Ik haat het om moeder te zijn. En ik haat het echt om een alleenstaande moeder te zijn. Ik haat mijn kind niet. Ik ben dol op hem. Maar ik haat het om voor hem te zorgen, ik haat het om de enige verantwoordelijke voor hem te zijn, ik haat het om met hem te “spelen” en ik haat het om hem in mijn eentje te onderhouden (zijn vader draagt niets bij en daar kan ik weinig aan doen). Ik haat het vooral dat ik hem vaak als een last zie en ik haat de gedachte dat hij dat op een bepaald niveau al weet of zal weten als hij ouder wordt.
Hebben ongewenste kinderen een andere beleving van liefde? Ik weet het niet. Ik hou van mijn zoon en ik geef veel om hem, maar voordat hij geboren werd, was ik niet van plan hem op te voeden. Hij maakt deel uit van een zeker enorme populatie van levende, ademende, voelende verplichtingen. Ik weet wat dat voor mij betekent, maar niet wat het voor hem betekent. Zal hij opgroeien met het gevoel dat hij een last is? Of relaties zoeken met mensen die hem wegduwen of minimaliseren? Zal hij dat ook anderen aandoen?
Ik maak me hier zo’n zorgen over dat ik altijd probeer om niet over te brengen hoe ik me voel. Hij is nu oud genoeg om sommige dingen te begrijpen, dus ik probeer uit te leggen dat ik, laten we zeggen, kortaangebonden ben omdat ik moe ben, of niet beschikbaar omdat ik andere taken heb die mijn aandacht vereisen. Maar kinderen lezen de waarheid tussen de woorden, en volwassenen vallen in de kloof die de taal van het denken scheidt. Laatst zat ik buiten met mijn ogen dicht te proberen een moment te krijgen, en ik zei tegen mijn zoon dat ik genoot van de stilte, dat ik het fijn vond om soms alleen te zijn. Hij keek me een ogenblik aan en zei: “Ik weet niet wat je bedoelt, mama. Ik ben altijd graag bij je.”
Mijn hart brak. Alle liefde in de wereld maakt het niet wederzijds.
Mijn zoon was het resultaat van een mislukte anticonceptie met een man op wie ik hartstochtelijk verliefd was – voor een korte tijd. Hij bleek geen geweldige kerel te zijn, maar dat werd pas enkele maanden na de geboorte van mijn zoon volledig duidelijk, toen de ruzies over geld, zijn gewelddadige uitbarstingen en zijn totale gebrek aan belangstelling voor het vaderschap een troosteloze vlakte vormden.
Ik had een abortus kunnen laten plegen (zoals zijn vader me had opgedragen). Maar ik had besloten dat dat voor mij geen optie was, en dus bleef ik met een beperkt aantal keuzes zitten.
Wat ik echt had gewild, was mijn zoon afstaan voor adoptie, en ik was dat proces begonnen, maar zijn vader wilde niet afzien van de voogdij, en zei dat hij het kind zelf zou opvoeden. Ik betwijfelde of hij dat zou doen, maar mijn enige andere optie was tegen hem te liegen over de zwangerschap, hem weg te houden van de geboorte en ervoor te zorgen dat zijn naam nooit op de geboorteakte zou komen te staan. (Zelfs dan had hij de voogdij wettelijk kunnen afdwingen.) Ondanks hoe vreselijk hij zich gedroeg en hoe weinig financiële en emotionele steun hij bood, voelde dat voor mij veel te bedrieglijk en ingewikkeld.
Ik zat vast. Ik strompelde er doorheen.
Ik denk veel aan vroegere generaties – of huidige generaties op veel plaatsen – die leefden zonder toegankelijke abortus, waar ongewenste kinderen bekend stonden als… kinderen. De Ierse sit-com Bridget and Eamon, die zich afspeelt in de jaren tachtig, brengt dit op briljante wijze in beeld: De vele kinderen van het katholieke echtpaar worden aangemoedigd om op straat te spelen en worden regelmatig uitgelachen. In een aflevering is er geldnood en moeten sommige kinderen bij een familielid gaan wonen. De kinderen worden in een rij gezet, zoals in de gymles, terwijl de ouders om beurten hun favorieten kiezen. Het is tragikomisch grappig, en ik vind het prima om erom te lachen. Maar in het echte leven landt de grap niet.
Ik ben ook het product van een ongeplande – en ongewenste, in het geval van mijn vader – zwangerschap. Dat geldt ook voor mijn moeder. Mijn hele familie lijkt te zijn ontsnapt uit het bestaan. Ik weet niet of we meer beschadigd zijn dan andere mensen, maar ik merk wel dat ik me ga ergeren. Ik was aan de ontvangende kant van dat. Het is een perfecte generatiecyclus.
In het geval van mijn zoon, voelde ik geen golf van liefde voor hem bij zijn geboorte. Mijn hart gutst niet als ik naar hem kijk. Veel van het normale kindergedrag maakt me boos als het ertoe leidt dat ik iets moet opruimen, en dat is zo ongeveer alles wat hij doet. En zijn gebazel, dat in een andere context vertederend zou kunnen zijn, belast mijn vermogen tot luisteren en empathie.
Hoeveel hiervan een gevolg is van het feit dat ik geen kinderpersoon ben, is moeilijk te zeggen. Ik ben nooit “goed geweest met kinderen” – ik heb ze altijd vermoeiend gevonden. Maar ik vermoed dat de echte reden waarom ik het haat om een ouder te zijn het totale gebrek aan steun is, gecombineerd met een soort onzichtbaarheid die je krijgt als je een overspannen, blut en gestresste alleenstaande ouder bent. Het is het ergste van twee werelden: me volledig opofferen, maar ook doen alsof ik faal – op het werk, bij de rekeningen, bij het genoeg liefhebben van mijn kind.
Sommige familieleden hebben sindsdien bijgedragen aan de kosten voor kinderopvang, waarvoor ik dankbaar ben. Maar ik kom nog maar net rond (en soms niet). De vader van mijn zoon komt niet op bezoek en neemt hem niet mee voor een weekend, dus ik heb geen vrije tijd. Mijn vriendschappen zijn grotendeels vervaagd. Ik heb beweging en therapie nodig, maar ook daar heb ik geen tijd of geld voor. Veel van dit is vergelijkbaar met wat veel ouders doormaken. Maar in mijn geval is de echte prijs emotioneel, en het is mijn zoon die ervoor opdraait.
Ik mag dan in veel opzichten een slechte ouder zijn, maar ik ben ook wild, obsessief beschermend over hem en bezorgd om zijn welzijn. Veel, misschien wel het meeste van wat kinderen nodig hebben is emotioneel, maar in mijn situatie slokken de basisbehoeften – kinderopvang, eten, huisvesting – al mijn fysieke en emotionele energie op. Als ouders al hun energie verbruiken om in de basisbehoeften te voorzien, hoe kan een kind zich dan geliefd voelen?