Systemisch circuit:Systemische slagaders (in rood), systemische aders (in blauw)
Pulmonair circuit: Pulmonale slagaders (in rood), pulmonale aders (in blauw)
De belangrijkste onderdelen van het menselijk cardiovasculair systeem zijn het hart, het bloed en de bloedvaten. Het hart heeft vier kamers, het bloed volgt 2 verschillende circuits: de pulmonale circulatie, die het bloed van de rechterhartkamer naar de longen voert voor zuurstofvoorziening, en de systemische circulatie, die zuurstofrijk bloed van de linkerhartkamer naar alle organen en weefsels van het lichaam voert. Een gemiddelde volwassene bevat ongeveer 5 liter bloed, wat overeenkomt met ongeveer 7% van zijn totale lichaamsgewicht. Bloed bestaat uit plasma, rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes.
Functies van het bloedvatenstelselEdit
Het bloedvatenstelsel is in de eerste plaats een transportsysteem dat de verplaatsing van verschillende stoffen, voornamelijk zuurstof en voedingsstoffen, door het lichaam vergemakkelijkt. De lijst van functies is echter zeer uitgebreid en omvat onder meer het volgende:
- Zuurstof transporteren van de longen naar de weefsels en kooldioxide van de weefsels naar de longen voor eliminatie via de uitgeademde lucht.
- Voedingsstoffen distribueren naar alle weefsels en cellen van het lichaam.
- Vervoer afvalstoffen die door de cellen worden geproduceerd naar de nieren om via de urine te worden afgevoerd.
- Vervoer stoffen naar de lever om door de lever te worden gemetaboliseerd.
- Distribueer hormonen die in de klieren van inwendige secretie worden geproduceerd. Dankzij de bloedsomloop kunnen hormonale stoffen inwerken op plaatsen die ver verwijderd zijn van de plaats waar ze worden geproduceerd.
- Beschermt het organisme tegen agressie van buitenaf door bacteriën en virussen door circulerende leukocyten en antilichamen in het bloed.
BloedvatenEdit
Het bloed bereikt alle organen en weefsels via een volledig netwerk van leidingen, bloedvaten genaamd. Er kan onderscheid worden gemaakt tussen slagaders, die het bloed transporteren dat het hart verlaat, en aders, die het bloed transporteren dat het hart binnenkomt.
Aders vertakken zich in arteriolen, die kleiner van kaliber zijn. Uit de arteriolen ontstaan haarvaten, zeer dunne vaten zonder spierlaag, waar de uitwisseling van stoffen met de weefsels plaatsvindt. Op de terugweg naar het hart gaat het bloed van de haarvaten over in kleine venulen die zich verzamelen om aderen te vormen.
Bloed en lymfeEdit
Bloed is een soort gespecialiseerd vloeibaar bindweefsel met een vloeibare colloïdale matrix, een complexe constitutie en een karakteristieke rode kleur. Het heeft een vaste fase (vormende elementen), die leukocyten (witte bloedcellen), erytrocyten (rode bloedcellen) en bloedplaatjes omvat, en een vloeibare fase, die wordt vertegenwoordigd door het bloedplasma.
Lymfe is een heldere vloeistof die door de lymfevaten stroomt en in het algemeen ongepigmenteerd is. Het wordt geproduceerd nadat overtollig vocht de bloedhaarvaten verlaat in de interstitiële of intercellulaire ruimte, en wordt opgevangen door de lymfatische haarvaten, die uitmonden in dikkere lymfevaten totdat zij samenkomen in kanalen die uitmonden in de subclavian aders.
Menselijk hartEdit
Het menselijk hart is ongeveer zo groot als een gebalde vuist en weegt ongeveer 300 gram, en heeft 4 kamers, twee boezems en twee kamers. De rechterboezem staat in verbinding met de rechterhartkamer via de tricuspidalisklep, terwijl de linkerboezem in verbinding staat met de linkerhartkamer via de mitralisklep. Het hart bevindt zich in het midden van de thorax, boven het middenrif, tussen de rechter- en de linkerlong, en is naar links afgebogen, zodat ongeveer tweederde van het orgaan zich in de linkerhemithorax bevindt en slechts een derde in de rechterhemithorax.
