Koorts
Wanneer iemands lichaamstemperatuur tijdelijk stijgt, spreekt men van koorts (ook wel gecontroleerde hyperthermie, pyrexie of verhoogde temperatuur genoemd). Vaak als gevolg van een ziekte is koorts een symptoom dat aangeeft dat er iets abnormaals gebeurt in het lichaam. Hoe ernstig een koorts is, kan worden beïnvloed door iemands leeftijd, de onderliggende oorzaak (die soms niet-infectieus van aard kan zijn) en de graad van temperatuurstijging. Een licht verhoogde temperatuur is voor een volwassene niet altijd even ernstig als voor een jong kind (zuigeling of peuter).
Koorts gaat meestal gepaard met een golf van vermoeidheid of koude rillingen, en is vaak een reactie op een infectie (viraal of bacterieel) of een ontsteking (als gevolg van weefselletsel of ziekte). Koorts die geen infectie veroorzaakt, kan het gevolg zijn van vergiften, drugs, letsels of afwijkingen aan de hersenen, blootstelling aan hitte of endocriene ziekten (problemen met het klier- of hormoonstelsel).
Een typische (lichte) koorts zou binnen enkele dagen moeten verdwijnen en kan worden behandeld met een assortiment vrij verkrijgbare geneesmiddelen (of antipyretica). Soms kan lichte koorts vanzelf verdwijnen zonder dat een medicinale behandeling nodig is.
Er is opgemerkt dat koorts ook een sleutelrol kan spelen bij het helpen van het immuunsysteem van het lichaam om zich op natuurlijke wijze te weren tegen een verscheidenheid van infecties (d.w.z. de lichaamstemperatuur stijgt als een natuurlijke immuunrespons op een infectie). Het symptoom koorts is een van de natuurlijke pogingen van het immuunsysteem om beter te worden van een infectie die zich in het lichaam manifesteert. Het immuunsysteem waarschuwt voor de aanwezigheid van een infectie en “gebruikt een verhoogde lichaamstemperatuur” om deze te helpen oplossen. Als de lichaamstemperatuur (koorts) te hoog is, kan het lichaam niet helpen oplossen wat er mis is (d.w.z. een of andere bacterie of virus in het lichaam neutraliseren) en kan de koorts leiden tot ernstige bijwerkingen, waaronder uitdroging, hallucinaties en zelfs stuiptrekkingen.
Een hoger dan normale temperatuurstijging kan iedereen van elke leeftijd treffen. Koorts op zich is geen ziekte, maar geeft wel aan dat er iets niet goed werkt in het lichaam. Een of andere infectie is meestal de onderliggende oorzaak van koorts. In ernstige gevallen is koorts vaak een waarschuwingsteken dat het lichaam ernstig ziek is (een persoon kan een ernstige gezondheidstoestand hebben) en onmiddellijk medische hulp nodig heeft.
Wat is een normale lichaamstemperatuur?
Een normale lichaamstemperatuur varieert van persoon tot persoon, maar ligt meestal rond de 36 tot 37 graden Celsius (of 98,6 graden Fahrenheit). De lichaamstemperatuur heeft ook de neiging te schommelen op verschillende tijdstippen van de dag – hij is ’s morgens lager en stijgt tegen het eind van de middag en ’s avonds. Onze lichaamstemperatuur is normaal het hoogst rond 18 uur en het laagst rond 3 uur ’s morgens. Andere factoren die de schommelingen van de lichaamstemperatuur beïnvloeden, zijn intense lichaamsbeweging en, voor vrouwen in het bijzonder, de menstruatiecyclus.
Als iemands lichaamstemperatuur stijgt, kan hij of zij een tijdelijk gevoel van kou ervaren totdat de temperatuur een plateau bereikt (zijn piek bereikt). Iemand die koorts heeft, heeft dat zelden zonder de aanwezigheid van andere symptomen. De meeste koorts gaat gepaard met een reeks zeer specifieke symptomen. Aan de hand van een reeks symptomen, waaronder koorts, kan een arts een onderliggende oorzaak opsporen en een diagnose stellen. Vervolgens kan de juiste behandeling worden toegepast, zodat iemand weer optimaal gezond kan worden.
