Geschiedenis van het Engels

De geschiedenis van de Engelse taal begon pas echt met de komst van drie Germaanse stammen die in de 5e eeuw na Christus Brittannië binnenvielen. Deze stammen, de Angelen, de Saksen en de Juten, staken de Noordzee over vanuit wat nu Denemarken en Noord-Duitsland is. In die tijd spraken de inwoners van Brittannië een Keltische taal. Maar de meeste Keltisch sprekenden werden door de indringers naar het westen en noorden gedrongen – hoofdzakelijk naar wat nu Wales, Schotland en Ierland is. De Angelen kwamen uit “Englaland” en hun taal werd “Englisc” genoemd – waarvan de woorden “England” en “English” zijn afgeleid.

Germaanse indringers kwamen Groot-Brittannië binnen aan de oost- en zuidkust in de 5e eeuw

Old English (450-1100 n.Chr.)

De binnenvallende Germaanse stammen spraken soortgelijke talen, die zich in Groot-Brittannië ontwikkelden tot wat wij nu Old English noemen. Oud Engels klonk of zag er niet uit als het Engels van vandaag. Moedertaalsprekers van het Engels zouden nu grote moeite hebben om het Oud-Engels te verstaan. Toch heeft ongeveer de helft van de meest gebruikte woorden in het moderne Engels een Oud-Engelse oorsprong. De woorden be, strong en water, bijvoorbeeld, stammen uit het Oud-Engels. Oud Engels werd gesproken tot ongeveer 1100.

Deel van Beowulf, een gedicht geschreven in het Oud Engels (publiek domein)

Midden Engels (1100-1500)

In 1066 viel Willem de Veroveraar, de hertog van Normandië (een deel van het huidige Frankrijk), Engeland binnen en veroverde het. De nieuwe veroveraars (de Normandiërs genoemd) brachten een soort Frans met zich mee, dat de taal werd van het koninklijk hof en van de leidende en zakenklassen. Een tijd lang was er een soort taalkundige klassenverdeling, waarbij de lagere klassen Engels spraken en de hogere klassen Frans. In de 14e eeuw werd het Engels weer dominant in Groot-Brittannië, maar met toevoeging van veel Franse woorden. Deze taal wordt Midden-Engels genoemd. Het was de taal van de grote dichter Chaucer (ca. 1340-1400), maar het zou voor moedertaalsprekers van het Engels vandaag de dag nog steeds moeilijk te begrijpen zijn.

Een voorbeeld van Midden-Engels van Chaucer (publiek domein)

Modern Engels

Early Modern English (1500-1800)

Tegen het einde van het Midden-Engels begon een plotselinge en duidelijke verandering in de uitspraak (de Great Vowel Shift), waarbij klinkers steeds korter werden uitgesproken. Vanaf de 16e eeuw hadden de Britten contact met vele volkeren uit de hele wereld.

Dit, en de Renaissance van de Klassieke geleerdheid, betekende dat vele nieuwe woorden en uitdrukkingen in de taal terechtkwamen. De uitvinding van de boekdrukkunst betekende ook dat er nu een gemeenschappelijke taal in druk was. Boeken werden goedkoper en meer mensen leerden lezen. De boekdrukkunst bracht ook standaardisatie in het Engels. Spelling en grammatica werden vastgelegd, en het dialect van Londen, waar de meeste uitgeverijen waren, werd de standaard. In 1604 werd het eerste Engelse woordenboek gepubliceerd.

Zinnen uit Hamlet, geschreven in vroegmodern Engels door Shakespeare (publiek domein)

Laatmodern Engels (1800-heden)

Het belangrijkste verschil tussen vroegmodern Engels en laatmodern Engels is de woordenschat. Het laatmoderne Engels heeft veel meer woorden, als gevolg van twee belangrijke factoren: ten eerste creëerden de industriële revolutie en de technologie een behoefte aan nieuwe woorden; ten tweede besloeg het Britse Rijk op zijn hoogtepunt een kwart van het aardoppervlak, en nam de Engelse taal vreemde woorden over uit vele landen.

Variëteiten van het Engels

Vanaf ongeveer 1600 resulteerde de Engelse kolonisatie van Noord-Amerika in het ontstaan van een aparte Amerikaanse variëteit van het Engels. Sommige Engelse uitspraken en woorden “bevroren” toen ze Amerika bereikten. In sommige opzichten lijkt het Amerikaans Engels meer op het Engels van Shakespeare dan het moderne Brits Engels. Sommige uitdrukkingen die de Britten “amerikanisme” noemen, zijn in feite oorspronkelijke Britse uitdrukkingen die in de kolonies bewaard zijn gebleven, maar in Groot-Brittannië een tijdlang verloren zijn gegaan (bijvoorbeeld trash voor vuilnis, loan als werkwoord in plaats van lend, en fall voor herfst; een ander voorbeeld, frame-up, werd in Groot-Brittannië opnieuw ingevoerd via Hollywood gangsterfilms). Het Spaans heeft ook invloed gehad op het Amerikaans Engels (en vervolgens op het Brits Engels), waarbij woorden als canyon, ranch, stampede en vigilante voorbeelden zijn van Spaanse woorden die het Engels zijn binnengekomen via de nederzettingen in het Amerikaanse Westen. Franse woorden (via Louisiana) en West-Afrikaanse woorden (via de slavenhandel) beïnvloedden ook het Amerikaans Engels (en dus, tot op zekere hoogte, het Brits Engels).

Heden ten dage is het Amerikaans Engels bijzonder invloedrijk, als gevolg van de dominantie van de VS op het gebied van film, televisie, populaire muziek, handel en technologie (waaronder het internet). Maar er zijn vele andere variëteiten van het Engels over de hele wereld, waaronder bijvoorbeeld Australisch Engels, Nieuw-Zeelands Engels, Canadees Engels, Zuid-Afrikaans Engels, Indiaas Engels en Caribisch Engels.

De Germaanse taalfamilie

Engels is een lid van de Germaanse taalfamilie. Het Germaans is een tak van de Indo-Europese taalfamilie.

Bijdrager: Josef Essberger