Liberalisme
Liberalisme is een brede politieke ideologie of wereldbeeld gebaseerd op de ideeën van vrijheid en gelijkheid.
Leerdoelen
Bespreek de centrale leerstellingen en principes van het liberalisme als een politieke filosofie
Key Takeaways
Key Points
- Liberalisme omhelst een breed scala van standpunten, afhankelijk van hun begrip van deze principes, en kan ideeën omvatten als vrije en eerlijke verkiezingen, vrije handel, privé-eigendom, kapitalisme, constitutionalisme, liberale democratie, vrije pers, en de vrije uitoefening van godsdienst.
- Liberalisme werd voor het eerst een krachtige kracht in het tijdperk van de Verlichting, waarbij verschillende fundamentele veronderstellingen werden verworpen die de meeste eerdere theorieën over de overheid domineerden, zoals adel, gevestigde religie, absolute monarchie, en het goddelijke recht van koningen.
- Met de opkomst van het sociaal liberalisme in Europa en Noord-Amerika begon de betekenis van “liberalisme” uiteen te lopen. In de V.S. werden ideeën van individualisme en laissez-faire-economie die voorheen met het klassieke liberalisme werden geassocieerd, de basis voor het rechtse libertaire gedachtegoed.
- De revolutionairen in Amerika en Frankrijk gebruikten de liberale filosofie om de gewapende omverwerping te rechtvaardigen van wat zij als tirannieke heerschappij beschouwden. De negentiende eeuw zag regeringen opgericht rond liberalistische politieke ideologie in naties in heel Europa, Latijns-Amerika, en Noord-Amerika.
Key Terms
- liberaal internationalisme: een buitenlands beleid doctrine die betoogt dat liberale staten moeten ingrijpen in andere soevereine staten om liberale doelstellingen na te streven.
- John Locke: algemeen bekend als de vader van het klassiek-liberalisme, was een Engels filosoof en arts die wordt beschouwd als een van de invloedrijkste Verlichtingsdenkers. Zijn bijdragen aan het klassieke republicanisme en de liberale theorie zijn terug te vinden in de Onafhankelijkheidsverklaring van de Verenigde Staten.
Bronnen van het liberale gedachtegoed
Liberalisme, van het Latijnse liberalis, is een brede politieke ideologie of wereldbeschouwing die is gebaseerd op de ideeën van vrijheid en gelijkheid. Liberalisme kent een breed scala aan opvattingen, afhankelijk van hun opvatting over deze principes, en kan ideeën omvatten als vrije en eerlijke verkiezingen, vrije handel, privé-eigendom, kapitalisme, constitutionalisme, liberale democratie, vrije pers en de vrije uitoefening van godsdienst.
John Locke: John Locke, vaak gecrediteerd voor het ontstaan van het liberalisme als filosofische traditie.
Liberalisme werd voor het eerst een krachtige kracht tijdens de Verlichting, toen het populair werd onder filosofen en economen in de westerse wereld. Het liberalisme verwierp de in die tijd gangbare opvattingen over erfelijke voorrechten, staatsreligie, absolute monarchie en het goddelijke recht van koningen. De vroege liberale denker John Locke, aan wie vaak de creatie van het liberalisme als een afzonderlijke filosofische traditie wordt toegeschreven, gebruikte het concept van de natuurlijke rechten en het sociaal contract om te betogen dat de rechtsstaat zowel de traditie als het absolutisme in de regering moest vervangen; dat heersers onderworpen waren aan de instemming van de geregeerden; en dat particulieren een fundamenteel recht op leven, vrijheid en eigendom hadden.
Liberalisme en Revolutie
De revolutionairen in Amerika en Frankrijk gebruikten de liberale filosofie om de gewapende omverwerping te rechtvaardigen van wat zij zagen als tiranniek bewind. In de negentiende eeuw werden in landen in Europa, Latijns-Amerika en Noord-Amerika regeringen gevormd rond een liberalistische politieke ideologie. De liberale ideeën verspreidden zich nog verder in de twintigste eeuw, toen liberale democratieën aan de winnende hand waren in zowel de Eerste als de Tweede Wereldoorlog, en toen het liberalisme grote ideologische uitdagingen van het fascisme en het communisme overleefde. Vandaag de dag is het liberalisme in veel landen nog steeds een politieke kracht met een wisselende mate van macht en invloed.
Klassiek vs. Modern Liberalisme
Klassiek liberalisme is een politieke filosofie en ideologie die behoort tot het liberalisme waarin de primaire nadruk wordt gelegd op het veiligstellen van de vrijheid van het individu door het beperken van de macht van de overheid. De filosofie ontstond als reactie op de Industriële Revolutie en de verstedelijking in de 19e eeuw in Europa en de Verenigde Staten. Zij bepleit burgerlijke vrijheden met een beperkte overheid in een rechtsstaat, privé-bezit en een laissez-faire economisch beleid.
