Moderne propaganda

De zogenaamde elites zullen altijd een strijd om uw verstand voeren. Daartoe gaat het niet om wat in het openbaar heftig wordt bediscussieerd, maar om wat onbesproken wordt gelaten. Wanneer de alternatieve verhalen onder onze aandacht worden gebracht, is de enige optie voor het establishment en andere machtige actoren om op de man te spelen, niet op de bal, en de mensen aan te pakken die een ander gezichtspunt bieden.

Iemand die deze strategie goed kent, omdat hij aan de ontvangende kant ervan heeft gestaan, is professor Piers Robinson, leerstoelhouder politiek, samenleving en politieke journalistiek aan de Universiteit van Sheffield. Deze week is ook Dr. Florian Zollmann, docent journalistiek aan de universiteit van Newcastle en auteur van media, propaganda en interventiepolitiek, bij ons.

Dr. Zollman vertelt Renegade Inc. dat mensen vaak een verkeerd beeld hebben van de hedendaagse propaganda, omdat ze denken aan een heel specifiek soort beïnvloeding van het publiek, die vaak te maken heeft met wat je een soort snode staatsactoren zou kunnen noemen.

De misvattingen over hedendaagse propaganda

“Het is misschien gemakkelijk om te denken dat, laten we zeggen, het nazi-regime van Duitsland propaganda voerde, of dat de Sovjet-Unie propaganda voerde. Tegenwoordig denken we misschien aan de Trump-administratie en propaganda en ‘nepnieuws’ enzovoort, maar als we naar de geschiedenis kijken, is er veel meer aan de hand met propaganda als we naar onze eigen democratieën kijken,” zegt hij.

Dr Zollman zegt dat het belangrijk is om terug te kijken naar de geschiedenis, om de terminologie van propaganda te traceren en hoe het is veranderd.

“Wat we moderne propaganda noemen, is eigenlijk uitgevonden aan het begin van de 20e eeuw,” zegt hij. “En eigenlijk heeft het meer betrekking op zakelijke praktijken, op reclame, public relations enzovoort.”

Wetenschapper Edward Bernays (neef van Sigmund Freud) schreef een tamelijk beroemd boek met de titel ‘Propaganda’. Daarin noemt hij elke promotionele activiteit een onderdeel van propagandatechnieken.

“Dit kunnen natuurlijk reclametechnieken zijn die bedrijven gebruiken om hun producten onder de aandacht van hun publiek of consumenten te brengen, maar het heeft ook betrekking op regeringen en de manier waarop zij hun standpunten overbrengen op hun bevolking, in democratieën,” zegt Dr. Zollman.

“Eén scène die echt belangrijk is in Bernays’ boek is dat hij kijkt naar WO I, toen propaganda intensief werd gebruikt om de oorlogsinspanningen te ondersteunen in de VS in die tijd, en ook in Groot-Brittannië en Duitsland. Maar het werd beschouwd als een vrij succesvolle campagne om de publieke opinie in de VS te veranderen. In dit boek is Bernays er heel eerlijk over en hij zegt – ik bedoel ik parafraseer hem in grote lijnen, het is geen rechtstreeks citaat – maar hij zegt zoiets als: ‘van nu af aan moeten intelligente mensen in onze landen hier in de toekomst gebruik van maken om mensen te beïnvloeden, of dat nu is als onderdeel van het bestuur, maar het kan ook zijn, zeg, als je als bedrijf je product wilt aanprijzen’.

“Hij heeft verschillende hoofdstukken, die in principe betrekking hebben op deze verschillende sectoren in de samenleving, en hoe in wezen machtige mensen propaganda moeten gebruiken. Het is ook heel belangrijk dat hij spreekt over elites. Er staat niet echt een nauwkeurige definitie in het boek, maar hij verwijst naar, zeg maar, de business roundtable in de VS: mensen in de regering, zeg maar, en politieke regeringen, presidenten, mensen ook in de vakbond, maar ook mensen hogerop in de instellingen.

