Dies irae, (Latijn: “Dag van de toorn”), de aanhef van een Latijnse hymne over het Laatste Oordeel, toegeschreven aan Thomas van Celano (d. ca. 1256) en ooit deel uitmakend van het dodenofficie en de requiemmis.
- Hymne
- Laatste Oordeel
- Requiem mis
De hymne die wordt toegeschreven aan Thomas van Celano bevat 18 berijmde strofen (17 tercets, 1 kwatrijn), waaraan een latere, anonieme schrijver een onrijm couplet heeft toegevoegd, eindigend op “Amen.” De indrukwekkende plainsong-melodie waarop de hymne werd gezongen, werd vanaf de 16e eeuw gebruikt door componisten van religieuze werken, hetzij in zijn oorspronkelijke vorm, hetzij als basis van een polyfone compositie. Wolfgang Amadeus Mozart en Giuseppi Verdi behoorden tot de componisten van religieuze werken die originele muziek schreven op de tekst van de hymne.
De oorspronkelijke melodie had een sterke aantrekkingskracht tijdens de Romantische periode en werd gebruikt, vaak in de vorm van een parodie of om het bovennatuurlijke of het macabere te suggereren, in veel wereldlijke composities van Hector Berlioz, Camille Saint-Saëns, Ralph Vaughan Williams, en andere componisten.