Groeihormoondeficiëntie
GH-deficiëntie is een van de vele oorzaken van korte gestalte en dwerggroei. Het is voornamelijk het gevolg van beschadiging van de hypothalamus of de hypofyse tijdens de foetale ontwikkeling (congenitale GH-deficiëntie) of na de geboorte (verworven GH-deficiëntie). GH-deficiëntie kan ook worden veroorzaakt door mutaties in genen die de synthese en secretie reguleren. Tot de betrokken genen behoren PIT-1 (hypofysespecifieke transcriptiefactor-1) en POUF-1 (profeet van PIT-1). Mutaties in deze genen kunnen ook een verminderde synthese en secretie van andere hypofysehormonen veroorzaken. In sommige gevallen is GH-deficiëntie het gevolg van GHRH-deficiëntie, in welk geval GH-secretie kan worden gestimuleerd door infusie van GHRH. In andere gevallen zijn de somatotrofen zelf niet in staat GH te produceren, of is het hormoon zelf structureel abnormaal en heeft het weinig groeibevorderende activiteit. Bovendien worden een korte gestalte en GH-deficiëntie vaak aangetroffen bij kinderen met de diagnose psychosociale dwerggroei, die het gevolg is van ernstige emotionele deprivatie. Wanneer kinderen met deze aandoening uit de stressvolle, niet-verzorgende omgeving worden gehaald, normaliseren hun endocriene functie en groeisnelheid.
Kinderen met een geïsoleerde GH-deficiëntie zijn bij de geboorte normaal van omvang, maar de groeiachterstand wordt binnen de eerste twee levensjaren duidelijk. Op röntgenfoto’s van de epifysen (de groeiende uiteinden) van botten is een groeiachterstand te zien in verhouding tot de chronologische leeftijd van de patiënt. Hoewel de puberteit vaak vertraagd is, zijn vruchtbaarheid en het ter wereld brengen van normale kinderen mogelijk bij getroffen vrouwen.
GH-deficiëntie wordt meestal behandeld met injecties met GH. Decennialang was dit hormoon echter slechts beperkt beschikbaar, omdat het uitsluitend werd verkregen uit menselijke hypofyses van kadavers. In 1985 werd het gebruik van natuurlijk GH in de Verenigde Staten en in verschillende andere landen stopgezet wegens de mogelijkheid dat het hormoon besmet was met een soort pathogeen agens, prion genaamd, dat een dodelijke ziekte veroorzaakt, de ziekte van Creutzfeldt-Jakob. In datzelfde jaar konden wetenschappers door middel van recombinant-DNA-technologie een biosynthetische menselijke vorm produceren, die zij somatrem noemden, en zo een vrijwel onbeperkte voorraad van deze eens zo kostbare stof veiligstelden.
Kinderen met een GH-deficiëntie reageren goed op injecties met recombinant-GH en bereiken vaak een bijna normale lengte. Sommige kinderen, vooral die met een erfelijk onvermogen om GH te synthetiseren, ontwikkelen echter antilichamen als reactie op injecties met het hormoon. Kinderen met een korte gestalte die niet in verband wordt gebracht met GH-deficiëntie kunnen ook groeien als reactie op hormooninjecties, hoewel vaak grote doses nodig zijn.
Een zeldzame vorm van een korte gestalte wordt veroorzaakt door een erfelijke ongevoeligheid voor de werking van GH. Deze aandoening staat bekend als Laron-dwerggroei en wordt gekenmerkt door abnormale GH-receptoren, wat resulteert in een verminderde GH-gestimuleerde productie van IGF-1 en een slechte groei. De serum GH-concentraties zijn hoog door het ontbreken van de remmende werking van IGF-1 op de GH-secretie. Dwerggroei kan ook worden veroorzaakt door ongevoeligheid van botweefsel en andere weefsels voor IGF-1, als gevolg van een verminderde werking van IGF-1-receptoren.
GH-deficiëntie blijft vaak tot in de volwassenheid bestaan, hoewel sommige mensen die in de kinderjaren zijn getroffen op volwassen leeftijd een normale GH-secretie hebben. GH-deficiëntie bij volwassenen gaat gepaard met vermoeidheid, verminderde energie, depressieve stemming, verminderde spierkracht, verminderde spiermassa, dunne en droge huid, toegenomen vetweefsel en verminderde botdichtheid. Behandeling met GH maakt sommige van deze afwijkingen ongedaan, maar kan vochtretentie, diabetes mellitus en hoge bloeddruk (hypertensie) veroorzaken.