“Om eerlijk te zijn, het is niet per se snode in die zin, dus het kan zijn dat je propaganda ook voor positieve doeleinden gebruikt. Het zou kunnen dat je deel uitmaakt van een progressieve organisatie en je zou deze technieken kunnen gebruiken. Je zou kunnen stellen dat propaganda in die zin echt onafhankelijk is van wie het uitvoert.”

Demonisering en mediaheksenjacht

Professor Piers Robinson maakte de propaganda en mediaheksenjacht rond de Syrische crisis van dichtbij mee, meer bepaald Douma.

“Ik denk dat de realiteit is dat dit een integraal onderdeel is van het bestuur in liberale democratieën,” vertelt hij aan Renegade Inc. “Ik bedoel, Florian had het over de geschiedenis, en het was zelfs terug in het begin van de 20e eeuw, je had discussies over de noodzaak van de intelligente manipulatie van de geest, en dit is echt koppelen in ideeën dat democratie is oke, maar je moet het ook beheren. Managed democracy, enzovoort.

“En deze instrumenten zijn in de loop der tijd zeer geavanceerd geworden, vooral wanneer je je op het terrein van internationale zaken en conflicten begeeft. Je hebt regeringen die strategische doelstellingen probeerden na te streven, vaak op basis van een zeer elitair soort inzicht dat buitenlandse beleidsgemeenschappen het best in staat zijn om te beslissen wat er moet gebeuren in de rol van de internationale politiek. En in die situaties worden deze vaardigheden en instrumenten, deze manipulatietechnieken, zeer verleidelijk, denk ik, voor regeringen. En het wordt bijna een routineonderdeel van het promoten en mobiliseren van bevolkingen om militaire actie te steunen.”

De professor zegt dat sommige mensen propaganda opvatten als elke vorm van promotie of overreding, maar in werkelijkheid werken de meeste definities met een idee dat manipulatie inhoudt, niet in de eerste plaats een democratisch proces.

“Het gaat er niet om mensen ervan te overtuigen dat ze moeten instemmen met een invasie in Irak om redenen die ze volledig begrijpen en die ze onderschrijven in de zin dat ze rationeel over de argumenten hebben nagedacht en hebben gedacht: ‘ja, we moeten oorlog gaan voeren’,” zegt hij. “Irak is daar nu een klassiek voorbeeld van, waar je een regering had die het Britse publiek probeerde over te halen om een militaire actie tegen Irak te steunen, zonder echt de rationele gronden te hebben om die steun ook echt te mobiliseren. Wat je dus uiteindelijk met Irak had, was een overdrijving van inlichtingen om Irak voor te stellen als een veel grotere WMD-dreiging dan het in werkelijkheid was.

“Irak is geen uitzondering. Dit gebeurt keer op keer als je kijkt naar historische voorbeelden.

“Kritisch gezien is er geen reden om te denken dat het niet op dit moment gebeurt, vandaag de dag, in conflicten zoals Syrië, onze relatie met Rusland en andere situaties over de hele wereld.”

Om op die manier te kunnen manipuleren moet je de logica uit het raam gooien. En het punt is dat dat niet van de ene op de andere dag zal stoppen. PR-campagnes, manipulatie, ze zullen niet plotseling ophouden als we doorgaan met het beheren van deze democratieën.

Dr Zollman zegt dat een belangrijk onderdeel van propagandacampagnes demonisering is, die vaak regelrecht manipulatief lijkt te zijn.

“Je kunt vrij snel tegenbewijs vinden, ook in het publieke domein, en documenten, maar ik denk dat het ook belangrijk is om te bedenken dat er subtielere voorbeelden van propaganda zijn,” zegt hij.

Vriend of vijand? En wie bepaalt dat?

