Alles wat een temperatuur heeft, geeft elektromagnetische straling (licht) af. Kortegolfstraling bevat grotere hoeveelheden energie en langegolfstraling bevat een kleinere hoeveelheid energie. Daarom geeft de zon kortgolvige straling af, omdat zij extreem heet is en veel energie te geven heeft. De straling van de aarde daarentegen wordt uitgezonden als langgolvige straling, omdat zij veel koeler is, maar toch straling uitzendt.
Waarom maak ik me druk? Kortegolfstraling en langegolfstraling werken op verschillende manieren in op de aarde en de atmosfeer.
Ik zou al bekend moeten zijn met: Conductie, Straling, Convectie
Figuur A: Het atmosferische venster (Afbeelding van Penn State University)
Kortgolvige straling (zichtbaar licht) bevat veel energie; langgolvige straling (infrarood licht) bevat minder energie dan kortgolvige straling (kortgolvige straling heeft een kortere golflengte dan langgolvige straling). Zonne-energie komt onze atmosfeer binnen als kortgolvige straling in de vorm van ultraviolette (UV) stralen (waar we zonnebrand van krijgen) en zichtbaar licht. De zon zendt kortgolvige straling uit omdat zij extreem heet is en veel energie kan afgeven. Eenmaal in de atmosfeer van de aarde absorberen wolken en het aardoppervlak de zonne-energie. De aarde warmt op en zendt opnieuw energie uit als langegolfstraling in de vorm van infrarode stralen. De aarde zendt langgolvige straling uit omdat de aarde koeler is dan de zon en minder energie beschikbaar heeft om af te geven.
Figuur A toont het atmosferische venster van de golflengten die onze atmosfeer binnenkomen. Onze atmosfeer is transparant voor radiogolven, zichtbaar licht en sommige infrarode en UV-straling.
Hoe staat dit in verband met de volksgezondheid?
Blootstelling aan ultraviolette (UV) stralen van de zon (kortegolfstraling) zou 65% tot 90% van de melanomen van de huid veroorzaken, die verantwoordelijk zijn voor drievierde van alle sterfgevallen aan huidkanker.1,2 Bovendien kunnen de UV-stralen van de zon ook cataract en andere oogschade veroorzaken.3 Anderzijds beïnvloedt blootstelling aan UV-stralen de vitamine D-circulatie, die een beschermende factor zou zijn tegen kanker van de dikke darm en het rectum.4
1Centers for Disease Control and Prevention. Basisinformatie over huidkanker. 24 april 2012. <http://www.cdc.gov/cancer/skin/basic_info/> geraadpleegd op 17 november 2012.
2National Cancer Institute. Huidkanker. (n.d.) <http://www.cancer.gov/cancertopics/types/skin> Geraadpleegd op 27 januari 2012.
3Wereldgezondheidsorganisatie. Ultraviolette straling en menselijke gezondheid. December 2009. <http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs305/en/index.html> Geraadpleegd op 17 november 2012.
4 Portier CJ, et al. 2010. A human health perspective on climate change: a report outlining the research needs on the human health effects of climate change. Research Triangle Park, NC: Environmental Health Perspectives/National Institute of Environmental Health Sciences. doi:10.1289/ehp.1002272 <www.niehs.nih.gov/climatereport> Accessed November 17, 2012.
Wil je meer weten?
Earth’s Energy Balance, Albedo
Activiteiten bij de bovenstaande informatie:
Activiteit: Wat is een broeikas? (Link naar originele activiteit.)
Beschrijving: Deze activiteit richt zich op hoe een kas warmte vasthoudt. De leerlingen bouwen een model van een broeikas om dit proces uit te leggen.
Relaties met onderwerpen: Langegolf & Kortegolfstraling, Broeikaseffect, Broeikasgassen, Ozon, Stikstofoxide, Koolstofdioxide, Methaan, Waterdamp, Halokoolwaterstoffen