W
hatsApp medeoprichter Brian Acton, 46, zit in een café van het blitse Four Seasons Hotel in Palo Alto, Californië, en de enige manier waarop je zou kunnen raden dat hij 3,6 miljard dollar waard is, is de fooi van 20 dollar die hij achterlaat voor zijn koffie. Hij is stevig gebouwd en draagt een baseballpet en T-shirt van een WhatsApp-bedrijfsevenement. Hij is vastbesloten om de pracht en praal van rijkdom te vermijden en doet zijn eigen boodschappen, waaronder het afzetten van zijn minibusje voor onderhoud eerder die dag. Er is net een sms binnengekomen van zijn plaatselijke Honda-dealer met de tekst “betaling ontvangen”. Hij wijst ernaar op zijn telefoon.
“Dit is wat ik mensen wilde laten doen met WhatsApp,” zegt hij over ’s werelds grootste berichtendienst, die wordt gebruikt door meer dan 1,5 miljard mensen en reclamevrije, gecodeerde berichtgeving als kernfunctie biedt. “Dit was informatief, en nuttig.”
De verleden tijd en weemoed hangen in de lucht. Meer dan vier jaar geleden verkochten Acton en zijn medeoprichter, Jan Koum, WhatsApp, dat relatief onbeduidende inkomsten had, aan Facebook voor $22 miljard, een van de meest verbluffende overnames van de eeuw. Tien maanden geleden verliet hij Facebook en zei dat hij zich wilde richten op een non-profitorganisatie. Toen in maart details van het Cambridge Analytica-schandaal naar buiten sijpelden, stuurde hij een Tweet die snel viral ging en zijn voormalige werkgevers, die hem vele malen miljardair hadden gemaakt, schokte: “Het is tijd. #deletefacebook.” Er volgde geen uitleg. Sindsdien heeft hij geen Tweet meer verstuurd.
Whatsapp mede-oprichters Brian Acton en Jan Koum.
Robert Gallagher
Nu praat hij voor het eerst in het openbaar. Onder druk van Mark Zuckerberg en Sheryl Sandberg om WhatsApp te gelde te maken, keerde hij zich tegen hem toen Facebook de encryptie die hij had helpen opbouwen in twijfel trok en de basis legde voor het tonen van gerichte advertenties en het faciliteren van commerciële berichtgeving. Acton liep ook weg bij Facebook een jaar voordat zijn laatste tranche van aandelen onvoorwaardelijk werd. “Het was zo van, oké, nou, je wilt deze dingen doen die ik niet wil doen,” zegt Acton. “Het is beter als ik je uit de weg ga. En dat deed ik.” Het was misschien wel de duurste morele stand in de geschiedenis. Acton maakte een screenshot van de aandelenkoers op zijn weg naar buiten – de beslissing kostte hem 850 miljoen dollar.
Hij volgt nu een soortgelijke morele code. Hij geniet duidelijk niet van de aandacht die dit verhaal zal brengen en benadrukt snel dat Facebook “niet de slechterik is.” (“Ik zie ze als goede zakenmensen.”) Maar hij heeft duur betaald voor het recht om zijn mening te geven. “Als onderdeel van een voorgestelde schikking aan het eind, probeerden we een geheimhoudingsverklaring te krijgen,” zegt Acton. “Dat was een deel van de reden dat ik koudwatervrees kreeg om een schikking te treffen.” Facebook is waarschijnlijk het meest gecontroleerde bedrijf ter wereld, terwijl het tegelijkertijd zijn imago en interne informatie met een Kremlin-achtige felheid controleert. “Dankzij de niet aflatende focus van het team op het bouwen van waardevolle functies, is WhatsApp nu een belangrijk onderdeel van het leven van meer dan een miljard mensen, en we zijn enthousiast over wat de toekomst brengt”, zegt een woordvoerder van Facebook. Dat soort antwoorden verhult het soort problemen dat de oprichters van Instagram er net toe heeft aangezet abrupt op te stappen. Kevin Systrom en Mike Krieger hadden naar verluidt moeite met Facebook en de harde hand van Zuckerberg. Acton’s verslag van wat er gebeurde bij WhatsApp – en Facebook’s plannen ermee – biedt een zeldzaam kijkje op oprichtersniveau in een bedrijf dat tegelijkertijd de wereldwijde arbiter van privacy-normen en de poortwachter van feiten is, terwijl het ook steeds meer afwijkt van zijn ondernemerswortels.