Deze demonisering lijkt een dominant onderdeel van de nieuwsberichtgeving te zijn geworden. Meer publicaties lijken veel tijd en energie te besteden aan het aantasten van de geloofwaardigheid van degenen wier berichtgeving of onderzoek in tegenspraak is met hun eigen berichtgeving of onderzoek, in plaats van hun publiek belangrijke context en nuance te bieden, zodat het de wereld beter kan begrijpen. En wie beslist er eigenlijk wie onze vriend en wie onze vijand is? Professor Robinson zegt dat de huidige strategieën met betrekking tot oorlog en conflict ongelooflijk veel doen denken aan wat we zagen tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Hij zegt dat mensen worden gescheiden van rationeel denken door de vijand te demoniseren, zodat ze reageren met emotie en woede, in plaats van na te denken over de feiten. “Het is al heel lang aan de gang. Ik denk dat propaganda in termen van conflicten nogal voor de hand ligt als je er niet middenin zit. Als iedereen roept dat de Syrische regering aan het moorden is, genocide pleegt enzovoort, zijn mensen als het ware door de knieën gegaan of gevangen in de krantenkoppen.

“Vaak is propaganda subtieler.

“Het gaat om het vormgeven van de informatieomgeving, op een manier die niet noodzakelijkerwijs op emoties lijkt in te spelen.

“Zo werd er in het geval van Irak en massavernietigingswapens ingespeeld op de angsten van de mensen, maar de eigenlijke discussie was vrij rationeel en kalm, er werd gesproken over feiten en bewijzen, maar de mensen werden op kritische wijze op een bepaald pad gebracht om Irak als een bedreiging te zien. En dat is nogal een subtiele manier, (om mensen te manipuleren).”

Maar dan zijn er nog andere propagandatechnieken die kunnen worden gebruikt om de mening van mensen te manipuleren.

De zonde van het weglaten

“Je hebt niet vaak dat er regelrechte leugens worden verteld, omdat het politiek fataal is om op een regelrechte leugen te worden betrapt,” zegt professor Robinson. “Maar ook overdrijving van informatie, weglating, misleiding, mensen ertoe brengen zich op één kwestie te concentreren in plaats van op een andere kwestie. Er zijn manieren waarop mensen op een veel subtielere manier ertoe gebracht kunnen worden om op een bepaalde manier over een conflict te denken.”

Omissie is een van de grootste problemen waar we vandaag de dag mee te maken hebben.

“In het geval van Syrië, bijvoorbeeld, is het enige dat duidelijk is weggelaten uit publieke presentaties de steun van het Westen en zijn bondgenoten uit de Golfstaten voor militante extremistische groeperingen in Syrië,” zegt hij.

“Sommigen van hen zijn bijvoorbeeld verbonden met Al Qaida. Dat zijn dingen die echt buiten het begrip van de mensen vallen.

“Dus als ze aan Syrië denken, denken ze alleen maar aan de Syrische regering en wat de Syrische regering beweert te doen. Waar ze niet aan denken zijn de activiteiten waar wij bij betrokken zijn, die wij in het westen aanwakkeren en aanwakkeren, en die nog steeds doorgaan.”

Dr Zollman zegt dat er een wisselwerking is tussen deze demonisatiecampagnes, die rechtlijniger en directer zijn, en het bredere discours over het conflict.

“Natuurlijk, vooral als je kijkt naar de nieuwsmedia en hoe ze verslag doen, is er veel feitelijk materiaal dat je kunt lezen over, of horen over het conflict,” zegt hij. “Bijvoorbeeld de aantallen slachtoffers in een conflict. Nadenken over strategie en wat er gedaan moet worden om het geweld terug te dringen, enzovoort. Dit kan heel feitelijk klinken, maar het kan ook onderdeel zijn van een propagandakader.”

Terugkijkend op het Irak-conflict weten we dat de slachtofferaantallen in de media enorm zijn gebagatelliseerd. In sommige studies wordt gesproken van 100.000 doden in Irak na één jaar bezetting, en ongeveer 600.000 doden in 2006, drie jaar na de bezetting.

Propaganda van feiten & medeplichtigheid van de media

De propaganda-onderzoeker zegt dat de media vaak verzuimen enkele van de belangrijkste medische tijdschriften ter wereld te citeren en zich vaak baseren op cijfers die door andere instellingen zijn geciteerd en die een tiende van het aantal slachtoffers voorstelden.

“Je kunt een echt feitelijk discours hebben dat rationeel klinkt, en dat je informatie geeft waarvan je denkt dat het accuraat is, maar dan zijn er enkele belangrijke studies, die zoals Piers zei, die worden weggelaten uit het discours,” zegt Dr. Zollman.

