Bloeddruk

Inleiding

In het algemeen verwijst de “bloeddruk” (systemische arteriële druk) van een individu naar de druk gemeten binnen grote slagaders in de systemische circulatie. Dit getal valt uiteen in systolische bloeddruk en diastolische bloeddruk.

Bloeddruk wordt traditioneel gemeten door auscultatie met een kwikbuis sfygmomanometer. Zij wordt gemeten in millimeters kwik en uitgedrukt in systolische druk over diastolische druk.

• Systolische druk verwijst naar de maximale druk in de grote slagaders wanneer de hartspier samentrekt om bloed door het lichaam te stuwen.
• De diastolische druk beschrijft de laagste druk in de grote slagaders tijdens de ontspanning van de hartspier tussen de slagen in.

Bloeddruk is een van de meest gemeten klinische parameters en de bloeddrukwaarden zijn in belangrijke mate bepalend voor therapeutische beslissingen.

Arteriële druk komt rechtstreeks overeen met

• Cardiac output
• Arteriële elasticiteit
• Perifere vaatweerstand

Bloeddruk is opmerkelijk gemakkelijk te veranderen en kan door vele activiteiten worden beïnvloed.

Bloeddruk binnen de normale grenzen houden

Het is van essentieel belang de bloeddruk binnen de normale grenzen te houden.

• Een bloeddruk tussen 140/80 mmHg en 159/99 mmHg wordt geclassificeerd als hypertensie in stadium 1.
• Hypertensie in stadium 2 is een druk tussen 160/100 mmHg en 179/109 mmHg.
• Hypertensieve urgentie beschrijft een bloeddruk hoger dan 180/110 mmHg.
• Hypertensieve urgentie verwijst naar een zeer hoge bloeddruk die resulteert in potentieel levensbedreigende symptomen en schade aan eindorganen.
• Hypotensie, daarentegen, is een bloeddruk lager dan 90/60 mmHg.

Het is van cruciaal belang dat het lichaam zich kan aanpassen aan acute veranderingen in de bloeddruk en dat de patiënt een medische behandeling of aanpassingen van de levensstijl krijgt voor chronische variaties.

Mechanisme voor het handhaven van een normale bloeddruk

Er zijn verschillende mechanismen waarmee het lichaam de arteriële druk regelt.

Baroreceptorreflex

Als reactie op acute veranderingen in de bloeddruk reageert het lichaam via de baroreceptoren die zich in de bloedvaten bevinden. Baroreceptoren zijn een vorm van mechanoreceptoren die geactiveerd worden door het uitrekken van het bloedvat. Deze zintuiglijke informatie wordt doorgegeven aan het centrale zenuwstelsel en gebruikt om de perifere vasculaire weerstand en de cardiale output te beïnvloeden.

Er zijn twee vormen van baroreceptoren.

1. Hoge-druk baroreceptoren: Twee baroreceptoren bevinden zich in het hoge-druk arteriële systeem:
   • De carotis baroreceptor reageert op zowel verhogingen als verlagingen van de bloeddruk en zendt afferente signalen via de nervus glossopharyngeus (CN IX).
   • De aortaboogbaroreceptor reageert alleen op bloeddrukverhogingen en zendt zijn signalen via de nervus vagus (CN X).
2. Lage-drukbaroreceptoren

Antidiuretisch Hormoon

Antidiuretisch hormoon (ADH) is een hormoon dat wordt gesynthetiseerd in de hypothalamus. ADH wordt gesynthetiseerd en afgegeven in reactie op meerdere triggers, welke zijn:

1. Hoge serum osmolariteit, die inwerkt op osmoreceptoren in de hypothalamus
2. Een laag bloedvolume veroorzaakt een verminderde rek in de lagedruk baroreceptoren, wat leidt tot de productie van ADH
3. Een verlaagde bloeddruk veroorzaakt een verminderde rek in de hogedruk baroreceptoren, wat eveneens leidt tot de productie van ADH
4. Angiotensine II

ADH heeft hoofdzakelijk tot doel de reabsorptie van vrij water in de verzamelbuis van de nefronen in de nier te verhogen, wat leidt tot een toename van het plasmavolume en van de arteriële druk. ADH in hoge concentraties veroorzaakt ook een matige vasoconstrictie, waardoor de perifere weerstand en de arteriële druk toenemen.