Het hart trekt automatisch samen met een gemiddelde snelheid in rust van tussen de 60 en 80 slagen per minuut. De normale hartslag wordt door het hart zelf gecontroleerd. Om het hart te laten functioneren, is de sinoatriale knoop in de rechterboezem nodig. Deze knoop geeft ongeveer om de seconde een zenuwimpuls in de vorm van een samentrekkingsgolf die de boezems doet samentrekken. Deze zenuwimpuls bereikt vervolgens een andere knoop die zich tussen de twee boezems bevindt, de atrioventriculaire knoop genoemd, onmiddellijk boven de hartkamers, die de zenuwimpuls door het geleidingssysteem van het hart naar de hartkamers voert om deze te doen samentrekken.
Het hart van een mens pompt in rust ongeveer vijf liter bloed per minuut, ofwel 75 ml per slag. Tijdens de gemiddelde levensduur van 70 jaar van een persoon slaat zijn of haar hart ongeveer 2,6 miljard keer. Elke hartslag bestaat uit een samentrekking of systole, gevolgd door ontspanning of diastole. Tussen elke slag rust het hart ongeveer 0,4 seconden.
HartcyclusEdit
De hoofdaders die het bloed van het hoofd en de armen terugvoeren, komen samen om de superieure vena cava te vormen. Bloed uit het onderlichaam wordt naar het hart gevoerd door de vena cava inferior; zowel de vena cava superior als de vena cava inferior monden uit in de rechterboezem. De longslagader ontspringt uit de rechterhartkamer en verdeelt zich in twee takken die het bloed naar de haarvaten van elke long voeren, waar zuurstof in het bloed komt en kooldioxide het verlaat. Het bloed gaat dan via de longaders terug naar de linkerboezem en van daaruit, via de mitralisklep, naar de linker hartkamer. De linker hartkamer duwt het bloed door de aortaklep in de slagader van de aorta, die het zuurstofrijke bloed terugvoert naar alle haarvaten in ons lichaam, waardoor de cyclus wordt voltooid.
Pulmonale circulatieEdit
De pulmonale circulatie is het deel van het cardiovasculaire systeem waarin zuurstofarm bloed vanuit de rechterharthelft, via de longslagader, naar de longen wordt gepompt en zuurstofrijk, via de longader, naar het hart terugkeert. Zuurstofarm bloed verlaat de rechterkamer van het hart via de longslagader, die zich vertakt in twee slurven voor elk van de longen. In de haarvaten die zich in de longblaasjes bevinden, wordt het bloed van zuurstof voorzien door middel van een proces dat hematose wordt genoemd en wordt omgeleid via de vier longaders die het zuurstofrijke bloed naar de linkerboezem van het hart leiden.
Systemische circulatieEdit is het deel van het cardiovasculaire systeem dat zuurstofrijk bloed van de linkerhartkamer via de aorta en zijn vertakkingen naar de rest van het lichaam vervoert. De systemische circulatie is, in termen van afstand, veel langer dan de pulmonale circulatie. De reis van het bloed begint in de linkerhartkamer en gaat verder via de aorta en de vertakkingen daarvan naar het haarvatenstelsel. Vanuit de haarvaten wordt het zuurstofarme bloed door verschillende aderen geleid die samenkomen in de vena cava superior en de vena cava inferior, die uitmonden in de rechterboezem van het hart.
Pulmonale en systemische circulatie.
Cerebrale circulatieEdit
Hoofdartikel: Cerebrale circulatie
De veelhoek van Willis zorgt voor een constante bloedtoevoer naar de hersenen.