Het is ook een verhaal waar elke idealistische ondernemer zich mee kan identificeren: Wat gebeurt er als je iets ongelooflijks bouwt en het vervolgens verkoopt aan iemand met veel andere plannen voor je baby? “Aan het eind van de dag heb ik mijn bedrijf verkocht,” zegt Acton. “Ik heb de privacy van mijn gebruikers verkocht aan een groter voordeel. Ik heb een keuze gemaakt en een compromis gesloten. En daar leef ik elke dag mee.”
Ondanks een overdracht van enkele miljarden dollars zegt Acton dat hij nooit een verstandhouding met Zuckerberg heeft ontwikkeld. “Ik zou je niet veel over de man kunnen vertellen,” zegt hij. In een van hun tiental ontmoetingen vertelde Zuck Acton onromantisch dat WhatsApp, dat een bepaalde mate van autonomie had binnen het Facebook-universum en nog een tijdje vanuit zijn oorspronkelijke kantoren bleef opereren, “een productgroep voor hem was, zoals Instagram.”
Dus Acton wist niet wat hij kon verwachten toen Zuck hem in september vorig jaar naar zijn kantoor wenkte, rond de tijd dat Acton aan Facebook-kopstukken vertelde dat hij van plan was te vertrekken. Acton en Koum hadden een clausule in hun contract die hen in staat stelde om al hun aandelen te krijgen, die werden verdeeld over vier jaar, als Facebook begon met “het implementeren van monetisatie-initiatieven” zonder hun toestemming.
Facebook kocht Instagram voor $ 1 miljard in 2012, en twee jaar later, besteedde een verbluffende $ 19 miljard aan WhatsApp. Instagram was sneller te gelde te maken, en Zuckerberg hoopte dat WhatsApp net zo succesvol zou zijn.
Ethan Pines
Voor Acton leek het inroepen van deze clausule eenvoudig. De koppeling Facebook-WhatsApp was vanaf het begin al een raadsel. Facebook heeft een van ’s werelds grootste advertentienetwerken; Koum en Acton hadden een hekel aan advertenties. De toegevoegde waarde van Facebook voor adverteerders is hoeveel het weet over zijn gebruikers; de oprichters van WhatsApp waren pro-privacy fanatiekelingen die vonden dat hun geroemde encryptie een integraal onderdeel was geweest van hun bijna ongekende wereldwijde groei.
Deze dissonantie frustreerde Zuckerberg. Facebook, zegt Acton, had besloten twee manieren na te streven om geld te verdienen aan WhatsApp. Ten eerste door gerichte advertenties te tonen in de nieuwe statusfunctie van WhatsApp, die volgens Acton een sociale overeenkomst met zijn gebruikers verbrak. “Gerichte reclame is wat me ongelukkig maakt”, zegt hij. Zijn motto bij WhatsApp was: “Geen advertenties, geen spelletjes, geen foefjes” – een direct contrast met een moederbedrijf dat 98% van zijn inkomsten uit advertenties haalde. Een ander motto was “Neem de tijd om het goed te doen”, een schril contrast met “Beweeg snel en maak dingen kapot.”
Facebook wilde ook bedrijven tools verkopen om te chatten met WhatsApp-gebruikers. Als bedrijven eenmaal aan boord waren, hoopte Facebook hen ook analysetools te kunnen verkopen. De uitdaging was de waterdichte end-to-end versleuteling van WhatsApp, die zowel WhatsApp als Facebook ervan weerhield berichten te lezen. Hoewel Facebook niet van plan was de encryptie te breken, aldus Acton, vroegen managers zich wel af hoe ze bedrijven analytische inzichten konden bieden over WhatsApp-gebruikers in een versleutelde omgeving.