Hoe werkt de lichaamstemperatuur?
De hypothalamus (spreek uit: hi-poe-THAL-uh-muhs) is een deel van de hersenen dat gewoonlijk de temperatuur in het lichaam regelt. De hypothalamus verbindt het endocriene systeem met het zenuwstelsel via de hypofyse. Dit deel van de hersenen is in feite de eigen thermostaat van het lichaam, die een normale temperatuur handhaaft door middel van verwarmings- (zoals een verhoogde stofwisseling) en afkoelingsmechanismen (zoals zweten). De hypothalamus zit effectief aan het stuur en gebruikt belangrijke temperatuursensoren om de verwarming te regelen.
Als de huidtemperatuur boven de basislijn stijgt, begint het zweten en kan dit snel toenemen. Als de lichaamstemperatuur onder de basislijn zakt, starten de controlemechanismen activiteit om warmte in het lichaam te behouden en de productie van warmte of warmte te verhogen. Dit gebeurt door middel van het stoppen met zweten, rillen (om de productie van warmte in de spieren van het lichaam te verhogen), de afscheiding van noradrenaline, thyroxine en epinefrine (hormonen en neurotransmitters die vechten of vluchten, de schildklierfunctie en het metabolisme regelen), en vasoconstrictie (vermindering van de warmtestroom naar de huid).
Koortsverwekkende stoffen, of pyrogenen, kunnen het lichaam binnendringen en het natuurlijke temperatuurverloop verstoren en zo koorts veroorzaken. Pyrogenen zijn lichaamsvreemd en zijn meestal afkomstig van een bron buiten het lichaam (zoals virussen, schimmels, bacteriën, illegale drugs of toxinen), en stimuleren extra pyrogenen zodra zij het lichaam binnendringen. Deze sturen in feite een “boodschap” naar de hypothalamus (bekend als neurale terugkoppelingsmechanismen) om de lichaamstemperatuur te verhogen. Het gevolg is dat de normale verwarmingsmechanismen van het lichaam reageren door te rillen en de bloedvaten te vernauwen. Het lichaam wordt dan klaargestoomd om een nieuwe temperatuur te bereiken die hoger is dan de normale basislijn, teneinde temperatuurgevoelige virussen en bacteriën te elimineren.
Het lichaam produceert ook zijn eigen pyrogenen als reactie op ontstekingen die koorts veroorzaken (dit is een natuurlijke reactie). Deze staan bekend als endogene pyrogenen of cytokinen.
Temperatuurtoestellen (thermometers) kunnen worden gebruikt om een lichaamstemperatuurmeting te verrichten. Deze apparaten kunnen worden ingebracht in de mond, het rectum, de oksel, de huid of het oor van een persoon. Andere apparaten die een medisch deskundige kan gebruiken, hebben temperatuurvoelers die de temperatuur tijdens het gebruik kunnen registreren. Hiertoe behoren laryngoscopen, rectale sondes en bronchoscopen. Een kwikthermometer is het meest gebruikte apparaat, maar ook digitale thermometers met wegwerpsondes worden regelmatig gebruikt. Rectale temperatuurmetingen zijn over het algemeen nauwkeuriger (ze geven de kerntemperatuur weer) dan oraal genomen.
Welke temperatuur geldt als koorts?
- Voor baby’s of zuigelingen, een jong kind of een tiener: Wanneer de lichaamstemperatuur hoger is dan 37,5 graden Celsius (99,5 graden Fahrenheit).
- Voor een volwassene: Wanneer de lichaamstemperatuur tussen 37,2 en 37,5 graden Celsius (99 tot 99,5 graden Fahrenheit) overschrijdt.
Koorts kan worden ingedeeld als:
- Laaggradig: Temperaturen variëren tussen 37,7 en 38,3 graden Celsius (100 en 101 graden Fahrenheit). Als de koorts niet binnen 4 tot 7 dagen verdwijnt, moet een arts worden geraadpleegd. Als de koorts aanhoudt, moet u uw arts raadplegen voor een grondige controle.
