Wanneer je aan Ierland denkt, wat is dan het eerste embleem van Iersheid dat in je opkomt?
Ik wed dat het niet de harp is, het officiële nationale symbool van Ierland, maar eerder het shamrock, de shillelagh, of de leprechaun. We bekijken een aantal van de bekendste Ierse symbolen en leggen uit hoe ze zo, nou ja, Iers zijn geworden. Laat ons weten wat uw favoriete Ierse symbool is.
Lees meer: Ancient Celtic Irish symbols meanings
The Shamrock
(Getty Images)
Afgeleid van het Ierse woord seamróg, dat ‘klavertje’ betekent, verwijst shamrock naar jonge takjes klaver. Het werd bedacht door Edmund Campion, een Engelse geleerde in 1571, toen hij schreef over de “wilde Ieren” die de plant aten. In feite namen de Ieren in die tijd ook klaverzuring als kruid in hun dieet op, dat sterk leek op klaver.
In de volksmond wordt aangenomen dat St. Patrick ooit de klaver in zijn prediking gebruikte om de christelijke Heilige Drievuldigheid te symboliseren, hoewel het eerste schriftelijke verslag hierover pas verschijnt als Caleb Threlkeld er in 1726 over schreef.
De klaver was een heilige plant van de Ierse Druïden, vanwege de cluster van zijn drie hartvormige bladeren. Drie was een heilig getal in de Ierse mythologie, wellicht de inspiratiebron voor St. Patrick om het in zijn leer te ‘kerstenen’.
De Metrical Dindshenchas, een verzameling oude gedichten uit de 11e eeuw, bekend als ‘de overlevering van plaatsen’, geeft aan dat de klaver belangrijk was lang voor de komst van St. Patrick.
Teltown (in het Iers Tailten, genoemd naar Tailltiu die Lugh Lámhfhada’s pleegmoeder was) werd beschreven als een vlakte bedekt met bloeiende klaver. Brigid stichtte haar religieuze orde in Co. Kildare (in het Iers Cill Darra, wat ‘kerk van de eik’ betekent) in een met bloesem bedekt klaverveld. Deze prachtige weiden werden St. Brigid’s Pastures genoemd, ‘waar geen ploeg ooit een groef mag maken’. Er werd gezegd dat, hoewel het vee er van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat mocht grazen, de klaver de volgende dag even weelderig bleef als altijd.
In latere tijden werd het de traditie dat Ierse mannen op St. Patrick’s Day het klavertje in hun hoed droegen.
Na de mis gingen ze naar het plaatselijke dranklokaal om het klavertje te ‘verdrinken’ in de ‘St. Patrick’s Pot’. Dit hield in dat ze hun klavertje in het laatste drankje van de dag deden, het glas leeggoten, vervolgens het klavertje eruit pikten en het over hun linkerschouder gooiden.
In de 18e eeuw werd het klavertje populair als nationaal embleem dat werd gedragen door leden van de Irish Volunteers, lokale strijdgroepen die waren opgericht om Ierland te verdedigen tegen de dreiging van een Spaanse en Franse invasie.
Nu, elk jaar op St. Patrick’s Day, overhandigt de Ierse Taoiseach een Waterford kristallen schaal met een klaverontwerp met daarin shamrocks aan de Amerikaanse president in het Witte Huis.
Lees meer: Alles wat je weet over de St. Patrick’s Day shamrock is een leugen
The Shillelagh
Gesorteerde shillelagh. Foto: Creative Commons
Van het Ierse zeil éille (shee-lay-lee), dat ‘knuppel met een riem’ betekent, is de shillelagh een stok die traditioneel van sleedoorn of eik wordt gemaakt. Hout van de wortel had de voorkeur, omdat het veel harder was en minder snel zou splijten.
De stok zou met reuzel of boter zijn bestreken en in een schoorsteen zijn gelegd om te ‘harden’, waardoor hij zijn zwarte glanzende oppervlak kreeg. Hij zou normaal een grote knop bovenaan hebben als handvat.
Hoewel men vaak denkt aan een wandelstok, was de shillelagh eigenlijk een wapen dat gebruikt werd in de kunst van Bataireacht (Bat-er-akt), een oude Ierse krijgskunst, en betekent ‘stokvechten’. Hij ontwikkelde zich in de loop der eeuwen uit speer-, staf-, bijl- en zwaardgevechten, en werd vóór de 19e eeuw gebruikt om Ierse soldaten te trainen in zwaardvechttechnieken. Er waren drie soorten: kort, middellang en lang, en het werd gebruikt om een tegenstander te slaan, te pareren en te ontwapenen. Het werd beschouwd als een heerlijke manier om een geschil op te lossen.
Lees meer: Stokvechten en de oorsprong van de Shillelagh
The Leprechaun
(RollingNews.ie)
In het Iers bekend als de leipreachán, wordt dit ondeugende kereltje meestal afgebeeld als een oude man, ongeveer 1,80 m lang, met rood haar en baard, gekleed in een dappere groene of rode jas en hoed.
Hij maakt schoenen en verstopt zijn gouden munten in een pot aan het eind van de regenboog. Men zegt dat hij intelligent, sluw en sluw is, een komisch figuur die van practical jokes houdt, een wezen dat goed noch kwaad is.
Als elfenwezen wordt hij in verband gebracht met de Tuatha de Denann, maar in de mythologie van de Sidhe of de Denann wordt van een dergelijk wezen geen melding gemaakt. Het is waarschijnlijker dat hij is voortgekomen uit plaatselijke folklore en bijgeloof. Ondanks zijn enorme populariteit is er weinig bekend over zijn oorsprong.
Lees meer: ‘Leprechaun’ is geen inheems Iers woord, onthullen geleerden
Ali Isaac woont in het prachtige landelijke Co Cavan in Ierland, en is de auteur van twee boeken gebaseerd op de Ierse mythologie, “Conor Kelly and The Four Treasures of Eirean,” en “Conor Kelly and The Fenian King.” Ali post regelmatig over onderwerpen van Ierse interesse op haar blog, www.aliisaacstoryteller.com
* Oorspronkelijk gepubliceerd in maart 2015, bijgewerkt in maart 2020.