Het is de taak van een peuter om oppositioneel te zijn. Dit is de periode in de ontwikkeling van je kind waarin ze begint te begrijpen dat ze los van jou staat en enige controle over haar wereld kan uitoefenen. Een krachtige manier waarop ze dit kan doen is door je uit te dagen. Je zegt: “Doe dit,” maar zij zegt: “Nee!” De drang om voor zichzelf op te komen is nuttig omdat het je kind motiveert om dingen te willen laten gebeuren. Als je in staat bent om sommige dingen zelf te doen, bouw je haar zelfvertrouwen op. De sleutel is om manieren te vinden om je kind te laten zien hoe ze de controle kan hebben en haar eigen keuzes kan maken op een positieve manier.
Het is belangrijk om in gedachten te houden dat sommige peuters gewoon van nature meer kans hebben om oppositioneel te zijn dan anderen. Kinderen met grote en heftige emotionele reacties, en kinderen die voorzichtiger en timide zijn, kunnen meer oppositioneel zijn dan kinderen die temperamentvol soepeler en flexibeler zijn. Waarom? Omdat deze kinderen het vaak moeilijk hebben met veranderingen, bijvoorbeeld in het autostoeltje stappen, naar bed gaan, of een nieuwe plek bezoeken. Natuurlijke verschuivingen in de dag kunnen ook stressvol zijn en resulteren in een grote verscheidenheid van protesterende strategieën van peuters.
Bedenk uw gezin
Geen twee kinderen of gezinnen zijn gelijk. Als u over de volgende vragen nadenkt, kunt u de onderstaande informatie aanpassen en toepassen op uw unieke kind en gezin.
-
Waartegen is uw kind het meest oppositioneel? Wat hebben deze dingen eventueel gemeen?
-
Waarom denkt u dat deze zaken de “oppositionele” kant van uw kind naar voren brengen? Hoe kunt u met dit inzicht uw kind helpen om er beter mee om te gaan?
-
Hoe reageert u wanneer uw kind opstandig is? Wat werkt? Wat werkt niet? Wat kunt u hiervan leren?
Wat te verwachten van geboorte tot drie jaar
Geboorte tot 18 maanden
Baby’s beschikken niet over het denkvermogen om ouders opzettelijk te tarten. Wanneer zij niet op de verzoeken van een ouder ingaan, handelen zij naar hun impulsen (zij proberen niet anderen te manipuleren). Baby’s hebben gewoon niet het vermogen om tegen zichzelf te zeggen: “Ik ga dit glas pakken, ook al heeft mama gezegd dat niet te doen.” Omdat ze nog geen logica begrijpen en nog geen zelfbeheersing hebben, begrijpen ze ook geen regels. De beste reactie is dus omleiding. Neem het voorwerp bijvoorbeeld voorzichtig maar vastberaden weg of haal je kind uit de verboden situatie terwijl je haar gevoelens erkent: “Ik weet dat dit glas er zo interessant uitziet, maar het is niet om mee te spelen.” Geef uw baby dan een speeltje of voorwerp dat veilig is om te verkennen.
18 tot 36 maanden
Vanaf ongeveer 18 maanden beginnen peuters te begrijpen dat ze los van anderen staan – dat ze hun eigen gedachten en gevoelens hebben die anders kunnen zijn dan die van anderen. Ze begrijpen eenvoudige aanwijzingen en kunnen die opvolgen, zoals: “Ga de bal halen.” Jonge peuters willen graag hun stempel op de wereld drukken. Een manier waarop ze vaak hun onafhankelijkheid tonen is door hun ouders uit te dagen. Je zou kunnen zeggen: “Tijd om je aan te kleden voor de kinderopvang.” Je peuter antwoordt dan: “Nee! Ik blijf thuis!” Dit soort verzet is heel typisch voor peuters, omdat ze zo graag enige controle over hun wereld willen hebben en hun eigen keuzes willen maken.