De plannen van Facebook blijven onduidelijk. Toen Sandberg, Facebook’s COO, begin september door Amerikaanse wetgevers werd gevraagd of WhatsApp nog steeds end-to-end-encryptie gebruikte, vermeed ze een direct ja of nee, door te zeggen: “We zijn sterke gelovers in encryptie.” Een woordvoerder van WhatsApp bevestigde dat WhatsApp volgend jaar zal beginnen met het plaatsen van advertenties in zijn Status-functie, maar voegde eraan toe dat zelfs als meer bedrijven beginnen te chatten met mensen op het platform, “berichten end-to-end versleuteld zullen blijven. Er zijn geen plannen om dat te veranderen.”
Acton had van zijn kant voorgesteld om WhatsApp te gelde te maken via een meter-gebruikermodel, waarbij bijvoorbeeld een tiende van een cent in rekening wordt gebracht nadat een bepaald groot aantal gratis berichten is opgebruikt. “Je bouwt het één keer, het werkt overal in elk land”, zegt Acton. “Je hebt geen geavanceerde verkoopafdeling nodig. Het is een heel eenvoudige business.”
Acton’s plan werd afgeschoten door Sandberg. “Haar woorden waren: ‘Het zal niet schalen.’ “
“Ik heb haar een keer uitgescholden,” zegt Acton, die aanvoelde dat er hebzucht in het spel kon zijn. “Ik had zoiets van, ‘Nee, je bedoelt niet dat het niet schaalbaar is. Je bedoelt dat het niet zoveel geld zal opbrengen als … en zij aarzelde een beetje. En we gingen verder. Ik denk dat ik mijn punt gemaakt heb. . . . Het zijn zakenmensen, het zijn goede zakenmensen. Ze vertegenwoordigen gewoon een reeks zakelijke praktijken, principes en ethiek, en beleid waar ik het niet noodzakelijkerwijs mee eens ben.”
Toen Acton Zuckerbergs kantoor bereikte, was er een advocaat van Facebook aanwezig. Acton maakte duidelijk dat het meningsverschil – Facebook wilde geld verdienen met advertenties en hij met grote gebruikers – betekende dat hij zijn volledige aandelenpakket kon krijgen. Het juridische team van Facebook was het hier niet mee eens en zei dat WhatsApp alleen maar bezig was geweest met het onderzoeken van initiatieven om geld te verdienen, niet met het “implementeren” ervan. Zuckerberg had van zijn kant een eenvoudige boodschap: “Hij had zoiets van: Dit is waarschijnlijk de laatste keer dat je ooit met me zult praten.”
In plaats van een advocaat te nemen of te proberen in het midden te komen, besloot Acton niet te vechten. “Aan het eind van de dag, heb ik mijn bedrijf verkocht,” zegt hij. “Ik ben een uitverkoop. Dat geef ik toe.”
A
cton’s morele code – of misschien naïveteit, gezien wat hij had moeten verwachten bij een verkoopprijs van 22 miljard dollar – gaat terug op de matriarchen van zijn familie. Zijn grootmoeder was een golfclub begonnen in Michigan; zijn moeder richtte in 1985 een expeditiebedrijf op en leerde hem de verantwoordelijkheden van een bedrijfseigenaar uiterst serieus te nemen. “Ze zou ’s nachts slaap verliezen bij het maken van de loonlijst,” vertelde Acton Forbes vlak voor de verkoop van Facebook.
Acton studeerde af aan Stanford met een bachelor in computerwetenschappen en werd uiteindelijk een van de eerste werknemers bij Yahoo in 1996, waarmee hij miljoenen verdiende in het proces. Zijn grootste troef uit die tijd bij Yahoo: de vriendschap met Koum, een Oekraïense immigrant met wie hij een klik had vanwege hun vergelijkbare no-nonsense stijl. “We zijn allebei nerdy, nerdy jongens,” herinnerde Acton zich in dat eerdere interview. “We gingen samen skiën, speelden samen Ultimate Frisbee, voetbalden.” Acton verliet Yahoo in 2007 om te reizen voordat hij terugkeerde naar Silicon Valley en, ironisch genoeg, solliciteerde bij Facebook. Het werkte niet, dus sloot hij zich aan bij Koum bij zijn prille startup, WhatsApp, waarbij hij een handvol voormalige Yahoo-collega’s overhaalde om een startronde te financieren terwijl hij de status van medeoprichter aannam en uiteindelijk een belang van ongeveer 20% had.
