Logistieke kwesties | Gebruik van verkregen gegevens | Referenties
Een proefstudie, of haalbaarheidsstudie, is een klein experiment dat bedoeld is om de logistiek te testen en informatie te verzamelen voorafgaand aan een grotere studie, om zo de kwaliteit en efficiëntie van deze laatste te verbeteren. Het kan tekortkomingen in de opzet van een voorgesteld experiment of procedure aan het licht brengen en deze kunnen dan worden aangepakt voordat dieren, tijd en middelen worden besteed aan grootschalige studies. Dierproeven worden meestal niet geïsoleerd uitgevoerd, maar maken deel uit van een onderzoeksprogramma. Een goede onderzoeksstrategie vereist zorgvuldige planning en een proefstudie zal vaak deel uitmaken van deze strategie.
Een proefstudie is normaal gesproken klein in vergelijking met het hoofdexperiment en kan daarom slechts beperkte informatie verschaffen over de bronnen en de grootte van de variatie van responsmaten. Het is bijvoorbeeld onwaarschijnlijk dat een proefonderzoek alleen voldoende gegevens over variabiliteit kan opleveren voor een power-analyse om het aantal dieren te schatten dat in een goed opgezet experiment moet worden opgenomen. Een systematisch overzicht van de literatuur of zelfs één enkele publicatie is een geschiktere bron van informatie over variabiliteit. De proefstudie kan echter essentiële informatie verschaffen over de ernst van voorgestelde procedures of behandelingen.
Logistieke kwesties die door een proefstudie aan het licht kunnen worden gebracht
Een proefstudie kan een aantal logistieke kwesties aan de orde stellen. Als onderdeel van de onderzoeksstrategie kunnen de volgende factoren voorafgaand aan de hoofdstudie worden opgelost:
- Controleer of de instructies aan de onderzoekers (bv. randomisatieprocedures) begrijpelijk zijn.
- Controleer of de onderzoekers en technici voldoende vaardig zijn in de procedures.
- Controleer de juiste werking van de apparatuur.
- Controleer of het proefdier een taak kan uitvoeren (fysiek of cognitief).
- Controleer de betrouwbaarheid en validiteit van de resultaten.
- Ontdek een bodem- of plafondeffect (bijv.Als een taak te moeilijk of te gemakkelijk is, zullen de resultaten scheefgetrokken zijn.
- Bepaal of het niveau van interventie geschikt is (bv. de dosis van een geneesmiddel).
- Stel vast welke bijwerkingen (pijn, lijden, angst of blijvende schade) door de procedure worden veroorzaakt, en hoe doeltreffend de maatregelen zijn om deze te beperken (bv.b.v. dosering en schema van de analgesie).
- Vaststellen van humane eindpunten.
Wat te doen met de gegevens/informatie
De verkregen informatie over logistieke kwesties moet worden opgenomen in de hoofdopzet van de studie. Aangezien het doel van een proefstudie is de haalbaarheid van een experiment te beoordelen, is het zeer zelden zinvol meer dan samenvattende statistieken van de gegevens te presenteren. In feite kunnen de gegevens irrelevant zijn als er problemen met de methoden worden ontdekt.
Als een proefonderzoek niet leidt tot wijziging van materialen of procedures, kunnen de gegevens geschikt zijn om in het hoofdonderzoek te worden opgenomen. De steekproefstrategie die wordt gebruikt om proefpersonen te selecteren, en de mogelijkheid van veranderingen in de loop van de tijd moeten zorgvuldig worden overwogen voordat de proefgegevens worden opgenomen. Zelfs als de proefgegevens niet op deze manier worden gebruikt, en zelfs als het definitieve ontwerp duidelijk van het proefonderzoek verschilt, is het nuttig om informatie over het proefonderzoek op te nemen in eventuele publicaties of verslagen die uit het hoofdexperiment voortvloeien, aangezien dit van nut kan zijn voor de opzet van toekomstige experimenten.
Het kan nodig zijn een tweede proefonderzoek uit te voeren om het herziene hoofdonderzoek te beoordelen of in sommige gevallen kan het nodig zijn van het hoofdonderzoek af te zien.
- Lancaster GA, Dodd S, Williamson PR (2004). Design and analysis of pilot studies: recommendations for good practice. Journal of Evaluation in Clinical Practice 10(2): 307-312 doi: 10.1111/j..2002.384.doc.x.
- Ruxton GD, Colegrave N (2006). Experimental Design for the Life Sciences (2e editie). Oxford University Press.
- Cochran WG, Cox GM (1992). Experimental Designs (2e editie). John Wiley & Sons.
- Altman DG (1991). Practical Statistics for Medical Research. Chapman & Hall.
- Festing MF et al (2002). The design of animal experiments: reducing the use of animals in research through better experimental design, London UK, Royal Society of Medicine Press.