De ethische beginselen die de medische praktijk beheersen, moeten als kader dienen bij het nemen van medische beslissingen. Wanneer zich ethische dilemma’s voordoen, is de beste aanpak deze ethische principes logisch en methodisch te doordenken.
Beneficence en Non-maleficenceEdit
Beneficence is de handeling van “goed doen” terwijl non-maleficence de handeling is van “niet slecht doen”. In de praktijk hebben medici een ethische verantwoordelijkheid om te doen wat in het beste belang is van hun patiënten. Het is echter belangrijk om te onthouden dat sommige medische interventies heilzaam kunnen lijken, maar ook de mogelijkheid met zich mee kunnen brengen om schade te veroorzaken. In feite kunnen we stellen dat bijna alle medische behandelingen en procedures de patiënt op de een of andere manier schaden, maar dat heeft meer te maken met de omvang van het voordeel tegenover de omvang van de potentiële risico’s.
Een arts heeft bij een oudere dame reumatoïde artritis vastgesteld en wil haar een NSAID voorschrijven om de pijn te verlichten en de ontsteking te verminderen. – Beneficence
Hij wil echter niet dat de patiënte maag-darmbloedingen krijgt, een veel voorkomende bijwerking van NSAID’s, vooral bij ouderen – Non-maleficence
Autonomie en consentEdit
Autonomie is het recht van een patiënt om met kennis van zaken, zonder dwang, een beslissing te nemen over zijn eigen gezondheidsmanagement. Als dit principe door een medische beroepsbeoefenaar wordt genegeerd omdat hij/zij denkt dat een andere beslissing beter zou zijn voor de patiënt, dan spreekt men van paternalisme. Een autonome beslissing mag nooit door een medische beroepsbeoefenaar terzijde worden geschoven, maar niet alle beslissingen zijn autonoom. Een patiënt heeft pas autonomie als hij in staat is de informatie die hem wordt gegeven te ontvangen, te onthouden en te herhalen, op voorwaarde dat de informatie volledig is en hem wordt gegeven op een manier die hij kan begrijpen.
Een patiënte met borstkanker krijgt van haar oncoloog te horen dat er twee behandelingsmogelijkheden zijn, een totale mastectomie of een gedeeltelijke mastectomie met radiotherapie. De patiënte besluit tot een totale mastectomie – Autonomie
Een oncoloog besluit dat een patiënte met borstkanker een totale mastectomie moet ondergaan – Paternalisme
Toestemming ligt in het verlengde van autonomie en kent vele vormen. Impliciete toestemming is wanneer een arts aanneemt dat bepaalde handelingen of lichaamstaal van een patiënt impliceren dat de patiënt heeft ingestemd met de geplande handeling van de arts. Uitdrukkelijke mondelinge toestemming is wanneer een patiënt de arts mondeling toestemming heeft gegeven om door te gaan met de voorgenomen handeling. Uitdrukkelijke schriftelijke toestemming is een gedocumenteerd bewijs dat de patiënt, meestal met een handtekening, toestemming heeft gegeven voor een procedure. Schriftelijke toestemming moet alleen worden verkregen na mondelinge toestemming. Volledig geïnformeerde toestemming is toestemming die wordt gegeven nadat de patiënt alle informatie over de procedure heeft gekregen. Indien mogelijk moet volledig geïnformeerde toestemming, zowel schriftelijk als mondeling, worden verkregen voordat een procedure, onderzoek of behandeling wordt uitgevoerd.
