Watertherapie-oefenprogramma’s bestaan uit een verscheidenheid van behandelingen en oefeningen die in een zwembad worden gedaan en die speciaal ontworpen kunnen zijn om verlichting te bieden bij lage rugpijn of nekpijn. Deze oefeningen dienen ook om de spieren te conditioneren en te versterken om te helpen voorkomen dat rugpijn in de toekomst terugkomt.
De beenlift, of beenheffing, is een veel voorkomende watertherapie-oefening. Zie Watertherapie-oefeningen
Watertherapie-oefeningen zijn vooral nuttig in gevallen waarin een oefenprogramma op het land niet mogelijk is door de intensiteit van de pijn, verminderde botdichtheid, invaliditeit of andere factoren. Als zodanig is watertherapie een veelzijdige oefening en is bijzonder goed voor mensen met aandoeningen zoals:
- Osteoartritis
- Vergevorderde osteoporose (met gevoeligheid voor en/of pijn bij fracturen)
- Spierverrekkingen of -scheuren
Naast deze aandoeningen wordt watertherapie vaak aanbevolen als een vorm van oefentherapie om mensen met diabetes te behandelen, evenals personen met hoge bloeddruk. Beide voorwaarden kunnen verbeteren en worden meer beheersbaar met aquatische oefening.
Al deze aandoeningen kunnen het ongemakkelijk of pijnlijk maken om te oefenen op een harde of zelfs gewatteerde ondergrond, of terwijl men staat. Water biedt een veel zachtere, gastvrije omgeving.
Watertherapie biedt veel van dezelfde voordelen als een oefenprogramma op het land, waaronder de ontwikkeling van een behandelplan dat zorgvuldig op het individu is afgestemd. Watertherapie wordt ook wel zwembadtherapie, hydrotherapie of watertherapie genoemd.
Voordelen van oefenen in water
De fysische eigenschappen van water maken het een zeer gewenst oefenmedium voor de behandeling van rugklachten en andere spier- en skeletaandoeningen. Enkele van de belangrijkste eigenschappen van water die het oefenen vergemakkelijken zijn:
- Drijfvermogen: water gaat de zwaartekracht tegen en helpt om het gewicht van de patiënt op een gecontroleerde manier te ondersteunen terwijl de patiënt ondergedompeld is. Dit kan bijdragen tot de ontwikkeling van een beter evenwicht en meer kracht. Het drijfvermogen van water maakt ook een groter aantal posities mogelijk doordat de zwaartekracht vrijwel wegvalt, vooral bij oefeningen waarbij de benen moeten worden opgetild, bij de meeste mensen het zwaarste lichaamsdeel.
- Viscositeit: water biedt weerstand door middel van zachte wrijving, waardoor een blessure kan worden versterkt en geconditioneerd, terwijl het risico van verder letsel door verlies van evenwicht wordt verminderd.
- Hydrostatische druk: hydrostatische druk heeft een krachtig effect op de hart- en longfunctie, waardoor aquatische oefeningen een zeer nuttige manier zijn om de hart- en longfunctie te behouden en te versterken. Dit drukeffect helpt ook bij het verbeteren van de doorbloeding van de spieren.
Samen maken deze eigenschappen het mogelijk een oefeningsschema te ontwikkelen dat het gewicht dat op de wervelkolom wordt geplaatst (axiale belasting) en het risico op letsel door onbedoelde bewegingen tijdens de oefeningen minimaliseert. Mensen met osteoartritis in de nek en schouder kunnen bijvoorbeeld armcirkels of schouderrollen in het water oefenen om hun bewegingsbereik en kracht te verbeteren. Omdat het water zowel milde weerstand als ondersteuning biedt door het drijfvermogen, zou de persoon hoogstwaarschijnlijk niet de pijn ervaren die veroorzaakt wordt wanneer een vermoeide arm plotseling valt, zoals het kan doen aan het einde van op land gebaseerde oefeningen.
Daarnaast kan de perceptie van pijn verminderd worden als gevolg van vele factoren die geassocieerd worden met watertherapie, zoals de ontspannende geluiden en de warmte van het water, waardoor het een andere en vaak zeer plezierige ervaring wordt.
Vaak is het gemakkelijker om een oefenprogramma in het water te beginnen alvorens het op het land te proberen. Bijvoorbeeld, bewegingsoefeningen voor heupflexoren en abductoren zijn over het algemeen veel gemakkelijker eerst in het water uit te proberen, omdat het been enigszins wordt ondersteund terwijl de persoon de juiste houding leert. Het drijfvermogen bij het doen van watertherapie-oefeningen kan worden vergroot door het gebruik van drijvers