Renine-Angiotensine-Aldosteron-systeem (RAAS)

Het renine-angiotensine-aldosteron-systeem (RAAS) is een kritische regulator van het bloedvolume en de systemische vasculaire weerstand.

• Terwijl de baroreceptor reflex op korte termijn reageert op verlaagde arteriële druk, is het RAAS verantwoordelijk voor meer chronische veranderingen.
• Het doet dit door de natriumreabsorptie, de waterreabsorptie en de vasculaire tonus te verhogen.
• Het is samengesteld uit drie belangrijke verbindingen: renine, angiotensine II, en aldosteron.
• Deze drie werken om de arteriële druk te verhogen als reactie op een verlaagde nierbloeddruk, een verminderde zoutafgifte aan de distale convoluole tubulus, en/of beta-agonisme.

Door deze mechanismen kan het lichaam de bloeddruk langdurig verhogen. Zie de afbeelding rechts.

Hoewel het RAAS een kritische functie vervult, kan het in verschillende omstandigheden op ongepaste wijze worden geactiveerd, hetgeen dan kan leiden tot de ontwikkeling van hypertensie. Nierslagadervernauwing bijvoorbeeld leidt tot een verminderd bloedvolume dat één (of beide) nieren bereikt, waardoor de juxtaglomerulaire cellen een afname van het bloedvolume waarnemen en de RAAS wordt geactiveerd. Dit kan leiden tot een ongepaste verhoging van het circulerende bloedvolume en de arteriolaire tonus als gevolg van een slechte nierperfusie.

Hypertensie

Hypertensie behoort tot de meest voorkomende chronische medische aandoeningen, die worden gekenmerkt door een aanhoudende verhoging van de arteriële druk.

Verhoogde bloeddruk is een belangrijke risicofactor voor chronische hartziekten, beroerte en coronaire hartziekten. Een verhoogde bloeddruk is positief gecorreleerd met het risico op een beroerte en coronaire hartziekten. Andere complicaties zijn hartfalen, perifere vaatziekten, nieraandoeningen, netvliesbloedingen en gezichtsstoornissen.

De meeste gevallen van hypertensie zijn idiopathisch en worden ook wel essentiële hypertensie genoemd.

• Een toename van de zoutinname verhoogt het risico op het ontwikkelen van hypertensie.
• Een factor voor de ontwikkeling van essentiële hypertensie is het genetisch vermogen van de patiënt om op zout te reageren. Ongeveer 50 tot 60% van de patiënten zijn zoutgevoelig en hebben daarom de neiging hypertensie te ontwikkelen.

Meer dan een miljard volwassenen wereldwijd heeft hypertensie, waarbij tot 45% van de volwassen bevolking door de ziekte wordt getroffen. De hoge prevalentie van hypertensie is consistent in alle sociaaleconomische en inkomenslagen, en de prevalentie stijgt met de leeftijd, die tot 60% van de bevolking boven de 60 jaar omvat.

In het jaar 2010 meldde het wereldwijde gezondheidsonderzoeksrapport, gepubliceerd in Lancet (67 landen inbegrepen), Hypertensie als de belangrijkste oorzaak van overlijden en invaliditeitsgecorrigeerde levensjaren wereldwijd sinds het jaar 1990.

Hoe hoge bloeddruk onder controle te houden

• Het volgen van een gezond dieet; minder zout en vet innemen en voldoende fruit en groenten eten
• Regelmatige lichaamsbeweging
• Een gezond gewicht behouden
• Uw alcoholgebruik beperken
• Stoppen met roken
• BP-medicijnen innemen indien voorgeschreven

Hypotensie

Hypotensie is een daling van de systemische bloeddruk tot onder de aanvaarde lage waarden.

