Ik kan me herinneren dat toen ik 18 was, de vader van mijn vriend tragisch om het leven kwam bij een auto-ongeluk. Het was verschrikkelijk. Ik zie nog voor me hoe die gebeurtenis zich afspeelde toen zij ‘het telefoontje’ kreeg en we beiden het ziekenhuis in renden zonder enig idee wat ons te wachten stond. Ik huilde en rouwde om haar. Het leek zo oneerlijk, en ik wilde haar pijn wegnemen.
Korte tijd later was de begrafenis, en ik herinner me hoe vastbesloten mijn vriendin was om kleur en leven in die begrafenis te hebben, en zo’n belangrijke gebeurtenis niet te verdringen met zwart en tradities. Met een gebroken hart en het leven van haar familie aan flarden, trok ze een fleurige jurk aan bij het afscheid van een van haar favoriete mensen in de wereld. En haar houding heeft mij enorm beïnvloed. Zozeer zelfs, dat ik me vaak afvroeg waarom we de neiging hebben zwart te dragen op begrafenissen, en of dat iets is wat ik zou willen?
Wel, voor zover ik kan terugvinden, is zwart de traditionele kleur van rouw in heel Amerika, Europa, Australië, en NZ. Maar het gaat minder om spiritualiteit, religie of symboliek en meer om mode en rijkdom – wie had dat gedacht!
De traditie van het dragen van zwart naar een begrafenis komt van…
Ik kan me herinneren dat toen ik 18 was, de vader van mijn vriend tragisch om het leven was gekomen bij een auto-ongeluk. Het was vreselijk. Ik zie nog voor me hoe die gebeurtenis zich afspeelde toen zij ‘het telefoontje’ kreeg en we beiden het ziekenhuis in renden zonder enig idee wat ons te wachten stond. Ik huilde en rouwde om haar. Het leek zo oneerlijk.
-
De oude Romeinen
Voordat we ons buigen over de trendsettende fashionista’s in de meer recente geschiedenis, moeten we voor antwoorden naar de oude Romeinen kijken. De vroegste vermelding van het dragen van zwarte kleding om te rouwen om de dood van een dierbare was tijdens het Romeinse rijk. In plaats van de iconische witte toga droegen de mensen een donkerder gekleurde toga – een toga pulla genoemd – wanneer ze in de rouw waren.
Dit kan de inspiratiebron zijn geweest voor andere landen, maar de trend werd pas vele eeuwen later echt populair.
-
Rouw voor de rijken
Het dragen van zwarte rouwkleding was in de Middeleeuwen in Europa een symbool van rijkdom. Alleen de rijksten konden het zich veroorloven zwarte kleding te dragen, want het was duur om eraan te komen. Veel weduwen wedijverden om de meest extravagante te zijn en tooiden zich met lange sleep, kappen, waardevolle “rouwjuwelen” en zwarte sluiers.
-
Een trendsettende koningin
Voordat zwart de voorkeurskleur werd voor rouwende weduwen, was wit eigenlijk de voorkeursbegrafeniskleur voor veel culturen en naties. In de loop van de 19e eeuw begonnen echter enkele van de meest welgestelden zich in het zwart te kleden.
De situatie veranderde toen de geliefde echtgenoot van koningin Victoria, prins Albert, in 1861 overleed. De koningin was er kapot van. Na zijn dood trok ze zwarte kleding aan en bleef ze de rest van haar leven alleen zwarte kleding dragen.
De Britse upper class streefde ernaar te zijn als hun koningin, en kopieerde haar kledingkeuzes wanneer ze in de rouw was als een soort statussymbool.
Tijdens dit Victoriaanse tijdperk werd zwarte kleding standaard in een groot deel van het Westen. Er waren zelfs regels over hoe lang de zwarte jurk gedragen moest worden. Deze regels golden het strengst voor weduwen. Weduwnaars hadden veel meer speelruimte.
Vrouwen die hun echtgenoot verloren, moesten een jaar na zijn dood volledige rouwkleding dragen. Dit hield in dat ze hun gezicht moesten bedekken als ze het huis verlieten. Daarna mochten zij nog een jaar lang saaiere kleding dragen in grijze of paarse tinten voordat zij hun gewone kleding weer aannamen, als zij dat wilden.
-
Meer kleurrijke gebruiken
In veel andere landen en godsdiensten worden verschillende kleuren geassocieerd met rouw. Wit wordt gedragen door boeddhisten en hindoes. Wit wordt in India en China beschouwd als een symbool van zuiverheid. De rest van de wereld gebruikt ook fellere kleuren om een voorbij leven te vieren – paars wordt gedragen in Thailand, geel in Myanmar en Egypte, en blauw in Iran.
Daar hebben we het. Terwijl de traditie van het dragen van zwart begon als meer een statussymbool en fashion statement, is het nu synoniem geworden met rouw.
Hoewel, zoals ik zag bij de acties van mijn vriend, dood en rouw zijn zeer persoonlijke ervaringen. Als zodanig kunnen we ons bewust zijn van, en ons laten leiden door de dierbaren van degenen die zijn overleden over wat te dragen bij het bijwonen van een begrafenis. Velen zullen vragen om zich te kleden in felle kleuren om het leven te vieren of zelfs in een bepaalde favoriete kleur of stijl van degene die is overleden.
Interessant in meer over de dood en begrafenisgebruiken? Bekijk dan mijn andere blogs door hier te klikken.