Zowel het moderne Amerikaanse conservatisme als het sociaal-liberalisme splitsten zich in het begin van de 20e eeuw af van het Klassiek Liberalisme. In die tijd namen de conservatieven het klassiek-liberale geloof in de bescherming van economische burgerlijke vrijheden over. Omgekeerd namen de sociaal-liberalen het klassiek-liberale geloof in de verdediging van de sociale burgerlijke vrijheden over. Geen van beide ideologieën nam de zuivere Klassiek Liberale overtuiging over dat de overheid bestaat om zowel sociale & economische burgerlijke vrijheden te beschermen. Het conservatisme deelt een ideologische overeenkomst over een beperkte overheid op het gebied van het voorkomen van overheidsbeperking van economische burgerlijke vrijheden zoals belichaamd in het vermogen van mensen om hun goederen, diensten of arbeid te verkopen aan wie zij maar willen, zonder beperkingen, behalve in zeldzame gevallen waarin het algemeen welzijn van de samenleving op het spel staat.
Weliswaar stellen veel moderne geleerden dat er geen bijzonder zinvol onderscheid bestaat tussen klassiek en modern liberalisme, maar anderen zijn het daar niet mee eens. Volgens William J. Novak verschoof het liberalisme in de Verenigde Staten aan het eind van de 19e en het begin van de 20e eeuw van het klassieke liberalisme (dat een laissez-faire economie en constitutionalisme voorstond) naar een “democratisch sociaal-welfarisme” (dat overheidsbemoeienis zoals in de New Deal voorstond). Deze verschuiving omvatte een gekwalificeerde aanvaarding van overheidsingrijpen in de economie en het collectieve recht op gelijkheid in het economisch verkeer. Deze theorieën werden “liberaal socialisme” genoemd, dat verwant is aan de sociaal-democratie in Europa. Volgens de Encyclopedia Britannica “wordt liberalisme in de Verenigde Staten geassocieerd met het welvaartsstaatbeleid van het New Deal programma van de Democratische regering van president Franklin D. Roosevelt, terwijl het in Europa meer wordt geassocieerd met een streven naar een beperkte overheid en een laissez-faire economisch beleid. “Bijgevolg werden in de V.S. de ideeën van individualisme en laissez-faire economie die vroeger met het klassieke liberalisme werden geassocieerd, de basis voor de opkomende school van rechts libertair denken.
Liberalisme en Socialisme
Er blijft enige verwarring bestaan over de relatie tussen sociaal liberalisme en socialisme, ondanks het feit dat veel varianten van het socialisme zich duidelijk onderscheiden van het liberalisme door zich te verzetten tegen kapitalisme, hiërarchie en privé-bezit. Het socialisme heeft zich in de 19e eeuw gevormd als een groep verwante maar uiteenlopende ideologieën, zoals het christelijk socialisme, het communisme en het sociaal anarchisme. Deze ideologieën vielen – net als het liberalisme – in de daaropvolgende decennia uiteen in verschillende grote en kleine bewegingen. Marx verwierp de fundamentele aspecten van de liberale theorie en hoopte zowel de staat als het liberale onderscheid tussen maatschappij en individu te vernietigen, terwijl hij de twee samensmolt tot een collectief geheel, bedoeld om de zich ontwikkelende kapitalistische orde van de 19e eeuw omver te werpen.
Sociale democratie, een ideologie die een progressieve hervorming van het kapitalisme voorstaat, kwam op in de 20e eeuw en werd beïnvloed door het socialisme. Maar in tegenstelling tot het socialisme was zij niet collectivistisch of antikapitalistisch. Het was niet tegen de staat; het werd veeleer omschreven als een project dat door middel van hervormingen van de overheid wil corrigeren wat het beschouwt als de intrinsieke gebreken van het kapitalisme door de ongelijkheden te verminderen. Verscheidene commentatoren hebben sterke overeenkomsten opgemerkt tussen sociaal liberalisme en sociaal-democratie, waarbij een politicoloog het Amerikaanse liberalisme zelfs “bootleg social democracy” heeft genoemd.
American Tradition and Liberal Heritage
Vele fundamentele elementen van de moderne samenleving hebben liberale wortels. De eerste liberale stromingen populariseerden het economisch individualisme en breidden de constitutionele regering en het parlementaire gezag uit. Een van de grootste liberale triomfen bestond uit het vervangen van het grillige karakter van de koningsgezinde en absolutistische heerschappij door een besluitvormingsproces dat was gecodeerd in geschreven wetten. De liberalen streefden naar een grondwettelijke orde waarin belangrijke individuele vrijheden, zoals de vrijheid van meningsuiting en vereniging, een onafhankelijke rechterlijke macht en een openbaar juryrechtspraak, en de afschaffing van aristocratische privileges, hoog in het vaandel stonden. Deze ingrijpende veranderingen in het politieke gezag markeerden de moderne overgang van absolutisme naar constitutionele heerschappij.
Latere golven van liberaal denken werden sterk beïnvloed door de noodzaak de burgerrechten uit te breiden. In de jaren zestig en zeventig werd het feminisme in de Verenigde Staten voor een groot deel bevorderd door liberale feministische organisaties.Veel liberalen hebben ook gepleit voor rassengelijkheid, en de burgerrechtenbeweging in de Verenigde Staten in de jaren zestig bracht de liberale kruistocht voor gelijke rechten sterk voor het voetlicht.