• Hoewel er geen geaccepteerde standaard hypotensieve waarde is, wordt een druk lager dan 90/60 erkend als hypotensief.
• Hypotensie is een relatief goedaardige aandoening die te weinig wordt herkend, vooral omdat ze meestal asymptomatisch is.
• Het wordt pas een probleem als de pompdruk niet voldoende is om de belangrijkste organen met zuurstofrijk bloed te perfuseren.

Clinical Significance

Bloeddruk is belangrijk omdat hoe hoger de bloeddruk is, hoe groter het risico op gezondheidsproblemen in de toekomst.

Als de bloeddruk hoog is, worden de slagaders en het hart extra belast. Na verloop van tijd kan deze belasting ertoe leiden dat de slagaders dikker en minder flexibel worden, of dat ze zwakker worden.

Het is belangrijk om de bloeddruk van cliënten in de gaten te houden en ervoor te zorgen dat deze niet te hoog wordt.

• Hoge bloeddruk (HBP) kan dodelijk zijn. Het wordt ook wel “de stille moordenaar” genoemd omdat het geen symptomen heeft. Bloeddruk is gemakkelijk te controleren door bijvoorbeeld een gezondheidswerker.
• HBP is de grootste risicofactor voor hart-en vaatziekten, beroertes en andere cardiovasculaire problemen.
• Als het niet wordt behandeld, kan het leiden tot een hartaanval, hartaandoeningen, congestief hartfalen, atherosclerose, beroerte, nierschade, verlies van gezichtsvermogen, erectiestoornissen, geheugenverlies, vocht in de longen, pijn of ongemak op de borst en perifere vaatziekten.
• Hypertensie is een chronische aandoening en vereist langdurige zorg en beheer. Gedetailleerde voorlichting over aanpassing van de levensstijl en farmacologische therapie is de sleutel tot succes voor een betere controle van de bloeddruk en ter voorkoming van complicaties. Gewichtsbeheersing, gezond eten, fysieke activiteit, beperking van alcohol/tabak/roken is een cruciale strategie om het cardiovasculaire risico te verminderen. Een systematische review en meta-analyse suggereerde dat de spinale manipulaties en mobilisaties de systolische en diastolische bloeddruk significant verlaagden.

1. 1.0 1.1 Shahoud JS, Aeddula NR. Fysiologie, Arteriële drukregulatie. InStatPearls 2019 Feb 11. StatPearls Publishing.Available from:https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538509/ (last accessed 4.3.2020)
2. Magder S. De betekenis van bloeddruk. Critical Care. 2018 Dec 1;22(1):257. Available from:https://ccforum.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13054-018-2171-1 (laatst geraadpleegd op 4.3,2020)
3. 3.0 3.1 Fontein JH, Lappin SL. Fysiologie, Renine Angiotensine Systeem. InStatPearls 2019 mei 5. StatPearls Publishing.Available from:https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470410/ (laatst bekeken op 4.3.2020)
4. Singh S, Shankar R, Singh GP. Prevalentie en geassocieerde risicofactoren van hypertensie: een cross-sectionele studie in stedelijke Varanasi. Internationaal tijdschrift voor hypertensie. 2017;2017. Available from:https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5733954/ (laatst bekeken op 4.3.2020)
5. 5.0 5.1 Iqbal AM, Jamal SF. Essentiële hypertensie. InStatPearls 2019 Apr 3. StatPearls Publishing.Available from:https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539859/ (laatst geraadpleegd op 4.3.2020)
6. Sharma S, Bhattacharya PT. Hypotensie. InStatPearls 2019 Mar 8. StatPearls Publishing.Available from:https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499961/ (laatst geraadpleegd op 4.3.2020)
7. Gera C, Malik M, Kaur J, Saini M. Een systematische review en meta-analyse van het effect van spinale mobilisatie en manipulatie op cardiovasculaire reacties. Hong Kong Physiotherapy Journal. 2020 Dec 6;40(02):75-87.