Andres Jauregui en Peter DaSilva
Ze runden het bedrijf in de stijl die bij hen paste, op kasbasis, met obsessieve aandacht voor de integriteit van hun infrastructuur. “Een enkel bericht is als je eerstgeboren kind,” zou Acton zeggen. “We kunnen nooit een bericht laten vallen.”
Mark Zuckerberg nam in april 2012 voor het eerst contact op met Koum via e-mail, wat leidde tot een lunch bij Esther’s German Bakery in Los Altos. Koum liet de e-mail aan Acton zien, die hem aanmoedigde om te gaan. “We waren ons bedrijf niet aan het verkopen”, herinnert Acton zich vandaag. “We hadden geen exit gepland.”
Maar twee dingen brachten begin 2014 het mega-aanbod van Zuckerberg op gang. Het ene was horen dat de oprichters van WhatsApp waren uitgenodigd voor gesprekken in het hoofdkwartier van Google in Mountain View, en hij wilde ze niet verliezen aan een concurrent. Een ander was een document met een analyse van de waardering van WhatsApp, geschreven door Morgan Stanley’s Michael Grimes, dat iemand had laten zien aan de dealteams bij Facebook en bij Google.
De grootste internetdeal in tien jaar werd er in het weekend van Valentijn doorheen gejaagd in de kantoren van de advocaten van WhatsApp. Er was weinig tijd om details te onderzoeken, zoals de clausule over geld verdienen. “Het waren alleen Jan en ik die zeiden dat we geen advertenties in het product wilden stoppen”, zegt Acton. Hij herinnert zich dat Zuckerberg “positief” stond tegenover de plannen van WhatsApp om end-to-end encryptie in te voeren, ook al zou het pogingen om gebruikersgegevens te verzamelen blokkeren. Als er iets was, was hij “snel met reageren” tijdens de besprekingen. Zuckerberg “was niet onmiddellijk bezig met het evalueren van de gevolgen op de lange termijn.”
Het in twijfel trekken van de ware bedoelingen van Zuckerberg was niet gemakkelijk toen hij bood wat 22 miljard dollar werd. “Hij kwam met een grote som geld en deed ons een aanbod dat we niet konden weigeren,” zegt Acton. De Facebook-oprichter beloofde Koum ook een bestuurszetel, overlaadde de oprichters met bewondering en vertelde hen, volgens een bron die deelnam aan de besprekingen, dat ze de komende vijf jaar “geen druk” zouden ondervinden om geld te verdienen.
Facebook, zo bleek, wilde veel sneller te werk gaan.
De waarschuwingssignalen doken al op voordat de deal in november was gesloten. De deal moest langs de beroemde strenge antitrust-ambtenaren van Europa, en Facebook bereidde Acton voor op een ontmoeting met een tiental vertegenwoordigers van de Europese Mededingingscommissie in een teleconferentie. “Ik werd gecoacht om uit te leggen dat het heel moeilijk zou zijn om gegevens tussen de twee systemen samen te voegen of te mengen,” zegt Acton. Hij vertelde de toezichthouders dat ook, en voegde eraan toe dat hij en Koum geen wens hadden om dat te doen.
Later leerde hij dat er elders binnen Facebook “plannen en technologieën waren om gegevens te mengen.” Specifiek zou Facebook de 128-bit string van nummers die aan elke telefoon is toegewezen kunnen gebruiken als een soort brug tussen accounts. De andere methode was phone-number matching, oftewel het opsporen van Facebook-accounts met telefoonnummers en deze koppelen aan WhatsApp-accounts met hetzelfde telefoonnummer.
Binnen 18 maanden koppelde een nieuwe WhatsApp-dienstvoorwaarden de accounts en maakte Acton uit voor leugenaar. “Ik denk dat iedereen gokte omdat ze dachten dat de EU het misschien vergeten was omdat er genoeg tijd verstreken was. Geen geluk: Facebook betaalde uiteindelijk een boete van 122 miljoen dollar voor het geven van “onjuiste of misleidende informatie” aan de EU – een prijs voor het zakendoen, want de deal werd gesloten en het koppelen van accounts gaat vandaag nog steeds door (hoewel nog niet in Europa). “De fouten die we hebben gemaakt in onze 2014-deponeringen waren niet opzettelijk,” zegt een woordvoerder van Facebook.