Hoe te reageren op ongehoorzaamheid en oppositioneel gedrag
Denk aan preventie
Anticipeer op het soort situaties dat leidt tot ongehoorzaamheid van je kind en help hem van tevoren om problemen op te lossen en ermee om te gaan. Dit kan betekenen dat u uw peuter laat weten dat u begrijpt dat het moeilijk voor hem is om het huis te verlaten en naar de kinderopvang te gaan, en hem dan de keuze biedt uit een boek of speelgoed om in de auto mee te nemen om hem te helpen de overgang te maken.
Het kan ook nuttig zijn om kinderen een waarschuwing te geven voordat een overgang moet worden gemaakt. U kunt een keukenwekker gebruiken, zodat ze de tijd kunnen zien en bijhouden. Het kan ook heel nuttig zijn om een poster te maken met foto’s van de stappen in uw dagelijkse routine. Bijvoorbeeld, foto’s van tandenpoetsen, gezicht wassen, lezen, en dan naar bed gaan laten kinderen zien wat ze kunnen verwachten. Geef oudere peuters concrete aanwijzingen over overgangen, zoals: “Nog drie keer van de glijbaan voordat het tijd is om te gaan.” Het is heel belangrijk om je dan aan je grens te houden.
Respons met empathie en stel duidelijke grenzen
Vertrouw de gevoelens van uw kind. Als ouders slaan we deze stap vaak over en gaan meteen over tot het stellen van de grens. Maar het is heel belangrijk om eerst de gevoelens van je kind te erkennen, zodat ze weet dat je begrijpt waar ze vandaan komt, en dat haar gevoelens belangrijk zijn. (Bedenk dat het niet de gevoelens van het kind zijn die het probleem vormen, maar wat het kind met haar gevoelens doet, dat is vaak de uitdaging).
Voor veel kinderen is het deze eerste stap – empathie en bevestiging – die hen helpt om te beginnen te kalmeren. Het labelen van de gevoelens van je peuter helpt haar ook om zich bewust te worden van haar emoties en ze uiteindelijk te leren beheersen. Houd je taal eenvoudig en direct: “Ik weet dat je je pyjama niet aan wilt doen. Het is moeilijk om van speeltijd naar bedtijd te gaan.” Als je deze stap overslaat, gaan kinderen vaak “het volume opvoeren” om je luider, harder en harder te laten zien hoe overstuur ze zijn. Dit is vaak het begin van driftbuien.
Nadat u de gevoelens van uw kind hebt bevestigd:
-
Stel de grens vast. “Het is nu tijd om naar bed te gaan. Je moet slapen, zodat je lichaam kan uitrusten en groot en sterk kan worden.” Gebruik taal die je kind begrijpt. Houd het kort en duidelijk, maar niet bedreigend.
-
Bied een paar keuzes aan (die voor jou aanvaardbaar zijn). “Wil je je pyjama aantrekken voordat of nadat we boeken hebben gelezen?” Of: “Wil jij je pyjama aantrekken of moet papa hem voor je aantrekken?” Je zou ook een keuze kunnen geven tussen twee pyjama’s die hij misschien aan wil doen. Keuzes geven geeft kinderen de kans om zich op een positieve manier in controle te voelen. Keuzes maken kan zelfs de opstandigheid verminderen.
-
Gebruik humor. Dit is een geweldige manier om de intensiteit van de situatie wat weg te nemen en een machtsstrijd wat te ontkrachten. U kunt bijvoorbeeld proberen de pyjamabroek van uw kind over uw hoofd te trekken, of te kijken of deze past om haar favoriete knuffelbeest.
-
Speel in op de fantasie van uw kind. Voor een kind dat weigert naar bed te gaan: “Elmo is zoooo moe. Hij wil gaan slapen en wil dat je met hem knuffelt.” Of, een kind dat weigert op te ruimen: “Onze lievelingsboeken willen terug op de plank bij hun vriendjes. Laten we een wedstrijdje doen om te zien hoe snel we ze weer terug op de plank krijgen.”