“Als je nu teruggaat naar wat propagandageleerden zeggen over hoe je propaganda effectief maakt? Als je bijvoorbeeld kijkt naar het werk van Jacques Ellul, die een van de belangrijkste late propagandageleerden was, dan zei hij in zijn boek dat propaganda die rechtstreeks verband houdt met feiten uiteraard geloofwaardiger is.

“Robert K Merton, bijvoorbeeld, is een andere late geleerde die het ’technologic propaganda’ noemde. Hij bedacht zelfs de term ‘propaganda van feiten’, dat het duidelijk is dat als je alleen maar een beroep doet op emoties door middel van demonisering, het te voor de hand liggend wordt, het later zou kunnen averechts werken.

“Propaganda die niet gemakkelijk averechts werkt, die rationeel is, ‘feitelijk’, kan duidelijk geloofwaardiger lijken.

“En het wordt op die manier gebruikt omdat mensen die zich bezighouden met propaganda zich volledig bewust zijn van dit soort contexten.”

Dr Zollman zegt dat het belangrijk is om onderscheid te maken tussen verschillende soorten elementen van propaganda, vooral kijkend naar verschillende soorten teksten, waaronder nieuwsmedia of andere uitspraken.

“Het kan gaan om regelrechte demonisering, en dat is misschien gemakkelijker aan te pakken, maar dan kunnen we andere vertogen hebben die zelfs zeer kritisch kunnen lijken,” zegt hij.

“Er was veel kritiek op de oorlog in Irak, echt zware kritiek, zelfs in de elitepers over hoe de bezetting werd aangepakt. Quagmire’ was een discours enzovoort. Dus je zou kunnen denken, nou, is dit propaganda?

“Er was echt geen morele kritiek, echt niet, over Irak. Zou dit een schending van het internationaal recht zijn geweest, of een oorlogsmisdaad? Dit soort vragen kun je misschien vinden als je diep in het discours graaft, maar niet op de voorpagina’s.” Professor Morgan zegt dat het feit dat maar heel weinig media hebben bericht over de Britse onthouding bij de VN-stemming over Gaza, een goed voorbeeld is van de ongemakkelijke feiten die niet worden besproken als het gaat om buitenlandse conflicten. (We hebben dit alleen gemeld gezien in de Independent).

“Het soort gaat naar dat dit idee van weglating, waar niet over wordt gesproken, in zekere zin een van de grootste onderdelen is van propaganda en het manipuleren van de meningen van mensen,” zegt hij.

De Amerikaanse econoom Thomas Sowell tweette onlangs dat te veel mensen in de media het verschil niet lijken te kunnen zien tussen het melden van het nieuws en het creëren van de propaganda.

“Te veel mensen in de media lijken het verschil niet te kunnen zien tussen het verslaan van het nieuws en het creëren van propaganda.”

– Thomas Sowell (@ThomasSowell) July 21, 2017

Dr Zollman zegt dat er veel onderzoek is dat onderzoekt of journalistiek ook deel uitmaakt van het creëren van propaganda, of het nu opzettelijk of onopzettelijk is.

“Nick Davies, auteur van Flat Earth News, suggereerde dat een journalist tegenwoordig misschien wel 10 nieuwsberichten op een dag moet schrijven,” zei hij. “Dus wat moeten ze doen? Ze putten grotendeels uit voorgeselecteerd, vooraf geschreven materiaal van PR-bureaus, zodat je een fatsoenlijke aanpak hebt, een eerlijke aanpak, maar de output kan nog steeds PR zijn, wat volgens de historische definitie is wat Bernays propaganda noemde.”

Syrië & de grotendeels niet gerapporteerde rol van het westen

We zeggen vaak in dit programma dat mensen heel voorzichtig zijn met wat ze in hun lichaam stoppen, wat ze eten, enz. Maar wat ze in hun geest stoppen, daar zijn ze minder waakzaam over, en dat is niet altijd hun schuld.