Binnen een jaar na het ontslag van de Whatsapp-oprichters heeft Facebook CEO Mark Zuckerberg deze week de leiders van een van zijn meest succesvolle bedrijven, Instagram, verloren. “Ik zou je niet veel over de man kunnen vertellen”, zegt Acton over Zuckerberg.
Alain Jocard
“Het maakt me gewoon boos om dat zelfs maar te herbeleven”, zegt Acton.
Het koppelen van deze overlappende accounts was een cruciale eerste stap in de richting van het te gelde maken van WhatsApp. De update van de servicevoorwaarden zou de basis leggen voor de manier waarop WhatsApp geld zou kunnen verdienen. Tijdens de besprekingen over deze wijzigingen streefde Facebook naar “ruimere rechten” op gebruikersgegevens van WhatsApp, aldus Acton, maar de oprichters van WhatsApp drongen terug en bereikten een compromis met het management van Facebook. Een clausule over geen advertenties zou blijven bestaan, maar Facebook zou nog steeds de accounts koppelen om vriendsuggesties te presenteren op Facebook en zijn advertentiepartners betere doelen te bieden voor advertenties op Facebook. WhatsApp zou de input zijn, en Facebook de output.
Acton en Koum brachten uren door met het helpen herschrijven van de servicevoorwaarden en werden gehinderd door een sectie over berichten van bedrijven. “We waren geobsedeerd door deze twee paragrafen,” herinnert Acton zich. Het was hier dat ze een strijd tegen het advertentiemodel verloren, toen een advocaat hen sterk adviseerde om een toelage voor “productmarketing” op te nemen, zodat als een bedrijf WhatsApp toch zou gebruiken voor een marketingdoel, WhatsApp niet aansprakelijk zou worden gesteld.
De oprichters van WhatsApp deden vervolgens wat ze konden om de monetariseringsplannen van Facebook uit te stellen. Gedurende een groot deel van 2016 was Zuckerberg geobsedeerd door de concurrerende dreiging van Snapchat. Dit maakte het gemakkelijker voor WhatsApp om geld verdienen op een laag pitje te zetten en te rapporteren over nieuwe productfuncties die Snapchat’s kopieerden: een nieuwe camera waarmee je emoji’s aan foto’s kon toevoegen in oktober 2016, en Status in februari 2017, die alom werd gezien als een kloon van Snapchat Stories.
Tegen die tijd, drie jaar sinds de deal, werd Zuckerberg ongeduldig, zegt Acton, en hij uitte zijn frustraties tijdens een all-handsvergadering voor WhatsApp-medewerkers. “De prognoses van de CFO, de vooruitzichten voor tien jaar – ze wilden en hadden de WhatsApp-inkomsten nodig om de groei aan Wall Street te blijven tonen”, herinnert Acton zich. Intern had Facebook gemikt op een omzet van 10 miljard dollar binnen vijf jaar van monetisatie, maar dergelijke cijfers klonken Acton te hoog in de oren – en afhankelijk van reclame: Nodig bedrijven uit om “informatieve, nuttige inhoud” naar WhatsApp-gebruikers te sturen, zoals de sms van zijn Honda-dealer, maar sta hen niet toe reclame te maken of gegevens te traceren die verder gaan dan een telefoonnummer. Hij drong ook aan op het meter-gebruiker model. Beiden zonder resultaat.
Acton had meer dan tien jaar eerder een managementpositie bij Yahoo’s advertentiedivisie verlaten uit frustratie over de zogenaamde “Nascar-aanpak” van het webportaal om overal op een webpagina reclamebanners te plaatsen. Het streven naar inkomsten ten koste van een goede productervaring “gaf me een vieze smaak in mijn mond,” herinnert Acton zich. Hij zag nu de geschiedenis zich herhalen. “Dit is wat ik haatte aan Facebook en wat ik ook haatte aan Yahoo,” zegt Acton. “Als het ons geld opleverde, deden we het.” Met andere woorden, het was tijd om te gaan.