- Intermediair: Temperaturen van 38,8 graden Celsius (102 graden Fahrenheit) voor een volwassene en variërend tussen 39,4 en 40 graden Celsius (103 tot 104 graden Fahrenheit) voor een zuigeling (0-6 maanden oud). Als de koorts dit stadium bereikt, kunt u het beste zo snel mogelijk de hulp van een arts inroepen. Hoe sneller u de koorts aanpakt en laat controleren, hoe beter.
- Hoge koorts: De temperatuur ligt tussen 39,4 en 41,6 graden Celsius (103 en 107 graden Fahrenheit) of hoger. Extreem hoge koorts staat bekend als hyperpyrexie en kan zeer gevaarlijk of levensbedreigend zijn.
Lichaamstemperatuurmetingen – omrekening van celsius naar fahrenheit
Wanneer u lichaamstemperatuurmetingen uitvoert, kunnen deze in celsius zijn. Om Celsius om te zetten in Fahrenheit kunt u de volgende vergelijkingen gebruiken:
T(°F) = T(°C) × 9/5 + 32
of
T(°F) = T(°C) × 1,8 + 32
Of u kunt de onderstaande tabel raadplegen met details over omrekeningen van celsius naar fahrenheit voor gemakkelijke referentie.
| Celsius (°C) | Fahrenheit (°F) | |
| 35 °C | 95 °F | |
| 35,1 °C | 95.18 °F | |
| 35.2 °C | 95.36 °F | |
| 35.3 °C | 95.54 °F | |
| 35.4 °C | 95.-95.-95.-95.-95.°F | 95.°F |
| 35.4 °C | 95.72 °F | |
| 35.5 °C | 95.9 °F | |
| 35.6 °C | 96.08 °F | |
| 35.7 °C | 96.26 °F | |
| 35.6 °C | 96.08 °F | |
| 35.7 °C | 96.26 °F | |
| 35.8 °C | 96.44 °F | |
| 35.9 °C | 96.62 °F | |
| 36 °C | 96.8 °F | |
| 36.1 °C | 96.98 °F | |
| 36.2 °C | 97.16 °F | |
| 36.3 °C | 97.34 °F | |
| 36.4 °C | 97.52 °F | |
| 36.5 °C | 97.7 °F | |
| 36.6 °C | 97.88 °F | |
| 36.7 °C | 98.06 °F | |
| 36.8 °C | 98.24 °F | |
| 36.9 °C | 98.42 °F | |
| 37 °C | 98.6 °F | |
| 37.1 °C | 98.78 °F | |
| 37.2 °C | 98.96 °F | |
| 37.3 °C | 99.14 °F | |
| 37.4 °C | 99.32 °F | |
| 37.3 °C | 99.14 °F | |
| 37.4 °C | 99.32 °F | |
| 37.5 °C | 99.5 °F | |
| 37.6 °C | 99.68 °F | |
| 37.7 °C | 99.86 °F | |
| 37.8 °C | 100.04 °F | |
| 37.9 °C | 100.22 °F | |
| 38 °C | 100.4 °F | |
| 38.1 °C | 100.58 °F | |
| 38.2 °C | 100.76 °F | |
| 38.3 °C | 100.94 °F | |
| 38.4 °C | 101.12 °F | |
| 38.5 °C | 101.3 °F | |
| 38.6 °C | 101.48 °F | |
| 38.7 °C | 101.66 °F | |
| 38.8 °C | 101.84 °F | |
| 38.9 °C | 102.02 °F | |
| 39 °C | 102.2 °F | |
| 39.1 °C | 102.38 °F | |
| 39.2 °C | 102.56 °F | |
| 39.3 °C | 102.74 °F | |
| 39.4 °C | 102.92 °F | |
| 39.5 °C | 103.1 °F | |
| 39.6 °C | 103.28 °F | |
| 39.7 °C | 103.46 °F | |
| 39.8 °C | 103.6 °F |