Ontwikkelings- en psychiatrische aandoeningenEdit
Hikikomori lijkt op de sociale terugtrekking die sommige mensen met autismespectrumstoornissen vertonen, een groep ontwikkelingsstoornissen waartoe het syndroom van Asperger, PDD-NOS en “klassiek” autisme behoren. Dit heeft ertoe geleid dat sommige psychiaters suggereren dat hikikomori kunnen worden beïnvloed door autismespectrumstoornissen en andere stoornissen die de sociale integratie aantasten, maar dat hun stoornissen zijn veranderd van hun typische westerse presentatie vanwege de Japanse sociaal-culturele druk. Suwa & Hara (2007) ontdekte dat 5 van de 27 gevallen van hikikomori een hoog-functionerende pervasieve ontwikkelingsstoornis (HPDD) hadden, en 12 anderen hadden andere stoornissen of psychische aandoeningen (6 gevallen van persoonlijkheidsstoornissen, 3 gevallen van obsessief-compulsieve stoornis, 2 gevallen van depressie, 1 geval van lichte mentale retardatie); 10 van de 27 hadden primaire hikikomori. De onderzoekers gebruikten een vignet om het verschil te illustreren tussen primaire hikikomori (zonder duidelijke psychische stoornis) en hikikomori met HPDD of een andere stoornis. Alan Teo en collega’s voerden gedetailleerde diagnostische evaluaties uit bij 22 personen met hikikomori en ontdekten dat, hoewel de meerderheid van de gevallen voldeed aan de criteria voor meervoudige psychiatrische aandoeningen, ongeveer 1 op de 5 gevallen primaire hikikomori was. Tot op heden is hikikomori echter niet opgenomen in de DSM-5, vanwege onvoldoende gegevens.
Volgens het boek van Michael Zielenziger, Shutting Out the Sun: How Japan Created Its Own Lost Generation, is het syndroom meer verwant aan posttraumatische stressstoornis. De auteur beweerde dat de hikikomori die voor het boek werden geïnterviewd, onafhankelijk denken en een zelfbesef hadden ontdekt dat de huidige Japanse omgeving niet kon accommoderen.
Het syndroom vertoont ook nauwe parallellen met de termen vermijdende persoonlijkheidsstoornis, schizoïde persoonlijkheidsstoornis, schizotypische persoonlijkheidsstoornis, agorafobie of sociale angststoornis (ook bekend als “sociale fobie”).
Sociale en culturele invloedEdit
Soms wordt er in het Japanse discours naar verwezen als een sociaal probleem, hikikomori heeft een aantal mogelijke bijdragende factoren. Alan Teo heeft een aantal potentiële culturele kenmerken opgesomd die kunnen bijdragen tot de overheersing ervan in Japan. Deze omvatten tendensen tot conformiteit en collectivisme, overbeschermende opvoeding, en bijzonderheden van het onderwijs, huisvesting en economische systemen.
Een acute sociale terugtrekking in Japan lijkt beide geslachten in gelijke mate te treffen. Echter, als gevolg van verschillende sociale verwachtingen voor opgroeiende jongens en meisjes, de meest gerapporteerde gevallen van hikikomori zijn van middenklasse en hogere middenklasse gezinnen; zonen, meestal hun oudste, weigeren om het huis te verlaten, vaak na het ervaren van een of meer traumatische episodes van sociale of academische mislukking.
In The Anatomy of Dependence, identificeert Takeo Doi de symptomen van hikikomori, en verklaart de prevalentie als voortkomend uit de Japanse psychologische constructie van amae (in Freudiaanse termen, “passieve objectliefde”, typisch van het soort tussen moeder en zuigeling). Andere Japanse commentatoren, zoals de academicus Shinji Miyadai en de romanschrijver Ryū Murakami, hebben ook analyses gemaakt van het hikikomori-fenomeen en vinden duidelijke oorzakelijke verbanden met de moderne Japanse sociale omstandigheden van anomie, amae en de afbrokkelende invloed van de vader in de opvoeding van kinderen in het kerngezin. Jongvolwassenen kunnen zich overweldigd voelen door de moderne Japanse samenleving, of niet in staat zijn hun verwachte sociale rollen te vervullen, omdat zij nog geen gevoel van persoonlijke honne en tatemae – iemands “ware zelf” en iemands “publieke façade” – hebben geformuleerd dat nodig is om met de paradoxen van volwassenheid om te gaan.
De dominante nexus van hikikomori concentreert zich op de transformatie van jeugd naar de verantwoordelijkheden en verwachtingen van het volwassen leven. Er zijn aanwijzingen dat geavanceerde geïndustrialiseerde samenlevingen zoals het moderne Japan er niet in slagen voldoende betekenisvolle transformatie-rituelen te bieden om bepaalde vatbare soorten jongeren tot volwassen rollen te bevorderen. Zoals in veel samenlevingen het geval is, oefent Japan een grote druk uit op adolescenten om succesvol te zijn en de bestaande sociale status quo te bestendigen. Een van oudsher sterke nadruk op complex sociaal gedrag, rigide hiërarchieën en de daaruit voortvloeiende, potentieel intimiderende veelheid van sociale verwachtingen, verantwoordelijkheden en plichten in de Japanse samenleving dragen bij tot deze druk op jongvolwassenen. Historisch gezien heeft de confucianistische leer, die de nadruk legt op het individu en een conformistische houding voorstaat om sociale harmonie te verzekeren in een rigide hiërarchische maatschappij, een groot deel van Oost-Azië gevormd, wat mogelijk het ontstaan van het hikikomori-fenomeen in andere Oost-Aziatische landen verklaart.