Mensen hebben weinig tijd, maar honger naar kennis, en ze willen weten wat er in de wereld aan de hand is. In de eerste helft van de aflevering zei professor Robinson dat er in het Midden-Oosten groepen zijn die door het Westen worden gefinancierd en dat dit deel uitmaakt van de propagandadrift.

“In termen van publieke perceptie is het conflict in Syrië opgevat als een democratische revolutie die plaatsvond tegen een bruut repressief regime,” zegt hij. “De realiteit is dat het Westen vanaf het allereerste begin nauw bij het conflict betrokken is geweest.

“Wat we op dit moment zeker weten, is dat er vanuit het Westen en vanuit bondgenoten van de Golfstaten veel steun is gekomen voor militante groeperingen.

Professor Jeffrey Sachs, Amerikaans econoom en directeur van het Earth Institute aan de Columbia University verscheen onlangs op MSNBC’s ‘Morning Joe’ en noemde het Syrië-conflict “een fout van de VS die zeven jaar geleden begon”:

https://www.youtube.com/watch?v=198x-64KQzQ&t=2s

“Ik herinner me de dag in uw show dat president Obama zei ‘Assad moet gaan’,” zei hij. “En ik keek naar jou en Joe en zei: ‘Huh? Hoe gaat hij dat doen? Waar is het beleid daarvoor? En we weten dat ze de CIA hebben gestuurd om Assad omver te werpen. De CIA en Saoedi-Arabië hebben samen in geheime operaties geprobeerd om Assad omver te werpen. Het was een ramp. Uiteindelijk bracht het ISIS binnen als een splintergroepering van de jihadisten die naar binnen gingen. Het bracht ook Rusland binnen. Dus we zijn dieper en dieper en dieper gaan graven. Wat we nu moeten doen is eruit stappen.

“Dit is door ons gebeurd. Deze 600.000 zijn niet zomaar incidenteel.

“We begonnen een oorlog om een regime omver te werpen. Het was heimelijk.

“Het heette Timber Sycamore. Mensen kunnen het opzoeken. De CIA operatie, samen met Saoedi-Arabië, is nog steeds gehuld in geheimzinnigheid, dat is een deel van het probleem in ons land. Een grote oorlogsinspanning gehuld in geheimzinnigheid. Nooit besproken door het Congres, nooit uitgelegd aan het Amerikaanse volk, ondertekend door president Obama en nooit uitgelegd.”

Toen de pers aansloeg

Professor Robinson bracht dit naar voren net op het kritieke moment dat iedereen in het Westen – zeker Frankrijk, de VS, het VK – zich klaarmaakte om actie te ondernemen tegen Syrië. Hij werd door de mainstream media, met name de Times, betiteld als een van Assad’s ‘nuttige idioten’.

Hier is een klein fragment uit de kop van de Times die die zaterdag bij de mensen op de deurmat viel:

“Gezien alles wat bekend is over de bereidheid en het vermogen van president Assad om schade toe te brengen aan een gevangen bevolking, zou het een buitengewone mate van goedgelovigheid, sofisme en onwetendheid vergen om hem vrij te pleiten van deze gruweldaad.

“Precies die kenmerken worden geïllustreerd door een kleine groep academici, die, zo melden we vandaag aan respectabele instellingen, waaronder de universiteiten van Sheffield en Edinburgh…”

Professor Robinson zegt dat het verhaal van de Times waarin hij en zijn collega’s worden aangevallen omdat ze een onderzoeksgroep over Syrië hebben gevormd, in zekere zin een overduidelijke propagandatechniek is.

“Je stelt moeilijke vragen midden in een conflict,” zegt hij. “Je bent niet pro Assad, je bent pro waarheid. Je wilt erachter komen wat er precies aan de hand is.

“Het is een heel gebruikelijke tactiek als de tactiek om mensen ‘complottheoreticus’ te noemen, of ‘pro Assad’ of ‘apologeet’. Dit zijn manieren om te proberen mensen in het openbaar te vernederen en mensen te disciplineren, zodat ze geen vragen stellen.”

