Alle baby’s hebben bij de geboorte een tekort aan vitamine K, waardoor ze het risico lopen op ernstige bloedingen in de hersenen of darmen totdat ze de vitamine krijgen door het eten van vast voedsel, meestal rond de leeftijd van zes maanden. De vitamine is essentieel voor de bloedstolling, en een vitamine K-injectie na de geboorte elimineert dit bloedingsrisico.
Een klein percentage van de ouders heeft de prik altijd geweigerd, maar het aantal groeit, volgens een nieuwe studie. Het onderzoek wees ook uit dat kinderen van deze ouders 15 keer meer kans hebben dan anderen, op de leeftijd van 15 maanden, om geen van de vaccins te hebben gekregen die worden aanbevolen door de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention “Onze bevinding van een verband tussen vitamine K-weigering en vaccinweigering was zeer verontrustend,” zegt senior auteur Shannon MacDonald, een postdoctorale fellow aan de faculteit Geneeskunde van de Universiteit van Calgary. “We hadden een correlatie tussen de twee verwacht, maar niet dat de associatie zo hoog zou zijn.” Vitamine K is geen vaccin of gerelateerd aan de productie van vaccins.
De American Academy of Pediatrics (AAP) heeft sinds 1961 routinematig vitamine K-injecties bij de geboorte aanbevolen, omdat de vitamine tijdens de zwangerschap de placenta niet goed passeert. De injectie geeft zuigelingen voldoende vitamine K totdat ze voldoende via de voeding binnenkrijgen. Vitamine K-tekortbloedingen zijn altijd al voorgekomen, maar jarenlang was de aandoening minder gebruikelijk dan andere oorzaken van sterfte bij zuigelingen. “Mensen waren veel bezorgder over hun baby’s die stierven aan mazelen, kinkhoest en meningitis,” zegt Clay Jones, een kinderarts die gespecialiseerd is in pasgeborenen in het Newton-Wellesley Hospital in Massachusetts.
Klassieke vitamine K-tekortbloedingen, hoewel zelden fataal, komen in de eerste week van het leven voor bij 0,25 tot 1,7 procent van de baby’s die de verbinding niet krijgen. Late vitamine K-tekortbloedingen, die over het algemeen kunnen voorkomen tot zes maanden oud, zijn zeldzamer maar dodelijker; de bloedingen komen bijna altijd voor in de hersenen van baby’s, maar kunnen ook voorkomen in de darmen en treffen vier tot zeven van elke 100.000 baby’s zonder de injectie. Ongeveer 20 procent van de baby’s overlijdt en 50 procent loopt langdurige hersenbeschadiging op. “Ze kunnen gelukkig en gezond zijn en het goed doen en dan-boem, zijn ze neurologisch verwoest, zo niet dood,” zegt Jones. De injectie heeft geen andere bijwerkingen dan de korte pijn van de injectie en zeldzame maar mogelijke blauwe plekken, en heeft weinig tot geen risico op een allergische reactie omdat het in de spier wordt geïnjecteerd in plaats van in een ader, zegt hij.
Vitamine K kan oraal worden toegediend, maar zelfs met deze optie zijn er bloedingen opgetreden. Deze methode vereist ook meerdere doses, wat ouders kunnen vergeten. Borstgevoede baby’s lopen het grootste risico op vitamine K-tekortbloedingen omdat moedermelk extreem lage concentraties van de verbinding bevat, ongeacht de voeding van de moeder. Babyvoeding bevat toegevoegde vitamine K, maar baby’s die flesvoeding krijgen lopen nog steeds het risico op bloedingen als ze te weinig binnenkrijgen of als hun lichaam het niet voldoende opneemt als gevolg van antibiotica, braken, diarree of een onderliggende leverziekte.