In het algemeen kan de prevalentie van hikikomori-neigingen in Japan worden aangemoedigd en vergemakkelijkt door drie primaire factoren:
- De welvaart van de middenklasse in een post-industriële samenleving zoals Japan stelt ouders in staat om een volwassen kind voor onbepaalde tijd thuis te onderhouden en te voeden. Gezinnen met lagere inkomens krijgen geen hikikomori kinderen omdat een sociaal terugtrekkende jeugd gedwongen wordt buitenshuis te werken.
- Het onvermogen van Japanse ouders om het afglijden van de jeugd naar isolement te herkennen en ernaar te handelen; soft ouderschap; of code-afhankelijkheid tussen moeder en zoon, in het Japans bekend als amae.
- Een decennium van vlakke economische indicatoren en een wankele arbeidsmarkt in Japan maakt het reeds bestaande systeem dat jaren van concurrerende scholing voor elitebanen vereist, voor velen een zinloze inspanning.
Rol van moderne technologieEdit
Hoewel het verband tussen moderne communicatietechnologieën, zoals internet, sociale media en videospelletjes, en het fenomeen niet onomstotelijk is komen vast te staan, wordt het op zijn minst beschouwd als een verergerende factor die de ontwenning kan verdiepen en voeden. Eerdere studies van hikikomori in Zuid-Korea en Spanje toonden aan dat sommigen van hen tekenen van internetverslaving vertoonden, hoewel de onderzoekers dit niet als het hoofdprobleem beschouwen. Volgens universitair hoofddocent psychiatrie aan de Kyushu Universiteit in Fukuoka, Takahiro Kato, hebben videospelletjes en sociale media er echter voor gezorgd dat mensen minder tijd buiten en in sociale omgevingen doorbrengen die directe interactie van persoon tot persoon vereisen. De opkomst van mobiele telefoons en vervolgens smartphones kan het probleem ook hebben verergerd, gezien het feit dat mensen hun verslaving aan gamen en online surfen overal kunnen voortzetten, zelfs in bed.
Japans onderwijssysteemEdit
Het Japanse onderwijssysteem stelt, net als dat in China, Singapore, India en Zuid-Korea, hoge eisen aan de jeugd. Een veelheid aan verwachtingen, een grote nadruk op competitie, en het uit het hoofd leren van feiten en cijfers met als doel het halen van toelatingsexamens voor het volgende niveau van onderwijs in wat een rigide slagen-of-falen ideologie genoemd zou kunnen worden, leiden tot een hoog niveau van stress. In navolging van de traditionele Confucianistische waarden van de maatschappij wordt het onderwijssysteem gezien als een belangrijke factor in de algemene produktiviteit en het succes van de maatschappij.
In dit sociale kader staan studenten vaak onder grote druk van ouders en de maatschappij in het algemeen om zich te conformeren aan haar dictaten en doctrines. Deze doctrines maken weliswaar deel uit van de moderne Japanse samenleving, maar worden door de Japanse jeugd steeds vaker op verschillende manieren verworpen, bijvoorbeeld in de vorm van hikikomori, freeter, NEET (Not currently engaged in Employment, Education, or Training), en parasite singles. De term “Hodo-Hodo zoku” (de “So-So stam”) is van toepassing op jongere werknemers die promotie weigeren om stress te minimaliseren en vrije tijd te maximaliseren.
Beginnend in de jaren 1960, begon de druk op de Japanse jeugd om te slagen steeds vroeger in hun leven, soms al voor de kleuterschool, waar zelfs peuters via een toelatingsexamen moesten concurreren voor het voorrecht om naar een van de beste kleuterscholen te mogen gaan. Dit zou de kinderen voorbereiden op het toelatingsexamen van de beste kleuterschool, dat op zijn beurt het kind zou voorbereiden op het toelatingsexamen van de beste lagere school, middelbare school, middelbare school en uiteindelijk op het toelatingsexamen voor de universiteit. Veel adolescenten nemen na de middelbare school een jaar vrij om uitsluitend te studeren voor het toelatingsexamen voor de universiteit, en staan bekend als ronin. Meer prestigieuze universiteiten hebben moeilijkere examens. De meest prestigieuze universiteit met het moeilijkste examen is de Universiteit van Tokio.
Sinds 1996 heeft het Japanse Ministerie van Onderwijs stappen ondernomen om deze “druk-kooker” onderwijsomgeving aan te pakken en de Japanse jeugd meer creatieve denkkracht bij te brengen door het schoolrooster aanzienlijk te versoepelen van zesdaagse weken tot vijfdaagse weken en door twee vakken uit het dagelijkse rooster te schrappen, met nieuwe academische leerplannen die meer vergelijkbaar zijn met westerse onderwijsmodellen. Japanse ouders sturen hun kinderen echter naar particuliere cram scholen, bekend als juku, om de verloren tijd “in te halen”.
Na het afronden van de middelbare school of universiteit worden Japanse jongeren ook geconfronteerd met een zeer moeilijke arbeidsmarkt in Japan, waarbij ze vaak slechts parttime werk vinden en eindigen als vrijbuiters met weinig inkomen, niet in staat om een gezin te stichten.
Een andere bron van druk is die van hun medeleerlingen, die sommige leerlingen om uiteenlopende redenen kunnen lastigvallen en pesten (ijime), bijvoorbeeld om hun uiterlijk, hun rijkdom, of hun prestaties op school of op sportgebied. Sommigen zijn gestraft voor pesten of spijbelen, wat hun familie tot schande maakt. De weigering om deel te nemen aan de maatschappij maakt hikikomori tot een extreme subgroep van een veel grotere groep jongere Japanners waartoe ook de freeters behoren.