Share
Contributor: Patrick Chauvel, MD
Déjà vu is een bruisend, verbluffend gevoel een totaal identieke situatie in een of ander ongedefinieerd verleden al eens te hebben meegemaakt. Het gevoel dat je precies hetzelfde al eens eerder hebt gedaan – op deze plaats bent geweest, dit gesprek hebt gevoerd – overvalt je.
Tegzelfdertijd ben je je er duidelijk van bewust dat dit niet de werkelijkheid kan zijn omdat je nooit op deze plaats bent geweest of deze mensen op enig moment in je verleden hebt ontmoet.
Zestig tot zeventig procent van de gezonde mensen ervaart deze voorbijgaande mentale toestand. Een eigenaardige visuele context triggert déjà vu het vaakst, hoewel gesproken woorden alleen soms de illusie van vertrouwdheid creëren.
Déjà vu komt het vaakst voor tussen de 15 en 25 jaar en neemt geleidelijk af met de leeftijd. Mensen die meer opleiding hebben genoten, die reizen, die zich hun dromen herinneren en die er liberale overtuigingen op na houden, zijn er vatbaarder voor. Bij studenten kan vermoeidheid of stress déjà vu’s in de hand werken. Déjà vu’s komen ook vaker ’s avonds en in het weekend voor.
Inzicht in hoe déjà vu’s ontstaan
Déjà vu kan ook een neurologisch symptoom zijn. Hetzelfde gevoel, met precies dezelfde kenmerken, wordt vaak gemeld door patiënten met temporale kwab epilepsie.
Opnamen van de hersenen voorafgaand aan een operatie voor temporale epilepsie bieden enig inzicht in de mechanismen van déjà vu. In de hersenen ligt een deel van de temporale cortex net onder de hippocampus. Seizure ontladingen van deze temporale cortex activeren gelijktijdig twee circuits in de hippocampus.
Een circuit controleert onze voortdurende ervaring van de buitenwereld. Het andere haalt herinneringen uit het verleden op. De gelijktijdige activering comprimeert de tijd tussen de twee hersenfuncties, waardoor we ons “het heden herinneren”, of déjà vu ervaren.
Wanneer déjà vu wijst op een probleem
Déjà vu kan wijzen op een neurologisch probleem wanneer het:
- Vaak voorkomt (een paar keer per maand of vaker tegenover een paar keer per jaar)
- Gevolgd wordt door abnormale droomachtige herinneringen of visuele scènes
- Gevolgd wordt door verlies van bewustzijn en/of symptomen zoals bewusteloos kauwen, rommelen, hartkloppingen, of een gevoel van angst
In geval van twijfel over de oorzaak van déjà vu’s is het belangrijk een neuroloog te raadplegen.
Naast epilepsie zijn déjà vu’s waargenomen bij vasculaire dementie en meer zelden bij andere vormen van dementie. Patiënten met frontotemporale dementie ervaren aanhoudende déjà vu’s en verzinnen verhalen over hun huidige leven om de illusie te rationaliseren.
Dr. Chauvel is neuroloog in het Epilepsiecentrum van de Cleveland Clinic.
Share
- deja vu dementie epilepsie frontotemporale dementie geheugen toevallen