Het volume van de menselijke hersenen vertegenwoordigt slechts ongeveer 2% van het totale lichaam, maar toch ontvangen zij 16% van de cardiac output, d.w.z. tussen 750 en 1250 cm³ bloed per minuut. De metabolische activiteit van de hersenen verbruikt grote hoeveelheden zuurstof en glucose in 24 uur. Het bloed bereikt de hersenen via de 2 interne halsslagaders en de 2 vertebrale slagaders die samen de basilicale slagader vormen. Samen vormen zij een structuur aan de basis van de hersenen die de polygoon van Willis wordt genoemd wegens het bestaan van de anterieure en posterieure communicerende slagaders die de verschillende vaten verbinden tot een vasculaire ring. De belangrijkste functie van de polygoon van Willis is de druk tussen de verschillende bloedvaten naar de hersenen gelijk te houden, de bloedtoevoer naar alle gebieden te verzekeren en een alternatieve route te bieden in geval van blokkade van een van de takken.
NiercirculatieEdit
De bloedstroom naar de nieren is zeer hoog, ongeveer 1200 ml/minuut, wat overeenkomt met 20% van het cardiale volume. De renale circulatie wordt gekenmerkt door twee capillaire netwerken. De nierslagader is het bloedvat dat bloed naar de nier voert en vertakt zich geleidelijk in afferente arteriolen van waaruit de glomerulaire haarvaten ontstaan. De glomerulaire haarvaten komen samen in de efferente arteriolen van waaruit een tweede netwerk van haarvaten, de peritubulaire haarvaten, ontspringt, van waaruit de veneuze vaten ontspringen die in de nierader samenkomen.
Porta-systeemEdit
Het porta-systeem is een subtype van de algemene bloedsomloop dat zijn oorsprong vindt in aderen die afkomstig zijn uit een capillair systeem en die aan het einde van hun loop weer capillairen vormen. Er zijn 3 poortsystemen in het menselijk lichaam:
- Leverportaal systeem: aders afkomstig van capillairen in het spijsverteringskanaal van de maag tot het rectum die de producten van de spijsvertering vervoeren, transformeren weer in capillairen in de sinusoïden van de lever, om opnieuw aders te vormen die in de systemische circulatie stromen via de suprahepatische aders die uitmonden in de vena cava inferior.
- Hypofyse portaalsysteem: de van de inwendige halsslagader uitgaande superieure hypofyseslagader vertakt zich in een eerste netwerk van haarvaten in de mediane eminentie. Uit deze haarvaten ontstaan de hypofyse-aders, die door de hypofysesteel afdalen en in de adenohypofyse een tweede netwerk van haarvaten doen ontstaan, die uitmonden in de inwendige halsader.
- Nierportaalsysteem: de afferente arteriole, in de glomerulus, die vervolgens overgaat in de efferente arteriole.
Ziekten van de bloedsomloopEdit
Cardiovasculaire ziekten zijn alle ziekten die het cardiovasculaire systeem aantasten, met name het hart en de bloedvaten. In de westerse wereld zijn ze de belangrijkste doodsoorzaak en in Spanje waren ze in 1999 verantwoordelijk voor 36% van alle sterfgevallen. De ziekten die het grootste aantal sterfgevallen veroorzaakten, waren ischemische hartziekten, inclusief acuut myocardinfarct, hartfalen en cerebraal vasculair accident. In veel gevallen ligt de oorzaak van deze aandoeningen in atherosclerose, waarbij ongezonde leefgewoonten van groot belang zijn, zoals gebrek aan lichaamsbeweging, roken, onvoldoende voeding met een teveel aan zout en verzadigde vetten, wat tot zwaarlijvigheid leidt. Medische controle van vasculaire risicofactoren, waaronder hoge bloeddruk, diabetes mellitus en een hoog cholesterolgehalte in het bloed (hypercholesterolaemie), is eveneens van groot belang.