Een patiënte met tonsillitis ligt op de afdeling KNO en een arts komt aanlopen met een injectiespuit. De patiënte strekt haar linkerarm uit in de richting van de arts. De arts neemt een monster van haar bloed. – Impliciete toestemming
De arts vraagt vervolgens of zij de bloeddruk van de patiënte mag opnemen. De patiënte zegt ja. – Uitdrukkelijke mondelinge toestemming
Daarna vraagt de arts de patiënte om toestemming voor de operatie door het lezen en ondertekenen van een formulier waarin zij instemt met een tonsillectomie nadat zij de patiënte de risico’s en voordelen van de ingreep heeft uitgelegd. De patiënte leest en ondertekent het document en geeft te kennen dat zij de ingreep wil ondergaan. – Volledig geïnformeerde schriftelijke en mondelinge toestemming
WaarheidsvindingEdit
Het ethische principe van waarheidsvinding is het proces waarbij een arts de patiënt alle bekende informatie over zijn gezondheid geeft. Het stelt de patiënt in staat om volledig geïnformeerd te zijn en maakt daarom de ethische principes van autonomie en toestemming mogelijk. Een punt van aandacht dat altijd in overweging moet worden genomen, is het feit dat sommige patiënten de informatie niet willen. Daarom is het belangrijk de patiënt te vragen of hij de informatie al dan niet wil weten. De enige andere (uiterst zeldzame) gelegenheid waarbij het aanvaardbaar is de patiënt niet de waarheid te vertellen, is wanneer de patiënt schade zou kunnen lijden wanneer hij het te horen krijgt, bv. “Als u me vertelt dat ik kanker heb, pleeg ik zelfmoord!”.
VertrouwelijkheidEdit
Het ethische beginsel van vertrouwelijkheid garandeert dat de medische informatie over een patiënt alleen toegankelijk is voor degenen aan wie de patiënt toegang heeft gegeven via autonome en volledig geïnformeerde toestemming. Om vertrouwen te wekken tussen medische beroepsbeoefenaren en hun patiënten, moet de vertrouwelijkheid worden gehandhaafd. De vertrouwelijkheid kan worden doorbroken als de door de patiënt gedeelde informatie verwijst naar een potentieel gevaar voor de openbare veiligheid of als dit door een rechtbank wordt bevolen.
Een arts deelt een patiënt mee dat hij niet mag rijden vanwege zijn recente diagnose van epilepsie. De patiënt gaat akkoord, maar wanneer hij op een ochtend naar zijn werk rijdt, ziet de arts de man rijden. De arts moet de plaatselijke rij-instantie op de hoogte brengen omdat hij zich zorgen maakt over de openbare veiligheid.
Behoud van levenEdit
Het ethische principe van behoud van leven is de wil om de ziekte van een patiënt te behandelen met het doel het leven te verlengen. De meeste patiënten willen immers langer leven; de meeste artsen zijn wellicht tot het beroep toegetreden om levens te redden. Dit principe kan terzijde worden geschoven als de patiënt een wilsverklaring heeft opgesteld waarin hij aangeeft niet gereanimeerd te willen worden.
RechtvaardigheidEdit
Rechtvaardigheid heeft betrekking op de verdeling van zaken en posities van mensen in de samenleving. In een medische setting heeft rechtvaardigheid betrekking op de verdeling van middelen in de gezondheidszorg op een eerlijke manier. Dit kan een gelijke verdeling zijn (egalitarisme) of een maximalisatie van het totale of gemiddelde welzijn over de gehele samenleving (utilitarisme).
The Four Topic MethodEdit
De Four Topic Method is een manier om een kader te bieden waarin de clinicus die met een ethische kwestie wordt geconfronteerd, de zaak in een objectieve vorm kan analyseren. De Vier onderwerpen Methode ontwikkeld door Jonsen, Siegler en Winslade in 1982 omvat het volgende en zijn afgestemd op de ethische principes van Autonomie, Beneficence, Non-maleficence, Rechtvaardigheid:
- Medische Indicaties ( Beneficence en Non-Maleficence)
- Patient Preferences ( Autonomy)
- Quality of Life (Beneficence, Non-Maleficence en Autonomy)
- Contextual Features ( Justice : Loyalty and Fairness)
Jonsen,A. R., Sieglar, M., Winslade, W.J,( 2012) Clinical Ethics: a practical approach to ethical decisions in medicine. McGraw-Hill: New York
De ethische theorieën die van toepassing zijn op de geneeskunde zijn:
- Consequentialisme
- Deontologie
De ethische principes die van toepassing zijn op de geneeskunde zijn:
- Beneficence
- Non-maleficence
- Autonomie
- Consent
- Truth-telling
- Confidentiality
- Preserving of life
- Justice