Hier is meer uit de Times:

“Piers Robinson beweert een specialist in politieke journalistiek te zijn, maar toch verdedigt hij buitenissige figuren die echte verslaggeving van de oorlog in Syrië aanvallen. Professor Robinson’s idiosyncratische begrip van het concept journalistiek kan worden afgeleid uit zijn verdediging van Russia today, RT, de staatspropaganda-arm van het Poetin-regime. Hij prijst RT voor het bieden van een belangrijke uitlaatklep voor mensen die elders hun stem niet krijgen gehoord.”

Zegt professor Robinson: “Ik sta achter het belang van mensen die een verscheidenheid aan informatiebronnen raadplegen, waaronder RT, het omvat Press TV, het omvat het kijken naar onze eigen mainstream media in het Westen, en het omvat het kijken naar sociale media, en het ontwikkelen van de vaardigheden, als individu, als lid van het publiek, om daadwerkelijk te navigeren door die verschillende informatiebronnen, om je eigen intelligentie te gebruiken, je eigen instinct, om te bepalen wat er aan de hand is.”

Marktgebaseerde journalistiek een anathema voor waarheid

Dr Zollman zegt dat veel fatsoenlijke media-economen in hun boeken zouden schrijven dat als je waarheidsgetrouwheid, diversiteit van de publieke opinie in het nieuws, waakhondfuncties en de mogelijkheid om machthebbers in twijfel te trekken wilt, deze normen niet kunnen worden geleverd in een commercieel, marktsysteem.

“Het gebruik ervan is duur,” zegt hij.

“Als je wilt dat ze harde onderzoeken produceren, moet je veel geld gebruiken. Je moet bang zijn voor flak van anderen, en van machtige machten. En als je iets publiceert wat hen niet bevalt, kun je de dreiging hebben van smaadzaken, enzovoort.”

Hij zegt dat de markt systematisch nieuws onderfinanciert, wat leidt tot een soort output die de Britse onderzoeksjournalist Nick Davies omschrijft als ‘churnalism’, waarbij sommige journalisten tot 40 verhalen per week moeten aanleveren.

“Maar je kunt daar net zo goed andere terminologie voor gebruiken,” zegt Dr. Zollman, “die te maken heeft met PR en propaganda gebaseerde journalistiek. En daarna komt het internet, en ik denk dat ongeveer 50% van de reclame-inkomsten, die echt belangrijk zijn voor de commerciële nieuwsmedia, volgens sommige studies online is gegaan. Dit betekent dus dat de reguliere nieuwsmedia ruwweg 50% van hun financiering zijn kwijtgeraakt, als je kijkt naar de Amerikaanse/Britse context. Dit betekent verdere inkrimping. Dus ik veronderstel dat in dit soort omgeving, propaganda vaker wel dan niet deel uitmaakt van het nieuwsdiscours.”

Betekent dit dat het publiek op een buigpunt komt waar ze zeggen, ‘eigenlijk hebben we hier genoeg van’? Waar ze veel kunnen doorzien van wat ze lezen en kijken. Ze zijn misschien niet noodzakelijk op de hoogte van de andere delen ervan die specifiek ontbreken, maar ze kunnen in grote lijnen, intuïtief besluiten dat de nieuwsmedia in hun huidige vorm niet langer werken in het belang van het publiek. Hoe zou dat buigpunt eruit zien? Professor Robinson zegt dat hij denkt dat we op dit moment iets van dat buigpunt zien in termen van afnemend vertrouwen in de mainstream media, overheid en instellingen. “Maar het is ook belangrijker dan dat. We hebben te maken met een echt probleem op het gebied van democratie. We hebben mensen die, om heel goede redenen, geen vertrouwen hebben in de informatie die ze krijgen. Je hebt een toename van propaganda-activiteiten. En hoe meer je daarvan hebt, hoe verder je verwijderd raakt van een ideale publieke sfeer, rationeel debat, hoe verder je verwijderd raakt van democratie.

“Ik denk dat we op dit moment met het soort politieke dissidentie dat we zien in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten, maar ook in veel, veel Europese landen, een begrip zien, een opkomst van het soort problemen dat we hebben besproken met de mainstream media, publiek bewustzijn, gebrek aan vertrouwen in instellingen.