Een rapport vorig jaar van vier baby’s in Nashville die laat vitamine K-tekortbloedingen ontwikkelden nadat hun ouders de prik weigerden, zette MacDonald en collega’s ertoe aan het weigeringspercentage en de factoren voor weigeringen te onderzoeken. Onder meer dan 282.000 kinderen geboren tussen 2006 en 2012 in Alberta, kregen alle kinderen behalve 0,3 procent de vitamine K-prik bij de geboorte, rapporteerden zij in Pediatrics. Maar het percentage weigeringen verdubbelde van 0,21 procent in 2006 tot 0,39 procent in 2012. “Het percentage was laag, maar verontrustender was het stijgende percentage weigeringen,” zegt Mark Belletrutti, een kinderhematoloog aan de Universiteit van Alberta. “Ik denk dat het aantal weigeringen zal toenemen, vooral als we niet beter voorlichten waarom vitamine K belangrijk is. Geen enkele baby zou in deze tijd moeten sterven aan een hersenbloeding als gevolg van een vitamine K-tekort.”
Jones zegt dat hij vermoedt dat het weigeringspercentage in de VS hoger ligt. Voorlopig onderzoek dat deze zomer werd gepresenteerd van twee ziekenhuizen in Nashville toonde een weigeringspercentage variërend van 2,3 tot 3,7 procent. “Kinderartsen denken al lang dat de toename van vitamine K-weigeringen een afspiegeling is van de toename van aarzeling om te vaccineren,” merkt hij op, hoewel de studie uit Alberta de eerste is die bewijs levert voor het verband. Sommige ouders zijn bang dat de prik kanker zal veroorzaken, een mogelijkheid die werd geopperd door twee studies in de jaren 1990 die sindsdien zijn weerlegd. Deze vrees komt overeen met de vrees voor een verband tussen autisme en het vaccin, dat eveneens werd weerlegd. De meeste weigeringen komen echter voort uit een mentaliteit die sceptisch staat tegenover synthetische chemicaliën en medische interventies, zegt Jones, een observatie die de auteurs van de studie ook maken.
“Deze groep ouders deelt vaak een bepaald wereldbeeld van gezondheid dat een voorkeur voor natuurlijke gezondheidsremedies omvat en de standaard aanbevolen praktijken van gevestigde medische autoriteiten in twijfel trekt,” schreven de auteurs. Moeders die de prik weigerden, hadden meer kans op vaginale bevallingen zonder ruggenprik, en baby’s die door vroedvrouwen werden afgeleverd, hadden acht keer minder kans om vitamine K te krijgen dan baby’s die door artsen werden afgeleverd. Ondanks het algemeen lage percentage weigeringen, was het percentage 14,5 procent onder ouders die thuisbevallingen hadden gepland en 10,7 procent van ouders in geboortecentra. “Naarmate meer kinderen in geboortecentra en thuis geboren worden, zal dat aantal absoluut stijgen,” zegt Jones. Het voorlopige onderzoek in Nashville toonde een even hoog percentage onder vijf geboortecentra waar 28 procent van de ouders de prik weigerde. “Ouders die besluiten de vitamine K-injectie niet te krijgen, zijn vaak net zo goed het slachtoffer als de pasgeborene zelf,” voegt Jones toe, “omdat de ouders ten prooi vallen aan verkeerde informatie online en vertrouwde zorgverleners, zoals een klein aantal verloskundigen.” Verder hebben moeders die buiten het ziekenhuis bevallen meer kans om uitsluitend borstvoeding te geven, dus hun baby’s lopen al een groter risico op vitamine K-tekortbloedingen.
Het weigeren van vaccins past in datzelfde wereldbeeld, maar een essentieel verschil tussen het weigeren van vaccins en het weigeren van vitamine K is het tijdvenster voor bloedingsrisico, zegt Steven Abrams, een neonatoloog in het Texas Children’s Hospital en lid van de AAP’s Committee on Nutrition. “Het is belangrijk om gezinnen duidelijk te maken dat er een onmiddellijk risico is voor hun baby als ze de vitamine K-prik niet krijgen en dat er geen ‘uitgesteld schema’ is dat zal werken,” zegt hij, verwijzend naar ouders die vaccinaties toestaan, maar ze uitstellen tot hun kind ouder is. “Om baby’s te zien wiens leven ernstig zal worden geschaad door het niet krijgen van deze eenvoudige interventie is verwoestend.”