Perzische oorlogen, 500 v. Chr.?449 v. Chr., serie conflicten uitgevochten tussen Griekse staten en het Perzische Rijk. De geschriften van Herodotus, die rond 484 v. Chr. werd geboren, zijn de belangrijkste bron van kennis over de geschiedenis van de oorlogen. In het begin omvatte het Perzische Rijk van Darius I geheel W Azië alsmede Egypte. Aan de kust van Klein-Azië bevonden zich enkele Griekse stadstaten, en deze kwamen in opstand (ca. 500) tegen het despotische bewind van Darius. Athene en Eretria in Euboea (nu vvoia) gaven de Ionische steden enige hulp, maar niet genoeg, en zij werden onderworpen (494) door de Perzen. Darius besloot Athene en Eretria te straffen en Griekenland aan zijn uitgestrekte rijk toe te voegen. In 492 veroverde een Perzische expeditie onder bevel van Mardonius Thracië en Macedonië, maar haar vloot werd door een storm lamgelegd.
Een tweede expeditie, onder bevel van Artaphernes en Datis, verwoestte (490) Eretria en trok vervolgens op tegen Athene. De Perzen legerden zich 20 mijl (32 km) van de stad, op de kustvlakte van Marathon. Hier werden zij aangevallen en op beslissende wijze verslagen (sept.) door het Atheense leger van 10.000 man, geholpen door 1.000 man uit Plataea. De Atheners waren zwaar in de minderheid, maar vochten onder leiding van Miltiades, wiens strategie de slag won. Ze hadden de hulp van Sparta ingeroepen via de Atheense koerier Pheidippides, die de afstand (ca. 150 mijl; 241 km) van Athene naar Sparta binnen twee dagen aflegde. De Spartaanse troepen bereikten Marathon echter pas de dag na de slag.
De Perzen zetten de oorlog niet voort, maar Darius begon meteen met de voorbereidingen voor een derde expeditie, zo machtig dat de overweldiging van Griekenland zeker zou zijn. Hij stierf (486) voordat zijn voorbereidingen voltooid waren, maar zij werden voortgezet door Xerxes I, zijn zoon en opvolger. De Atheners werden door hun leider Themistocles overgehaald hun zeemacht te versterken. In 480 bereikte Xerxes Griekenland met een enorm leger en een enorme zeemacht, en aanzienlijke steun onder de Grieken. De route van de Perzische landmacht liep door de nauwe pas van Thermopylae. De pas werd verdedigd door de Spartaan Leonidas; zijn kleine leger hield de Perzen tegen, maar werd uiteindelijk ingesloten door een Perzisch detachement; het Spartaanse contingent verkoos liever in de pas te sterven dan te vluchten. De Atheners vertrouwden op hun zeemacht en deden weinig moeite om hun stad te verdedigen, die (480) door de Perzen werd ingenomen.
Kort daarna werd de Perzische vloot in de zeestraat bij het eiland Salamis door een Griekse troepenmacht verpletterd. De Griekse overwinning werd geholpen door de strategie van Themistocles. Xerxes keerde terug naar Perzië, maar liet in Griekenland een leger achter onder zijn generaal Mardonius. De nederlaag van dit leger in 479 bij Plataea bij Thebe (nu Thvai) door een Grieks leger onder de Spartaan Pausanias (met Aristides aan het hoofd van de Atheners) en een Griekse zege bij Mycale op de kust van Klein-Azië maakten een einde aan alle gevaar van Perzische invallen in Europa. Gedurende de resterende periode van de Perzische Oorlogen versterkten de Grieken op de Egeïsche eilanden en in Klein-Azië, onder Atheens leiderschap (zie Delische Liga) hun positie zonder naar verovering te streven.