Beschrijving
De meeste ondersteuningsgroepen worden gefaciliteerd of geleid door leken, vaak in samenwerking met bestaande organisaties (zoals NAMI, de National Alliance for the Mentally Ill, of AA, Alcoholics Anonymous). Steungroepen hebben gewoonlijk een vast tijdstip van samenkomst (meestal wekelijks of maandelijks), en een open vorm. Een open format betekent dat de groepen doorlopend zijn, en dat de leden de mogelijkheid hebben ze bij te wonen wanneer het hen uitkomt. Dit in tegenstelling tot andere vormen van gestructureerde behandeling of psycho-educatieve groepen die een bepaald aantal sessies houden en waarvan verwacht wordt dat de deelnemers elke bijeenkomst bijwonen. Door de open opzet kunnen de leden zich enigszins anoniem voelen en deelnemen zoals het hen uitkomt. Voor sommige mensen kan het bijwonen van de bijeenkomsten en het luisteren naar de ervaringen van anderen al nuttig zijn.
De helende kracht van groepen is goed gedocumenteerd, en steungroepen bieden veel van dezelfde therapeutische kenmerken als meer gestructureerde groepen. Deze factoren zijn: altruïsme (de kans om anderen te helpen), saamhorigheid, universaliteit (er zijn anderen die worstelen met soortgelijke uitdagingen), interpersoonlijk leren, begeleiding, catharsis, identificatie, zelfbegrip, het bijbrengen van hoop, en existentiële factoren (zoals de zoektocht naar een grotere betekenis in het leven). Elk van deze factoren houdt rechtstreeks verband met de wederzijdse steun die de leden elkaar bieden.
Steungroepen zijn over het algemeen minder gestructureerd dan psycho-educatieve groepen of therapiegroepen; elke groep stelt echter gewoonlijk zijn eigen normen, regels en schema’s vast. Sommige groepen, zoals de AA, reserveren traditioneel tijd voor individuele leden om hun eigen uitdagingen en vorderingen ten overstaan van de groep te bespreken. Andere groepen laten regelmatig sprekers komen om informatie te geven over stoornissen of specifieke vaardigheden om ermee om te gaan. De kracht van steungroepen ligt echter in de leden, en hun bereidheid om hun eigen ervaringen, uitdagingen en oplossingen te delen in de context van de groep.
Naast deze traditionele, face-to-face steungroepen, heeft technologie een impact gehad op het functioneren en de beschikbaarheid van steungroepen. Er zijn veel list-serves, e-mailgroepen en chatgroepen die informatie verstrekken over specifieke levensproblemen (adoptie van kinderen buiten de Verenigde Staten, bijvoorbeeld), bepaalde soorten geestesziekten, en specifieke gezondheidsproblemen. Hoewel er altijd een risico bestaat dat men communiceert met anderen die niet eerlijk zijn, hebben veel mensen baat bij deze internetinteracties. Sommige mensen voelen zich zelfs meer op hun gemak bij het deelnemen aan internetondersteuningsgroepen vanwege de grotere anonimiteit die ze bieden.
Er is een verscheidenheid aan problemen en uitdagingen die in steungroepen aan de orde komen. Over het algemeen zal de ernst van het symptoom, evenals de fase van de ziekte of stoornis, bepalen of deelname aan een steungroep geschikt is. Voor ernstigere vormen van psychische aandoeningen, zoals schizofrenie of depressie met psychotische episoden, is een steungroep waarschijnlijk niet de optimale interventie, vooral niet in het beginstadium. Na stabilisatie door therapie en medicatie (indien van toepassing), kan een steungroep een belangrijke aanvulling zijn op een meer formele behandeling. In deze gevallen zijn de socialisatie, de interpersoonlijke relaties en de sociale steun die door de groep kunnen worden verkregen misschien niet elders beschikbaar, en als zodanig kan het voor de deelnemer een zeer positieve ervaring zijn. In een groepssituatie kan een deelnemer leren hoe hij gevoelens op een gezonde en positieve manier kan uiten, assertieve communicatie oefenen, feedback krijgen over gepaste en ongepaste inhoud voor een gesprek, feedback krijgen over non-verbale communicatie, nieuwe manieren leren om hulp aan anderen te vragen, in staat zijn om anderen te helpen, leren hoe vriendschappen te vormen, en nieuwe copingvaardigheden en gedragingen leren.