Twee biologen, die in het American Journal of Physical Anthropology berichten, zeggen dat zij voor het eerst het zwem- en duikgedrag bij apen hebben gedocumenteerd.
Cooper de chimpansee werd door mensen opgevoed en had leren zwemmen (Renato Bender / Nicole Bender).
Jarenlang hebben dierentuinen watergrachten gebruikt om chimpansees, gorilla’s of orang-oetans in op te sluiten. Als apen zich in diep water waagden, verdronken ze vaak. Volgens sommigen wijst dit op een definitief verschil tussen mensen en apen: mensen genieten van het water en kunnen leren zwemmen, terwijl apen liever op het droge blijven.
Renato Bender van de Universiteit van de Witwatersrand, Johannesburg en Nicole Bender van de Universiteit van Bern hebben in de Verenigde Staten een chimpansee en een orang-oetan bestudeerd.
Deze primaten – Cooper de chimpansee en Suryia de orang-oetan – zijn door mensen opgevoed en verzorgd en hebben leren zwemmen en duiken.
“We waren uiterst verbaasd toen de chimpansee Cooper herhaaldelijk in een zwembad in Missouri dook en zich zeer op zijn gemak leek te voelen,” aldus Renato Bender.
Om te voorkomen dat Cooper zou verdrinken, spanden de biologen twee touwen over het diepste deel van het zwembad.
Cooper raakte onmiddellijk geïnteresseerd in de touwen en na een paar minuten begon hij in het 2 meter diepe water te duiken om voorwerpen op de bodem van het zwembad op te rapen.
“Het was zeer verrassend gedrag voor een dier waarvan wordt gedacht dat het erg bang is voor water,” legde Renato Bender uit.
Enkele weken later begon de chimpansee aan het wateroppervlak te zwemmen.
Suryia de orang-oetan werd gefilmd in een particuliere dierentuin in South Carolina. Ook zij bezit dit zeldzame zwem- en duikvermogen. Suryia kan vrij zwemmen tot 12 m.
Beide dieren gebruiken een beenbeweging die lijkt op de menselijke schoolslag ‘kikkertrap’.
Terwijl Cooper de achterpoten synchroon beweegt, beweegt Suryia ze afwisselend.
Het team denkt dat deze zwemstijl het gevolg kan zijn van een oeroude aanpassing aan een leven in de bomen. De meeste zoogdieren gebruiken de zogenaamde hond-paddel, een wijze van voortbewegen die zij instinctief gebruiken. Mensen en apen daarentegen moeten leren zwemmen.
De boombewonende voorouders van de apen hadden minder gelegenheid om zich op de grond voort te bewegen. Zij ontwikkelden dus alternatieve strategieën om kleine rivieren over te steken, wadend in een rechtopstaande positie of gebruik makend van natuurlijke bruggen. Zij verloren het instinct om te zwemmen.
Mensen, die nauw verwant zijn aan de apen, zwemmen ook niet instinctief. Maar in tegenstelling tot apen voelen mensen zich aangetrokken tot water en kunnen ze leren zwemmen en duiken.
“Het gedrag van de mensapen in het water is in de antropologie grotendeels verwaarloosd. Dat is een van de redenen waarom het zwemmen bij mensapen nooit eerder wetenschappelijk is beschreven, hoewel deze dieren anders zeer grondig zijn bestudeerd,” zei Nicole Bender.
“We hebben wel andere goed gedocumenteerde gevallen gevonden van zwemmende en duikende mensapen, maar Cooper en Suryia zijn de enigen die we hebben kunnen filmen.”
“We weten nog steeds niet wanneer de voorouders van de mens begonnen regelmatig te zwemmen en te duiken.”
Renato Bender voegde daaraan toe: “dit onderwerp komt steeds meer in het middelpunt van het onderzoek te staan. Er valt nog veel te onderzoeken.”
Bibliografische informatie: Renato Bender en Nicole Bender. Korte mededeling: Zwem- en duikgedrag bij apen (Pan troglodytes en Pongo pygmaeus): Eerste gedocumenteerde verslag. American Journal of Physical Anthropology, online gepubliceerd op 30 juli 2013; doi: 10.1002/ajpa.22338