Herodias – De prinses die het hoofd van Johannes de Doper wilde

Herodias was een van de beroemdste schurkenfiguren uit de Bijbel. Ze was een Joodse prinses en de heerseres van Galilea. Zij was de vrouw van de beroemde Herodes Antipas, die een grote rol speelde bij de executie van Jezus van Nazareth. Herodias is vooral bekend omdat zij haar dochter Salome ertoe aanzette het hoofd van Johannes de Doper “op een zilveren schaaltje” te krijgen.

Herodias was een Joodse prinses. Haar ouders waren Aristobulus, de zoon van Herodes de Grote, en Bernice, de dochter van de zuster van Herodes de Grote, Salome. Haar broers en zussen waren Herodes Agrippa, de toekomstige koning van Judea, en zuster Mariamme.

Herodias trouwde met haar half-oom, Herodes “Zonder-Land”. Kort na haar huwelijk baarde zij een dochter, Salome genaamd. Het duurde niet lang of de broer van haar man, Herodes Antipas, de heerser van Galilea, werd verliefd op Herodias en wenste met haar te trouwen. Echter, zowel Herodias als Herodes Antipas waren getrouwd. Herodes Antipas was getrouwd met de dochter van de Nabateese koning Aretas IV. Dit probleem scheen echter geen beletsel voor hen te worden. Zij scheidden van hun echtgenoten en trouwden met elkaar in 27 n. Chr. Historici nemen aan dat de reden waarom Herodias met Herodes Antipas trouwde, gelegen was in ambitieuze motieven. Haar ex-man werd verondersteld de erfgenaam van Herodes de Grote te zijn, maar hij viel al snel uit de gratie. Herodes Antipas was de heerser van Galilea en Perea. Terwijl Herodes “Zonder-Land” lui was en geen politieke ambitie of macht had.

Het huwelijk tussen Herodes Antipas en Herodias veroorzaakte verontwaardiging onder het volk, dat het als een overtreding van de Joodse wet zag, omdat het verboden was voor een man om de gescheiden vrouw van zijn broer te trouwen. Johannes de Doper was de leider van de oppositie, en Antipas liet hem gevangen nemen.

Op dit punt zou de Bijbel haar voor altijd onsterfelijk maken als degene die de aanzet gaf tot de dood van Johannes de Doper. Volgens de Bijbel wilde Herodias Johannes de Doper dood hebben vanwege zijn oppositie. Herodes bewonderde Johannes om zijn eerlijkheid en goedheid en was terughoudend om hem te doden. Tijdens een banket voor Herodes’ verjaardagsfeest, danste Salome voor Herodes en deed hem een groot plezier. Hij zei tegen haar: “Vraag me alles, en ik zal het je geven.” Hij zwoer ook: “Ik zal je alles geven wat je vraagt, zelfs de helft van het koninkrijk.” Salome ging naar haar moeder en vroeg haar wat ze moest vragen, waarop Herodias antwoordde: “Het hoofd van Johannes de Doper.” Toen Salome aan Herodes vertelde dat zij het hoofd van Johannes de Doper op een presenteerblaadje wilde, haatte Herodes het om hem te doden, maar hij wilde zijn eed niet breken. Hij liet Johannes terechtstellen, bracht het hoofd op de zilveren schaal en gaf het aan Salome, waarop zij het aan haar moeder gaf.

Hoewel dit populaire verhaal al millennia tot ons is gekomen, is de werkelijkheid van dit verhaal hoogst onwaarschijnlijk. Respectabele vrouwen dineerden in die tijd niet met mannen. Alleen vrouwen met een oneervolle reputatie zouden gedanst hebben op het banket. Salome, een prinses, zou niet voor Herodes hebben gedanst omdat het haar reputatie op de huwelijksmarkt zou hebben geschaad. Salome was misschien ook niet de leeftijd om voor Herodes te dansen. Daarom is de legende van Salome waarschijnlijk een moreel verhaal dat verteld wordt om vrouwen deugdzaam te houden. Zelfs als Herodias een hand had in de dood van Johannes de Doper, dan is de meest waarschijnlijke persoon die de dood van Johannes de Doper heeft geregeld Herodes Antipas zelf om politieke redenen.

Tijdens haar huwelijk met Herodes Antipas was Herodias zeer betrokken bij de politiek en was zij een belangrijke kracht tijdens Herodes Antipas’ bewind en rivaliteit, vooral met haar broer, Herodes Agrippa. Toen Keizer Caligula Herodes Agrippa in 37 n. Chr. tot koning benoemde, was Herodias vernederd over de verheffing van haar broer. In 39 v. Chr. haalde zij haar man over naar Rome te gaan om zelf dezelfde titel te krijgen. Toen Herodes Antipas in Rome aankwam, geloofde de keizer echter in de lasterpraatjes van Herodes Agrippa over Herodes Antipas en verbande hem naar Lugdunum (het huidige Lyon) in Gallië. Herodes Antipas moest ook zijn gehele fortuin aan Herodes Agrippa afstaan. Keizer Caligula stond Herodias toe in Galilea te blijven. Herodias koos er echter voor om met haar man mee te gaan in ballingschap. Zij stierf ergens na 40 na Chr.

Herodias was een vrouw met politieke ambitie. Als de vrouw van Herodes Antipas oefende zij haar hele leven macht en controle uit, hetgeen kritiek veroorzaakte bij schrijvers uit de oudheid zoals Josephus, Marcus en Mattheus. Was zij inderdaad de sluwe schurk die verantwoordelijk was voor de dood van Johannes de Doper, of is zij tot zondebok van de geschiedenis gemaakt? Niemand weet het, maar het valt niet te ontkennen dat Herodias een machtige, invloedrijke vrouw was in het vroege Romeinse rijk.

Bronnen:

“Herodias.” Britannica Academic, Encyclopædia Britannica, 13 aug. 2017.

“Herodias (ca. 14 BCE-na 40 C.E.).” Dictionary of Women Worldwide: 25,000 Women Through

the Ages, edited by Anne Commire and Deborah Klezmer, vol. 1, Yorkin Publications,

2007, p. 867.

Kraemer, Ross S. “Implicating Herodias and Her Daughter in the Death of John the Baptizer: Een

(Christelijke) Theologische Strategie?” Journal of Biblical Literature, vol. 125, no. 2, 2006,

pp. 321-349.

Schalit, Abraham. “Herodias.” Encyclopaedia Judaica, edited by Michael Berenbaum and Fred

Skolnik, 2nd ed., vol. 9, Macmillan Reference USA, 2007, p. 39.

The New American Bible, Revised Edition. 1986th ed., Saint Benedict Press, 2011.

Walsh, J. P. M. “Herodias.” New Catholic Encyclopedia, 2nd ed, vol. 6, Gale, 2003, p. 804.

. 349