“Ik ben hoopvol of ik ben optimistisch en dat dat zich zal vertalen in positieve politieke energie, waar mensen betere media zullen eisen, betere regering, minder manipulatie door propaganda.”

Maar wat als dat buigpunt verschuift naar een verschuiving naar totalitarisme, waar mensen veel van dat idealisme opgeven en zeggen: ‘iemand anders zorgt ervoor, het is beter in jullie handen’, en dan krijgen regeringen meer macht en grijpen ze harder in op die afwijkende stemmen?

“Nou ik denk dat mensen, als je naar de geschiedenis kijkt, blijven vechten,” zegt professor Robinson, “Mensen willen leven in een samenleving waarin ze geloven, in ieder geval tot op zekere hoogte. Ik denk dat regeringen nu steeds meer proberen om informatie te manipuleren. En dat zie je op dit moment gebeuren op het web. Al het debat over Google en de hiërarchie van zoekresultaten, over een mogelijke opkomst van kunstmatige intelligentieprogramma’s enzovoort die informatie ziften. Het is waarschijnlijk redelijk te verwachten dat dat aan de gang is. We weten zelfs dat GCHQ enzovoort energie steken in het bekijken van informatie die op het web te vinden is.

“Het potentieel voor manipulatie en controle is dus toegenomen door de internetomgeving.

“Ik denk dat het gevaar waarop u zinspeelde, dat regeringen de controle proberen te grijpen en nieuwe technologische ontwikkelingen gebruiken om informatie op het internet te beheren, een zeer reëel gevaar is.”

Geschonden beloften en een afbrokkelende economie

Is de achtergrond van dit alles een afbrokkelend economisch systeem dat niet doet wat er op het blik staat? Iedereen is verteld over de ‘eigendom bezittende democratie’, de Amerikaanse droom en al de rest. Moet het Westen nu onder ogen zien dat het heeft lopen leuren met een systeem dat veel van die beloften in feite niet zal waarmaken? En is dat een achtergrond geweest voor veel van het gebruik van deze moderne propaganda? Dr. Zollman zegt dat we zeker een sterke propaganda-inspanning zien in de Westerse democratieën, maar dat er ook hoop kan zijn. Ik denk dat er zeker een barst zit in de manier waarop het internet ook debatten en mogelijkheden heeft geopend,” zegt hij. “Wat we ‘gate-watching’ zouden kunnen noemen, is prominenter geworden. We zien dat er basisorganisaties en individuen zijn die Twitter en andere software gebruiken, en behoorlijk wat volgers krijgen. En ook onafhankelijke journalistiek produceren. Maar zoals ik al eerder zei, denk ik dat echte onafhankelijke journalistiek gebaseerd op onderzoek meer nodig heeft dan dat.

“Je hebt letterlijk miljoenen ponden nodig om op termijn serieuze opeenvolgende journalistiek te bedrijven. Maatschappijen moeten echt nadenken over hoe je dat wilt uitruilen.

“Ik denk dat subsidies een effectieve manier kunnen zijn. Ik zie geen andere manier om journalistiek te financieren.”

Professor Robinson zegt dat de beste techniek is om mensen daadwerkelijk de vaardigheden te geven om hun eigen intelligentie te gebruiken om informatie te sorteren.

“Dat is echt de meest productieve manier om verder te gaan, in termen van het profiteren van de informatie die we hebben, het potentieel dat we hebben met sociale media, evenals het aanpakken van deze kwestie van het financieren van een publieke sfeer die democratie mogelijk gaat maken en ga zo maar door,” zegt hij. “En misschien ook om mensen er uiteindelijk aan te herinneren dat ze wel degelijk een verantwoordelijkheid hebben in een democratie. Ik weet dat sommige mensen het hebben over het tijdperk van apathie en dat mensen zeggen ‘nou, ik heb het te druk met mijn werk’, enz. Als mensen niet voor de waarheid vechten, als mensen hun regeringen niet ter verantwoording roepen en hun regeringen niet kritisch onderzoeken, dan faalt de democratie.

“En dan belanden we op heel slechte plaatsen, zoals we in de geschiedenis hebben gezien.”