-
Dwing de grens af: Als geen van de bovenstaande strategieën werkt en uw kind nog steeds zijn hielen zet, stelt u rustig en streng de grens. “Je kunt in het autostoeltje gaan zitten of ik zet je erin. Jij beslist.” Als je kind zich verzet, pak hem dan (zonder boos te worden) op en zet hem vast. Op een kalmerende toon kun je iets zeggen als: “Ik weet het, je haat het om in het autostoeltje te zitten. Ik begrijp het.” Of begin gewoon over iets dat niets met de driftbui te maken heeft. “Wow, kijk dat grote hondje eens door de straat lopen.” Of: “Ik vraag me af wat je vandaag op school als tussendoortje krijgt.”
-
Voorkom dat je toegeeft. Als je toegeeft aan driftbuien, leert je kind dat hij krijgt wat hij wil als hij maar hard genoeg aandringt. De volgende keer dat je een grens probeert te stellen, wordt het moeilijker voor je.
Het belangrijkste is om zo min mogelijk aandacht te besteden aan de protesten van je peuter. Het negeren van het gedrag dat je wilt elimineren is de snelste manier om ervan af te komen. (De enige uitzondering op deze regel is als je kind fysiek pijn doet – slaan, meppen, slaan, enzovoort – in dat geval stop je het gedrag kalm maar krachtig en leg je uit dat hij boos mag zijn, maar niet mag slaan.)
Jouw gedrag: Zend je gemengde boodschappen uit?
Soms kunnen onze eigen keuzes en ons gedrag als ouders het gedrag van onze kinderen beïnvloeden. Hieronder staan strategieën om twee veel voorkomende opvoedingsdilemma’s aan te pakken die vaak leiden tot driftbuien of verzet bij peuters.
Mijd de “Oké?” valkuil. “Laten we nu naar bed gaan, oké? Tijd om je aan te kleden, oké?” Hoewel dit een heel gebruikelijke manier is waarop volwassenen communiceren, is het verwarrend voor jonge kinderen. Ze nemen je vraag voor waar aan en denken dat ze de keuze hebben om te zeggen: “Nee, ik wil nu echt liever niet naar bed.” Dit kan leiden tot onnodige machtsstrijd. Communiceer heel duidelijk wat wel en wat niet een keuze is. “Het is tijd om een pyjama aan te trekken en je klaar te maken om naar bed te gaan. Wil je de groene of de rode pyjama aan?”
Bedenk van tevoren welke grens je gaat stellen, zodat je kunt voorkomen dat je halverwege van gedachten verandert. Bijvoorbeeld, een moeder stond erop dat haar 2-jarige een shirt met lange mouwen droeg op een winterdag. Haar kind begon te protesteren omdat ze die dag haar lievelingsshirt met korte mouwen wilde dragen. Na ongeveer 5 minuten driftbui realiseerde de moeder zich dat dit een onnodige strijd was. Haar dochter zou buiten een jas dragen, en de kinderopvang was verwarmd. Maar ze maakte zich op dat moment natuurlijk zorgen dat “toegeven” en haar dochter het shirt met korte mouwen laten dragen, een slecht voorbeeld zou zijn; dat het haar dochter zou leren dat ze met een driftbui krijgt wat ze wil. De gemakkelijkste manier om dit dilemma te omzeilen, is eerst een paar seconden na te denken voor je handelt: “Is dit een grens die ik echt moet stellen?” (Dit is ook bekend als “kies je gevechten.”)
Wanneer hulp zoeken
Als de ongehoorzaamheid van je kind zijn dagelijks functioneren in de weg staat, is het belangrijk om hulp te zoeken bij een professional op het gebied van kinderontwikkeling. Als zijn gedrag bijvoorbeeld een negatieve invloed heeft op zijn vermogen om vriendjes te maken en er plezier aan te beleven, op zijn ontdekkings- en leerproces, of op zijn relatie met u, dan is het tijd om hulp te zoeken om weer op het goede spoor te komen. Een evaluatie door een professional uit de vroege kinderjaren kan zeer waardevol inzicht verschaffen in wat aan de basis kan liggen van het uitdagende gedrag van uw kind en u ideeën geven over hoe u uw kind kunt helpen er beter mee om te gaan.