Helium is niet alleen het spul dat ze in ballonnen stoppen en waardoor je stem raar klinkt als je het inademt. Dit gas wordt ook in tal van toepassingen gebruikt, van medische onderzoekstechnologie en kernreactoren tot de blimps die op zondagmiddag in het najaar over voetbalstadions vliegen. Hoewel het een van de meest voorkomende elementen in het heelal is, is helium hier op aarde relatief schaars. Dat heeft geleid tot een debat over de vraag of het moet worden verspild aan feestballonnen en tot angst over wat er zal gebeuren als het opraakt.
Helium is zo zeldzaam op aarde dat een Franse onderzoeker het bestaan ervan ontdekte door de zon te bestuderen. Het natuurlijk voorkomende gas maakt slechts ongeveer 0,0005 procent uit van de atmosfeer van de planeet. Het komt vooral voor in aardgaslagen, onder meer in Texas, Oklahoma en Kansas, maar ook in Rusland en India. De Amerikaanse voorraden vertegenwoordigen meer dan 80% van de heliumvoorraad op aarde.
Advertentie
Wat maakt het spul zo bijzonder? Ten eerste blijft het koud. Helium heeft het laagste kookpunt van alle elementen en is het enige element dat niet kan worden gestold door de temperatuur te verlagen. Daardoor is het een geweldige koelbron, die vaak wordt gebruikt bij cryogeen onderzoek. Het komt van pas bij het verlagen van de temperatuur van supergeleidende magneten zoals die worden gebruikt in medische MRI-testapparatuur. Helium vindt ook regelmatig zijn weg naar andere technologie, zoals LCD-schermen en andere glasvezeloptica, quantumcomputers en raketbrandstoftanks.
Het probleem is dat helium een eindig element is. De wereld heeft maar een beperkte hoeveelheid van het gas, en de voorraad van onze planeet lijkt op te raken. Dat is volgens waarnemers grotendeels een gevolg van Amerikaanse beleidsbeslissingen. In 1925 stichtte de overheid een nationale heliumreserve in Amarillo, Texas. Het idee was om een voorraad helium aan te leggen voor gebruik in luchtballonnen als onderdeel van de oorlogsinspanningen. Zeven decennia later besloot de regering zich terug te trekken uit de heliumbusiness. Toenmalig president Bill Clinton tekende een wet die de overheid verplichtte haar heliumvoorraad tegen 2015 van de hand te doen.
De bedoeling was dat de particuliere markt de waarde van helium zou kunnen bepalen, evenals wanneer en waar het zou moeten worden gebruikt. In plaats daarvan leidde het tot een soort brandverkoop waarbij het gas ongelooflijk goedkoop bleef, gezien hoe zeldzaam het is. Een nieuwe wet die meer tijd geeft om van het spul af te komen werd kort voor de deadline aangenomen, maar critici zeggen dat Uncle Sam zijn hele voorraad moet verkopen en de heliumbusiness aan de professionals moet overlaten.
In de tussentijd wordt aangenomen dat de totale heliumvoorraad van de planeet opraakt. Als onze voorraad opraakt, kan dat het einde betekenen van MRI-testen, LCD-schermen en verjaardagsballonnen. Of het zou al die dingen veel duurder kunnen maken. Hoewel argon – een ander inert gas – kan worden vervangen door helium voor lasdoeleinden, kan geen enkel ander element doen wat helium kan in superkoude toepassingen. Dat betekent dat we waarschijnlijk op zoek moeten gaan naar helium in de atmosfeer. Deskundigen zeggen dat de prijs van helium dan ongeveer 10.000 keer hoger wordt.
Advertentie