cirrose
Cirrose is een ziekte waarbij levercellen zijn beschadigd en vervangen door littekenweefsel. Mensen met cirrose hebben een verhoogd risico op leverkanker. De meeste (niet alle) mensen met leverkanker hebben al enige tekenen van cirrose.
Er zijn verschillende mogelijke oorzaken van cirrose. In de Verenigde Staten komen de meeste gevallen voor bij mensen die veel alcohol gebruiken of een chronische HBV- of HCV-infectie hebben.
Vette leverziekte niet ten gevolge van alcoholgebruik
Vette leverziekte niet ten gevolge van alcoholgebruik is een veel voorkomende aandoening bij mensen met overgewicht. Mensen met een subtype van deze ziekte die niet-alcoholische steatohepatitis (NASH) wordt genoemd, kunnen cirrose ontwikkelen.
Primaire biliaire cirrose
Enkele vormen van auto-immuunziekten die de lever aantasten, kunnen ook cirrose veroorzaken. Bij primaire biliaire cirrose (PBC) bijvoorbeeld worden de galwegen in de lever aangetast en zelfs vernietigd, wat tot cirrose kan leiden. Mensen met gevorderde PBC hebben een hoog risico op leverkanker.
Erfelijke stofwisselingsziekten
Zekere erfelijke stofwisselingsziekten kunnen cirrose veroorzaken.
Mensen met erfelijke hemochromatose nemen te veel ijzer op uit het voedsel dat ze eten. Het ijzer zet zich af in weefsels in het hele lichaam, waaronder de lever. Als zich voldoende ijzer ophoopt in de lever, kan dit leiden tot levercirrose en leverkanker.
Excessief alcoholgebruik
Excessief alcoholgebruik is een belangrijke oorzaak van levercirrose in de Verenigde Staten, wat gepaard gaat met een verhoogd risico op leverkanker.
Tabak
Roken verhoogt het risico op leverkanker. Mensen die gestopt zijn met roken hebben een lager risico dan huidige rokers, hoewel beide groepen een hoger risico hebben dan mensen die nooit hebben gerookt.
Obesitas
Obesitas (veel overgewicht) verhoogt het risico op leverkanker. Dit komt waarschijnlijk omdat het leververvetting en levercirrose kan veroorzaken.
Diabetes type 2
Diabetes type 2 is in verband gebracht met een verhoogd risico op leverkanker, meestal bij patiënten die ook andere risicofactoren hebben, zoals zwaar alcoholgebruik, chronische virale hepatitis, of beide. Dit risico kan ook groter zijn omdat mensen met diabetes type 2 vaak overgewicht of obesitas hebben, wat op zijn beurt leverproblemen kan veroorzaken.
Zommige ziekten die niet veel voorkomen
Zommige ziekten die het risico op leverkanker verhogen zijn:
- Tyrosinemie
- Alfa-1 antitrypsine-deficiëntie
- Porphyria cutanea tarda
- Glycogeen opslag ziekten
- Wilson’s disease
Aflatoxines
Deze kanker veroorzakende stoffen worden geproduceerd door een schimmel die pinda’s besmet, tarwe, sojabonen, gemalen noten, maïs en rijst. Als deze producten in een warme, vochtige omgeving worden bewaard, kan deze schimmel gaan groeien. Hoewel dit bijna overal ter wereld kan voorkomen, komt het vaker voor in tropische en warmere landen. Ontwikkelde landen, zoals de Verenigde Staten en die in Europa, testen levensmiddelen op aflatoxinegehaltes.
Langdurige blootstelling aan deze stoffen is een belangrijke risicofactor voor leverkanker. Het risico is verder verhoogd bij mensen met hepatitis B of C infecties.
Vinylchloride en thoriumdioxide (Thorotrast)
Blootstelling aan deze chemicaliën verhoogt het risico op angiosarcoom van de lever (zie Wat is leverkanker?). Zij verhogen ook het risico op cholangiocarcinoma en hepatocellulaire kanker, maar in veel mindere mate. Vinylchloride is een chemische stof die wordt gebruikt bij de vervaardiging van sommige kunststoffen. Thorotrast is een chemische stof die in het verleden bij sommige patiënten werd geïnjecteerd als onderdeel van bepaalde radiologische onderzoeken. Toen de kankerverwekkende eigenschappen van deze chemische stoffen werden vastgesteld, werden stappen ondernomen om deze te elimineren of de blootstelling eraan te verminderen. Thorotrast wordt niet meer gebruikt en de blootstelling van werknemers aan vinylchloride is streng gereguleerd.
Anabole steroïden
Anabole steroïden zijn mannelijke hormonen die door sommige atleten worden gebruikt om kracht en spiermassa te vergroten. Langdurig gebruik van anabole steroïden kan het risico op hepatocellulaire kanker licht verhogen. Cortison-achtige steroïden, zoals hydrocortison, prednison en dexamethason, dragen niet dit zelfde risico.
Factoren die uw risico op leverkanker kunnen verminderen
Hepatitis B-vaccin
Omdat chronische hepatitis B-infectie kan leiden tot cirrose en vervolgens tot leverkanker, kan vaccinatie tegen hepatitis B-virus mensen beschermen tegen leverkanker veroorzaakt door hepatitis B-virus.
Behandeling van virale hepatitis
Het is bekend dat chronische infecties met hepatitis B of zelfs hepatitis C kunnen leiden tot levercirrose en leverkanker. Behandeling voor een van deze infecties kan het risico op leverkanker verminderen.
Factoren met slecht gedefinieerde effecten op het leverkankerrisico
Aspirine
Aspirine vermindert aantoonbaar het risico op sommige vormen van kanker. Sommige studies hebben een verminderd risico op leverkanker aangetoond bij regelmatig gebruik van aspirine, maar er is meer onderzoek nodig over dit onderwerp.