Complete lijst van aanrakingsgevoelige planten

Enkele planten die reageren op mechanische prikkels:

• Dionaea muscipula

‘Venus’ Vliegenval (Dionaea muscipula) volbrengt een van de meer spectaculaire thigmonastische bewegingen die resulteren in een verwisseling van de rol van predator met dieren (Simons, 1992). Darwin noemde het zelfs “een van de wonderlijkste ter wereld” (Darwin, 1893). De gespecialiseerde tweelobbige bladeren met naaldvormige tanden op de bladranden worden meestal opengespreid als uitnodiging voor bezoekers. Wanneer een nietsvermoedend insect langs de ventrale bladoppervlakken kruipt en op de drie kleine trekkerhaartjes stoot (Curtis, 1834), worden intercellulaire elektrische signalen opgewekt (Burdon-Sanderson, 1873; Jacobs, 1954; Jacobson, 1965; Simons, 1981) en men denkt dat deze de differentiële vergroting van de kwabcellen teweegbrengen (Fagerberg & Allain, 1991), met als gevolg dat de val in minder dan een seconde wordt gesloten. Over het algemeen zijn meerdere stimulaties van een of meer van de triggerende haren nodig voor een reactie.1

• Drosera rotundifolia

Distinctief door aanraking veroorzaakt carnivoor gedrag wordt aangetoond door Drosera rotundifolia, een soort die in detail is onderzocht door Darwin (Darwin, 1893). De slijmstof op de uiteinden van de tentakels van de Drosera glinstert in het zonlicht (Fig. 2a,b) en geeft de plant zijn gewone naam ‘Zonnedauw’. Meer dan 100 tentakels kunnen het oppervlak van de gemodificeerde bladeren bedekken. Dit opzichtige uiterlijk trekt insecten aan, die bij het neerstrijken op de tentakeloppervlakken vast komen te zitten in de kleverige substantie. De tastgevoelige tentakels detecteren de aanwezigheid en verdere bewegingen van het insect, dat worstelt om vrij te komen. Als reactie daarop buigen de naburige tentakels naar de tentakels die rechtstreeks door de aanwezigheid van de prooi worden gestimuleerd.1

• Utricularia (Blaasjeskruid)

De Utricularia-val, die via een steeltje aan het wortelloze plantenlichaam is bevestigd (fig. 3a), is een dunwandige holle zak met een waterdicht luik. Wanneer de val is opgezet, zijn de buitenwanden hol en staat de kamer onder negatieve hydrostatische druk. Verschillende aanhangsels, waarvan sommige met slijmafscheidende klieren, spelen een rol bij het lokken van prooien naar de ingang van het luik, en andere bij de bodem van het luik zijn de tastgevoelige triggers. Kleine schepsels, zoals watervlooien, zijn voorbeelden van schepsels die ten prooi vallen aan Utricularia-vallen.1

• Mimosa pudica

Mimosa pudica, bekend als de gevoelige plant, en enkele van zijn verwanten zijn andere bekende thigmonastische planten. Een stimulatie door aanraking leidt tot een zeer snelle opvouwing van de kleine blaadjes waaruit de dubbel samengestelde bladeren bestaan. Opmerkelijk is dat de tastreactie niet beperkt blijft tot het gestimuleerde blaadje, maar zich kan uitbreiden tot alle naburige blaadjes van het blad (Simons, 1981; Malone, 1994). Een sterkere stimulus, resulterend in verwonding, kan vouwgedrag uitlokken aan verder gelegen bladsteelbladen (Simons, 1981; Malone, 1994).1

• Bryonia dioica

Elmar Weiler en collega’s hebben ontdekt dat een verhoogd gehalte aan octadecanoïden, met name 12-oxofytodienoic acid (OPDA), correleert met het door aanraking geïnduceerde oprollen van Bryonia dioica-ruigten (Stelmach et al, 1998; Blechert et al., 1999) en dat OPDA, en verwante analogen die niet kunnen worden omgezet in jasmonzuur (JA), voldoende zijn om het oprollen van de ranken te veroorzaken met een fysiologisch relevante kinetiek in afwezigheid van een mechanische stimulus (Weiler et al, 1993, 1994; Blechert et al., 1999).1

• Monstera (wijnstok)

De Monstera klimplant heeft een ongebruikelijke techniek om een gastboom te vinden om in te klimmen. Hij verplaatst zich door langs de grond te groeien, op zoek naar de duisternis van de schaduw van een boom; deze beweging naar de duisternis wordt skototropisme genoemd (Strong & Ray, 1975). De liaan voltooit zijn reis wanneer de top van de liaan voelt dat hij bij de gastboom is aangekomen door de aanraking die daar het gevolg van is. Een dramatische verandering in groeirichting treedt dan op. De Monstera klimt omhoog naar de gastboom (Strong & Ray, 1975), en de blad- en stengelontwikkeling verandert in afwachting van meer licht en productieve fotosynthese.1

• Ficus costaricensis (Wurgvijg)

  De wurgvijg (Ficus costaricensis) heeft een meer sinistere interactie met gastbomen (Putz & Holbrook, 1986; Putz & Holbrook, 1989). Wortels van de epifytische vorm groeien vanuit de gastboom naar beneden en, naast het omwikkelen van de stam, vergroeien wortels die elkaar raken met elkaar (Fig. 5). Naarmate de wortels verder groeien en vergroeien, omsluiten zij uiteindelijk de gastheerstam en verhinderen verdere groei. Verdere differentiatie van de wortels van de vijg resulteert in een zodanige vernauwende druk dat de gastheer wordt beschadigd en uiteindelijk sterft op een manier die past bij zijn naam. Op die manier blijft de wurger alleen over zonder concurrentie van zijn vroegere gastheer.1

• Catasetum (bloem)

Mannelijke bloemen staan klaar om te reageren op bezoekers die in contact komen met antennes in het centrum van de bloem door het loslaten van meeldraden die onder spanning worden gehouden door bloemblaadjes. De kracht waarmee een kleverige schijf met stuifmeelzakken de gekozen bestuiver raakt, kan sterk genoeg zijn om een bij van de bloem te stoten (Simons, 1992). Deze ervaring en de last van de aangehechte grote stuifmeelzak kunnen zo traumatisch zijn dat de bij mogelijke toekomstige bezoekplaatsen zorgvuldig zal evalueren en een sterke voorkeur zal geven aan vrouwelijke bloemen boven de explosieve mannelijke (Romero & Nelson, 1986). Op deze manier kunnen mannelijke Catasetum-bloemen geëvolueerd zijn om te wedijveren voor exclusieve bestuivingsrechten van vrouwelijke bloemen (Romero & Nelson, 1986).1

• Arabidopsis

Wanneer Arabidopsis-wortels op glazen barrières stuiten, lijkt het gravitropisme in het gedrang te komen en treedt in plaats daarvan thigmotropisme op. De door aanraking gestimuleerde wortels verwaarlozen hun neiging om te groeien in de richting van de zwaartekrachtvector en groeien in plaats daarvan weg van het waargenomen punt van mechanisch contact. De interactie tussen aanraking en zwaartekracht kan zich op subcellulair niveau voordoen; aanraking kan een van de vroegst bekende zwaartekrachtreacties vertragen, het vallen van zetmeelkorrels in de wortelcolumella cellen (Massa & Gilroy, 2003).1