Misschien heeft u zich laten verleiden tot het lezen van artikelen in de roddelbladen met koppen als “Hoe onthul je een psychopaat” of “Is je baas een psychopaat?”.
Velen lijken psychopathie een intrigerend onderwerp te vinden en met een zekere morbide nieuwsgierigheid willen ze meer over de stoornis te weten komen, zegt een deskundige, Karolina Sörman van het Karolinska Instituut in Stockholm, die onderzoek doet naar psychopathie.
“Een Google-zoekopdracht op psychopathie levert meer dan een paar miljoen hits op en sommige mensen krijgen de indruk dat mensen links en rechts gedomineerd worden door psychopaten,” zegt Sörman tegen de Zweedse website forskning.se.
Psychopaten overal?
Het is niet zo. Ze zegt dat de gegevens op basis van onderzoek voor het schatten van het aantal psychopaten in ons midden niet erg sterk zijn.
“Er zijn weinig solide studies die aangeven hoeveel psychopaten we gemiddeld in de volwassen bevolking hebben,” zegt ze.
Zij zegt dat uit Britse studies blijkt dat één procent van de mannelijke bevolking voldoet aan de criteria voor psychopathie.
Volgens SIFER (het Noorse Centrum voor Onderzoek en Onderwijs in Forensische Psychiatrie) zou 0,5 tot 1 procent van de bevolking psychopaat kunnen zijn. Het aandeel dat aan de criteria voldoet, is veel hoger onder gevangenen. Bijna 20 procent van alle gedetineerden in Noorse gevangenissen zijn psychopaten. Die zitten achter ongeveer de helft van alle criminaliteit, volgens een artikel van SIFER over psychopathie.
Asle Makoto Sandvik, universitair hoofddocent bij SIFER, promoveerde op het onderwerp psychopathie. Hij herkent de indruk die de media zouden kunnen wekken dat psychopaten achter elke hoek op de loer liggen. Hij verduidelijkt dit in een interview met het psychologie tijdschrift Katarsis, dat wordt uitgegeven door studenten aan de Universiteit van Bergen.
In het interview vertelt hij over het tegenkomen van literatuur die beweert dat vijf procent van de bevolking bestaat uit psychopaten.
Hij denkt dat het concept Psychopathie misbruikt wordt. Verschillende persoonlijkheidsstoornissen worden op één hoop gegooid en psychopathie genoemd.
Psychopathie is geen psychiatrische diagnose. Volgens SIFER zijn persoonlijkheidsstoornissen afwijkende, disfunctionele en onpraktische manieren van denken, voelen en omgaan met anderen. De ernstigste zogenaamde antisociale persoonlijkheidsstoornissen verwijzen naar psychopathie.
Beter praten over eigenschappen
Er zijn een paar ongewenste eigenschappen op zijn plaats bij een psychopaat, zoals narcisme, gebrek aan empathie en spijt, evenals impulsief gedrag. Maar volgens Katarsis vindt Sandvik het beter om te praten over dimensies van trekken dan om mensen op te splitsen in categorieën, zoals psychopaat versus niet-psychopaat.
Hij denkt dat iedereen gradaties van psychopathische trekken heeft als onderdeel van zijn persoonlijkheid. Psychopaten hebben deze trekken in grotere mate dan anderen.
Dit betekent dat het verkeerd is om te praten over het genezen van een psychopaat, iets wat al enige tijd als onmogelijk wordt beschouwd, aldus forskning.se. Onderzoekers beginnen nu te denken dat het tot op zekere hoogte mogelijk is om het probleem te verhelpen, op verschillende gebieden.
“Ja, we beginnen aanwijzingen te zien dat het mogelijk is om te werken met het vermogen om empathie te hebben, ook al zijn de deskundigen slechts voorzichtig optimistisch,” zegt Henrik Andershed tegen forskning.se. Hij leidt een onderzoeksgroep die bestudeert hoe psychopathische trekken zich ontwikkelen van de kindertijd tot de volwassenheid.
Moet veel trekken hebben
Een van de redenen waarom mensen het beeld van grote aantallen psychopaten in de samenleving herkennen, is dat veel van de kenmerken van een psychopaat, zoals gebrek aan empathie, koudhartigheid en manipulatief gedrag, bij veel naast de psychopaten worden aangetroffen, zo redeneert Karolina Sörman.
Maar als je ex, je baas of de voorzitter in je wooncollectief een van deze trekken lijkt te vertonen maakt dat hen nog geen psychopaten.
“Om als psychopaat te worden gedefinieerd moet een persoon veel van deze trekken hebben,” zegt Sörman tegen forskning.se.
Lees de Noorse versie van dit artikel op forskning.no
Vertaald door: Glenn Ostling