Zaterdag 24 augustus 2019 markeerde een vervelende verjaardag voor planetaire wetenschappers. Het was 13 jaar na de dag dat de officiële definitie van Pluto veranderde – wat ooit tot de planeten van het zonnestelsel werd gerekend, was nu slechts een nederige dwergplaneet.
Maar niet iedereen was het eens met de uitspraak van de Internationale Astronomische Unie – en nu heeft NASA Administrator Jim Bridenstine zijn stem toegevoegd aan het koor dat zijn steun uitspreekt voor Pluto’s lidmaatschap van de zonnestelselplanetenclub.
“Het is maar dat je het weet, naar mijn mening is Pluto een planeet,” zei hij tijdens een rondleiding door het Aerospace Engineering Sciences Building van de Universiteit van Colorado Boulder.
“Je kunt schrijven dat de NASA Administrator Pluto opnieuw tot een planeet heeft verklaard. Ik blijf erbij, het is de manier waarop ik het geleerd heb, en ik blijf erbij.”
Nou, dit verandert officieel niets, en zijn redenering is een beetje gemakkelijk – iets op de ene manier geleerd hebben betekent niet dat het zo moet blijven, dank u geocentrisme. Het is een luchtige opmerking, en dat is prima.
Maar het toeval wil dat planeetwetenschappers al jaren op de planeet Pluto trommelen, en hun redenen zijn iets weloverwogener.
Toen de IAU in augustus 2006 Pluto van de lijst van negen planeten in het zonnestelsel schrapte, was dat een gevolg van de officiële definities van planeten en dwergplaneten.
Vóór die tijd waren er geen officiële definities van deze objecten, wat problemen opleverde toen astronoom Mike Brown van het California Institute of Technology en collega’s een object ontdekten dat groter leek te zijn dan Pluto. (Dit object werd later een dwergplaneet genoemd, en Eris, naar de Griekse godin van strijd en tweedracht.)
Het verschil tussen een planeet en een dwergplaneet dat de status van Pluto veranderde? Pluto – hangend zoals hij doet in het Kuipergordel asteroïdenveld – heeft “de buurt rond zijn baan” niet gezuiverd van andere rotsen.
Dit hielp om het waargenomen probleem van andere objecten rond dezelfde grootte van Pluto op te lossen, waarvan er mogelijk honderden zijn. Als Pluto in de planeet club was, wat hield de rest van de riff-raff buiten?
Planetaire wetenschapper Alan Stern, leider van NASA’s New Horizon’s missie, is vocaal geweest over zijn teleurstelling over het besluit om Pluto te de-planeteren sinds het werd gemaakt.
“Mijn conclusie is dat de IAU-definitie niet alleen onwerkbaar en onleerbaar is, maar zo wetenschappelijk gebrekkig en innerlijk tegenstrijdig dat het niet sterk kan worden verdedigd tegen beweringen van wetenschappelijke slordigheid, “ir-rigor,” en overtuigende classificatie,” schreef hij in september 2006.
“Het New Horizons project zal, net als een groeiend deel van het publiek, en vele honderden zo niet duizenden professionele onderzoeksastronomen en planeetwetenschappers, de planeetdefinitie-resolutie van de IAU van 24 aug. 2006 niet erkennen.”
En dat heeft hij dus ook niet gedaan. Sterker nog, eerder dit jaar debatteerde hij met Ron Ekers van de IAU, waarbij hij de planeetstatus van Pluto verdedigde.
Het is niet alleen dat slechts 424 van de ongeveer 9000 IAU-leden over de resolutie stemden, noch dat honderden planeetwetenschappers onmiddellijk een petitie tegen de resolutie indienden.
Het is ook dat Pluto zijn eigen gelaagde atmosfeer heeft, organische verbindingen, weer, manen.
Het heeft landschappen – rotsachtige bergketens en uitgestrekte vlakten. Het heeft lawines, misschien plutobevingen, misschien zelfs vloeibare oceanen. En dat de definitie op basis van baanopruiming geen historische waarde heeft.
En zelfs als dat wel zo was, zou je kunnen aanvoeren dat andere planeten hun omgeving ook niet hebben opgeruimd – er hangen heel wat asteroïden rond de banen van zowel de Aarde als Jupiter (hoewel lang niet zoveel als de Kuipergordel.)
Wetenschappers hebben vorig jaar betoogd dat een planeet zou moeten worden gedefinieerd als een object dat groot genoeg is geworden om een bol te worden.
“Het blijkt dat dit een belangrijke mijlpaal is in de evolutie van een planetair lichaam, omdat blijkbaar wanneer dit gebeurt, het actieve geologie in het lichaam in gang zet,” legde planetair fysicus Philip Metzger van de Universiteit van Centraal Florida uit.
Tot nu toe heeft de IAU geen tekenen van terugkrabbelen getoond, maar dat doen de voorstanders van Pluto ook niet. Misschien dat Bridenstine, die zich aansluit bij Team Pluto, de strijd zal hervatten. En wij staan klaar om onze honderden nieuwe planeetvrienden te verwelkomen.