Jan Koum emigreerde naar Californië toen hij 16 was, stopte vervolgens met zijn studie om bij Yahoo te gaan werken. In 2009 kocht hij zijn eerste iPhone en begon hij WhatsApp, waarbij hij zijn voormalige Yahoo-vriend Acton meenam als medeoprichter.
Gabriella Hasbun
Tussen bleef Koum. Hij zou tijd opbouwen voor zijn uiteindelijke aandelen, ook al ging hij zelden naar kantoor (“rust en vest”, in Silicon Valley-jargon). Koum was “in staat om er doorheen te komen,” en vertrok uiteindelijk in april van dit jaar, de maand na Acton’s #deletefacebook-tweet, en kondigde via een Facebook-post aan dat hij zich zou concentreren op het verzamelen van luchtgekoelde Porsches. In augustus 2018, toen Forbes met Acton om de tafel zat, zei een andere bron dat Koum aan het zeilen was op een jacht in de Middellandse Zee, ver weg van alles. Hij kon niet worden bereikt voor commentaar.
I
f weglopen van $ 850 miljoen voelt als boetedoening, Acton is verder gegaan. Hij heeft een kleine messaging app, Signal, gerund door een beveiligingsonderzoeker genaamd Moxie Marlinspike met een missie om gebruikers voor winst te zetten, supercharged, door het $ 50 miljoen te geven en het in een stichting te veranderen. Nu werkt hij samen met dezelfde mensen die het opensource-encryptieprotocol hebben gebouwd dat deel uitmaakt van Signal en de 1,5 miljard gebruikers van WhatsApp beschermt en dat ook een optie is op Facebook Messenger, Skype van Microsoft en Allo messenger van Google. In wezen herschept hij WhatsApp in de pure, geïdealiseerde vorm waarmee het begon: gratis berichten en gesprekken, met end-to-end-encryptie en zonder verplichtingen aan advertentieplatforms.
Acton zegt dat Signal nu niet nader gespecificeerde “miljoenen” gebruikers heeft, met als doel om “privécommunicatie toegankelijk en alomtegenwoordig” te maken. Terwijl Acton’s $ 50 miljoen het een heel eind zou moeten brengen – Signal kon zich slechts vijf full-time ingenieurs veroorloven totdat hij kwam – wil de stichting een duurzaam bedrijfsmodel uitzoeken, of dat nu het aannemen van bedrijfsdonaties zoals Wikipedia betekent of het aangaan van een partnerschap met een groter bedrijf, zoals Firefox heeft gedaan met Google.
Anderen zijn ook in de ruimte gekomen. AnchorFree, een softwarebedrijf in Redwood City, Californië, maakt een virtueel privé-netwerk dat uw online activiteiten verbergt en is 650 miljoen keer gedownload. Het bedrijf heeft 358 miljoen dollar opgehaald en is naar verluidt winstgevend. De private zoekmachine DuckDuckGo brengt 25 miljoen dollar per jaar op, toont advertenties maar gebruikt je zoekgeschiedenis niet om een geheim profiel op te bouwen zoals Google doet. Ook regelgevers in veel landen dringen aan op het volgen van advertenties. Saul Klein, een van de toonaangevende durfkapitalisten in Londen, voorspelt dat Facebook uiteindelijk gedwongen zal worden om een advertentievrij abonnement aan te bieden. Acton’s gedoseerde model, met andere woorden, zou wel eens de laatste lach kunnen krijgen.
Acton, van zijn kant, probeert vooruit te kijken. Naast Signal, heeft hij $ 1 miljard van de Facebook-opbrengst in zijn filantropische armen gestoken, om de gezondheidszorg in verarmde gebieden van de VS te ondersteunen, evenals de ontwikkeling van jonge kinderen. Hij zegt ook dat hij vastbesloten is om zijn kinderen normaal op te voeden, van openbare scholen tot die Honda minivan tot een (relatief) bescheiden huis. Acton merkt echter op dat het maar een mijl verwijderd is van Zuckerbergs compound. Extreme rijkdom, zo lijkt het, is “niet zo bevrijdend als je zou hopen.”
Reach Parmy Olson op [email protected]. Coverafbeelding door Robert Gallagher voor Forbes.
Dit verhaal verschijnt in het nummer van 31 oktober 2018 van Forbes.